ΠΟΙΗΣΗ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ

Την τελευταία δεκαετία, άρθρα σε αμερικανικά έντυπα εξήγγειλαν τον θάνατο της ποίησης. Ήταν τόσα και τέτοια η συχνότητά τους, τέτοια η απολυτότητα της διαπίστωσης που, τελικά, δημιούργησε εύλογα ερωτήματα. Πώς γίνεται κάτι να πεθαίνει ξανά και ξανά; Η ίδια η διάρκεια και η επανάληψη του θανάτου μήπως είναι απόδειξη λανθασμένης ανάγνωσης; «Θάνατο στον θάνατο της ποίησης» έγραψε ο ποιητής Donald Hall το 2001, θέλοντας να εκφράσει την εξάντλησή του απέναντι στην προχειρότητα της διαπίστωσης.

«Η ποίηση εξαφανίζεται, σύμφωνα με κρατικές στατιστικές», έγραφε η Wasinghton Post σε πρόσφατο άρθρο του 2015. Σύμφωνα με μετρήσεις της εφημερίδας η ποίηση είναι λιγότερο δημοφιλής στην Αμερική από την τζαζ ή από το πλέξιμο. Η μόνη τέχνη που σημείωσε χαμηλότερα ποσοστά δημοφιλίας ήταν η όπερα. Το 1992 το ποσοστό των Αμερικανών που είχαν διαβάσει έστω ένα ποιητικό βιβλίο κατά τη διάρκεια του χρόνου έφτανε το 17%. Είκοσι χρόνια αργότερα, αυτό το ποσοστό έχει πέσει στο 6,7%.

Τα άρθρα αυτά μοιάζουν να βουτούν στον ενθουσιασμό του αφορισμού και να παραμένουν σε αυτόν χωρίς να παζαρεύουν την επιχειρηματολογία, παραθέτοντας απλώς αριθμούς και στατιστικές και βγάζοντας το μεγαλεπήβολο συμπέρασμα πως η ποίηση πέθανε «γιατί ο κόσμος δεν διαβάζει πια». Θέτουμε, λοιπόν, και εμείς την ίδια ερώτηση: πέθανε η ποίηση;

Η απάντησή μας είναι ναι. Με τους όρους που τα άρθρα αυτά την περιγράφουν, η ποίηση στην Αμερική έχει πεθάνει (Ή, για να μην πέφτουμε κι εμείς στην παγίδα του αφορισμού, ας πούμε πως βρίσκεται σε σταθερή καθοδική πορεία δημοφιλίας.) Αν δούμε λίγο πιο καθαρά, μπορούμε να καταλάβουμε πως το συμπέρασμα των άρθρων είναι λανθασμένο ως προς τη γενίκευση. Αυτό που έχει πεθάνει είναι η ποίηση με τους όρους του παρελθόντος. Με τους κοινωνικούς, καλλιτεχνικούς και επικοινωνιακούς όρους μιας ολόκληρης εποχής.

Πίσω από αυτήν την ποιητική εκδοχή μια νέα γενιά και ένας νέος τρόπος κάνει τα βήματά του στο αχανές σύμπαν της ποιητικής των Ηνωμένων Πολιτειών. Στα άρθρα που θα ακολουθήσουν στοχεύουμε να χαρτογραφήσουμε το φαινόμενο της μετατόπισης του ποιητικού τρόπου στη νέα αμερικανική ποίηση, εστιάζοντας όχι τόσο στις κορυφές της αριστείας, όσο στην έκταση της συνομιλίας και της ανταλλαγής. Να αναρωτηθούμε για τη σημασία των ταυτοτήτων των ποιητών και της ποιητικής διαχείρισης του θέματος, για την εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου, για την επιρροή του μέσου στη φόρμα και στο περιεχόμενο, για την επιτέλεση της ποίησης, για την αλλαγή της ποιητικής κίνησης μετά την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ και πολλά ακόμη.

Όχι με σκοπό να αποδείξουμε πως η ποίηση δεν έχει πεθάνει (βρίσκουμε τελείως άκαρπο και ελαφρώς ηλίθιο τον συλλογισμό), αλλά από επιθυμία να έρθουμε σε επαφή με νέες ποιητικές φωνές του παρόντος και ταυτόχρονα να ιχνηλατήσουμε μια σειρά από φαινόμενα και τάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή να φωτίσουν το δικό μας παρόν.

Γιατί κάθε αλλαγή θα φαίνεται ως θάνατος σε αυτόν που αδιαφορεί ή φοβάται το καινούριο. Ενώ κάθε φορά ο Σάμιουελ Μπέκετ θα μας καλεί από άλλον χρόνο να αγκαλιάσουμε τη σπαρακτική του διαπίστωση που είναι μαζί και επιταγή: «η φαντασία πέθανε φαντάσου».