The smiler with the knife under the cloak[1]
Ένα ποίημα για τον Μπόρχες
Μετάφραση:
Αχιλλέας Κυριακίδης
Και ξάφνου εκεί που έτρωγε το λουκουμά[2] του
σταμάτησε και είπε: Βαβυλωνία.
Ελάχιστοι κατάλαβαν
πως ήθελε να πει Ρίο ντε λα Πλάτα.
Όταν το πήραν είδηση ήταν αργά.
Ποιος βάζει τώρα γκέμια στο πουλάρι
που καλπάζει από την Πάτμο ώς τη Γοττίγγη.
Έπιασε να μιλάει για βίκινγκ
στο
Café Tortoni.[3]
Aυτό γιάτρεψε κάποιους απ’ τον Χουάν Πέδρο Καλού[4]
μα οι πιο ευάλωτοι κόλλησαν ρούνους και Ντέιβιντ Χιουμ.
Kι εκείνος διάβαζε
αστυνομικά μυθιστορήματα.
Έγραψα αυτό το ποίημα το 1956 και στην Ινδία, of all places.[5] Δε θυμάμαι πολύ καλά τις περιστάσεις, μιλούσαμε για τον Μπόρχες με άλλους Αργεντινούς για να ξεχάσουμε λιγάκι τους βομβαρδισμούς του Σουέζ κι ένα έγγραφο της Unesco περί διεθνούς συνεννοήσεως που μας είχαν δώσει να μεταφράσουμε·[6] κάποια στιγμή, αισθάνθηκα πως η αγάπη μου γι’ αυτόν, που ξαφνικά είχε ενταθεί ανάμεσα στους σιχ, στις μυρωδιές απ’ τα μπαχαρικά και στη μουσική που έπαιζε ένα σιτάρ, ήταν κάτι σαν practical joke[7] που μου σκάρωνε ο Μπόρχες τηλεπαθητικά απ’ το διαμέρισμά του στην οδό Μαϊπού, για να μπορεί να λέει μετά: «Περίεργο, ε; Να μ’ αγαπάει κάποιος από ένα μέρος τόσο απίθανο όσο το Νέο Δελχί, ε;». H γραφομηχανή μου φόρεσε το χαρτί της, κι εγώ θυμήθηκα κάτι μαθήματα αγγλικής λογοτεχνίας εκεί, στην οδό Τσάρκας, όπου εκείνος μας είχε αποδείξει πως ο στίχος του Τζέφρι Τσόσερ ήταν ακριβώς η κρεολέζικη μεταφορά της έκφρασης «ήρθε με το μαχαίρι κάτω από το πόντσο», και μ’ έπιασε μια ηλίθια τρυφερότητα που την έπνιξα μ’ ένα χυμό μάνγκο και μ’ αυτό το ποίημα που δεν το ’στειλα ποτέ στον Μπόρχες, πρώτον γιατί εγώ τον Μπόρχες τον είχα δει δύο-τρεις φορές όλες κι όλες στη ζωή μου, και δεύτερον γιατί η ζωή μού ’χε κόψει κάθε όρεξη να στέλνω ποιήματα, ήδη από το ’38.
Δε θέλησα ποτέ να του το δείξω. Κόντεψα, βέβαια, όταν το περιοδικό L’Herne μου είχε ζητήσει συνεργασία για τον τόμο του τον αφιερωμένο στον Μπόρχες,[8] αλλά φοβήθηκα πως οι επαγγελματίες μπορχεσιανοί θα διέβλεπαν στην ανάλαφρη αυτή σύνθεσή μου μια ειρωνική ασέβεια προς τον δημιουργό που το έργο του μας έχει ευεργετήσει τόσο πολύ. Κρίμα, ίσως, γιατί όταν βγήκε ο τόμος ήταν πελώριος σαν ελέφαντας, κάτι που θα αποτελούσε το ιδεώδες όχημα για το ινδικό μου ποίημα· εν πάση περιπτώσει, τώρα το ανακατεύω σ’ αυτή την τράπουλα,[9] κι αν βρεθεί κάποιος να του το διαβάσει, μπορεί και να χαμογελάσει και να το κρατήσει για λίγο στη μνήμη του που έχει βέβαια καλύτερες ασχολίες, αλλά αυτό εμένα μου φτάνει – μακρόθεν και ανέκαθεν.
Σημειώσεις του μεταφραστή:
- «Ο χαμογελαστός με το μαχαίρι κάτω απ’ το μανδύα»: από την «Ιστορία του ιππότη» (“A Knight’s Tale”) στο: Ιστορίες του Κάντερμπρι [The Canterbury Tales (1387-1400)].
- Στο πρωτότυπο: ensaimada· είδος λουκουμά ισπανικής προέλευσης (Μαγιόρκα).
- Ιστορικό café του Μπουένος Άιρες όπου σύχναζαν, μεταξύ άλλων, ο Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ, ο Ρομπέρτο Αρλτ και, φυσικά, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες.
- Juan Pedro Calou (1890-1923): αργεντινός ποιητής.
- Αγγλικά στο κείμενο: έκφραση που δηλώνει το απίθανο ή απροσδόκητο να έχει συμβεί κάτι (εν προκειμένω, το γράψιμο του ποιήματος) σ’ έναν συγκεκριμένο τόπο.
- O Kορτάσαρ προσελήφθη το 1952 ως μεταφραστής στην Unesco, στην οποία και συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του, διακεκομμένα, ώς το τέλος της δεκαετίας του 1970.
- Αγγλικά στο κείμενο: φάρσα.
- Το πληρέστατο και ογκώδες αυτό αφιέρωμα στον Μπόρχες (Les Cahiers de L’Herne – Jorge Luis Borges) κυκλοφόρησε το 1964.
- Εννοεί τη συλλογή του ποιημάτων, διηγημάτων, μικρών πεζών, φωτογραφιών και σχολίων Ο γύρος της μέρας σε ογδόντα κόσμους [La vuelta al día en ochenta mundos (1967)].
ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν:
