Πώς να κλείσεις σε ένα μουσείο έναν διανοούμενο παγκόσμιων οραμάτων, έναν εθνικό ταγό, έναν πράττοντα διανοητή, έναν παρόντα πολιτικά λογοτέχνη, έναν μεγάλο λυρικό ποιητή και συνάμα έναν φθαρτό πάσχοντα άνθρωπο, ευάλωτο στον έρωτα, την οικονομική ανημπόρια, γυμνό μπροστά στον θάνατο; ‘Όλα αυτά ήταν ο ‘Αγγελος Σικελιανός, που ίσως δεν θα μπορούσε να ξεδιπλώσει, χωρίς τις δυο γυναίκες της ζωής του, την αμερικανίδα Εύα Πάλμερ-Σικελιανού και την Άννα Καμπανάρη-Σικελιανού.

——————
ΕΝΑ «ΑΛΛΟ» ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ
——————

Στο Μουσείο Σικελιανού διακινδυνεύσαμε να κάνουμε αυτό που σχεδόν πουθενά δεν γίνεται σε μονογραφικά μουσεία που εκθέτουν προσωπικότητες του πνεύματος. Δηλαδή να «εκθέσουμε» τα άυλα:

-- τον πυρήνα του συνολικού έργου του Σικελιανού και να ερμηνεύσουμε την αναγνώρισή του ως εθνικού ποιητή,

--τις οικογενειακές, τοπικές, εθνικές και διεθνείς καταβολές του έργου του,

--τη σύνδεση του συνολικού ποιητικού έργου με τις πράξεις του (Δελφικά) και τη στάση του ως πολιτικού υποκειμένου και διανοουμένου

--την παρουσίαση του ανθρώπου-Σικελιανού και τη σχέση του με την Εύα και την Άννα, αλλά και την ελληνική και διεθνή διανόηση.

Στο «Μουσείο Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα, σε ένα δίπατο σπίτι, όπου γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια ο ποιητής, πιστεύουμε ότι έγινε δυνατό να χωρέσουν το όραμα και η πράξη του, αλλά και ο ίδιος ο μέγας και συνάμα μικρός και φθαρτός άνθρωπος.

Η διαδρομή στη ζωή και το έργο της ιδιαίτερης αυτής πνευματικής προσωπικότητας έχει ένα ενημερωτικό μέρος στο ισόγειο, το οποίο, με προβολές, σε εισάγει στον κόσμο του ποιητή, και δύο μέρη, ένα σε κάθε όροφο. Ολοκληρώνοντας κανείς το 1ο μέρος, «Σικελιανός, ο δημιουργός», έχει εξοικειωθεί με τα βασικά και καίρια για τον ποιητή. Με το 2ο μέρος, «Η Οδύσσεια της δημιουργίας», διεισδύει στην πνευματική του δημιουργία και αντιλαμβάνεται το αξεδιάλυτο δέσιμο του υψηλόφρονος της δημιουργίας και της πεζότητας του καθ’ ημέραν βίου.

——————
ΜΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΟΡΑΜΑΤΩΝ
——————

Η πορεία ξεκινάει από τη σκάλα που οδηγεί στο 1ο μέρος της εκθεσιακής αφήγησης, «Σικελιανός, ο δημιουργός». Ανεβαίνοντάς την, σε υποδέχεται το υπερμέγεθες πορτρέτο του Σικελιανού με την σπηλαιώδη φωνή του να απαγγέλλει στίχους του. Η βροντώδης φωνή σε συνοδεύει ως το πλατύσκαλο του πρώτου ορόφου.

Αφετηρία της αφήγησης είναι όλα όσα τον διαμόρφωσαν. Δηλαδή τόσο τα βιβλία που διάβαζε ο ποιητής, όσο και οι άνθρωποι που τον επηρέασαν είτε πρόκειται για το οικογενειακό του περιβάλλον στη Λευκάδα, είτε για προσωπικότητες, εθνικές και διεθνείς, προαναγγέλλοντας έτσι ότι «’Ενας ποιητής γεννιέται».

Στα «Πέντε πρόσωπα του ποιητή», που ακολουθούν, συνοψίζονται τα συμπαγή χαρακτηριστικά του συνολικού του έργου: 1. Ο λυρικός ποιητής, 2. Ο μύστης-προφήτης και οραματιστής, 3. Ο παγκόσμιος ταγός, 4. Ο εθνικός ποιητής και 5. Ο ποιητής πράττων. Πέντε αναρτημένες από την οροφή πινακίδες, με τα διαφορετικά πρόσωπα του ποιητή, και ισάριθμες απαγγελλίες μιλούν για τον δημιουργό, που με το έργο του είναι όλα αυτά. Ο κονδυλοφόρος του ποιητή και το μελανοδοχείο του είναι τα μόνα εκθέματα που κυριαρχούν στην ενότητα, οι τοίχοι της οποίας καλύπτονται από αντίγραφα χειρογράφων του Σικελιανού, με τη γνωστή μεγαλογράμματη και πυρετική γραφή του.

Η ποιητική «Διαδρομή» του ξετυλίγεται σε μια χρονογραμμή με έργα-τομές, παράλληλα με τη μορφή του ποιητή, που αλλάζει, αλλά και τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα που είναι φανερά στα εκάστοτε έργα του.

Στην «Απήχηση» παρουσιάζεται η εκδοτική παραγωγή του έργου του, μέσα από όλες οι εκδόσεις, όσο ζούσε, αλλά και μετά τον θάνατό του, καθώς και οι πληροφορίες για το ματαιωμένο νόμπελ λογοτεχνίας, που πολιτικοί λόγοι του στέρησαν, αν και ήταν έξι φορές υποψήφιος.

Η καθόλου τυχαία συνάντηση της αμερικανίδας Εύας και του ‘Αγγελου σε ένα κοινό όραμα, τη «Δελφική Ιδέα», τόσο ως σύλληψη για μια παγκόσμια αδελφοσύνη, όσο και ως πραγμάτωσή του, με τις «Δελφικές Εορτές», συνθέτουν ένα τιτάνιο έργο που στο τέλος εξαντλεί την τεράστια περιουσία της Εύας. ‘Εργα χεριών της Εύας και του αργαλειού της για τις εορτές, εισιτήρια, χειρόγραφες σημειώσεις της οικονομικής καταστροφής περιγράφουν το μέγεθος ενός τέτοιου εγχειρήματος.

——————
ΜΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΕΝΔΟΤΕΡΑ
——————

Το 2ο μέρος, «Η Οδύσσεια της δημιουργίας», στον δεύτερο όροφο, ξεκινά με μια ψηφιακή προβολή από κινούμενες εικόνες με το «Σικελιανικό σύμπαν» και τις πηγές από τις οποίες άντλησε έμπνευση. Συνεχίζεται με τη σημασία που έχει στο έργο του ο πατρικός τόπος, τα «Χώματα της γης του», αλλά και από ποιους σταθμούς της ιστορίας των ιδεών περνά η «Πορεία αυτογνωσίας» του. Γύρω από τους περίφημους στίχους του από το «Κατορθωμένο σώμα», ένα σύνολο κινούμενης εικόνας και θεατρικής απαγγελλίας ερμηνεύει πτυχές του δυσανάγνωστου ποιητή.

Η πορεία ολοκληρώνεται με τον «Άνθρωπο» Σικελιανό, την Εύα και την Άννα, τις υφάντρες της ζωής του, οι οποίες, μεταφορικά και πραγματικά, ύφαναν τις ζωές τους με τη δική του, αλλά και με τον ίδιο αργαλειό και οι δύο στήριξαν τη δημιουργική πράξη και την επιβίωσή τους.

——————
Ο ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
——————

Σε όλο το μουσείο η Εύα και η Άννα, ο γιός της Εύας και του ποιητή Γλαύκος, ως αισθητή απουσία, ο Ρέιμον Ντάνκαν, αδελφός της Ισιδώρας και σύζυγος της αδελφής του Άγγελου· η Νέα Υόρκη και η Λευκάδα, τόποι ιεροί και τόποι αρχαίοι της Ελλάδας και της Εγγύς Ανατολής, η Ρώμη και το Παρίσι, οι Δελφοί, η Αθήνα και η Σαλαμίνα· η Κατοχή, η Αντίσταση και ο Εμφύλιος, ο Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος· ο Παλαμάς, ο Καζαντζάκης, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Δημήτρης Μητρόπουλος και ο Σεφέρης, η Μέλπω και ο Οκτάβιος Μερλιέ, οι τραγωδίες, η ποίηση και οι σκέψεις του· το Δελφικό Όραμα και οι Δελφικές Εορτές, το ματαιωμένο Νομπέλ, οι ελληνικές και παγκόσμιες πνευματικές καταβολές του εθνικού ποιητή· τα ρούχα που ύφανε η Εύα για τα Δελφικά και για την ίδια, όταν πέταξε τα δυτικά τής τότε μόδας, «φτιαγμένα από μηχανές από μέταλλο... από σάρκα και αίμα», τα χειροποίητα σανδάλια της, τα ενδύματα που ύφανε η Άννα για τον Άγγελο και για τις πελάτισσές της, το νυφικό της Άννας, τα ίδια αυτά χρυσοκόκκινα μαλλιά της Εύας, που «τη σκέπαζαν, αν τα 'ριχνε ως τα πόδια», καταπώς αναφέρει ο Σικελιανός στον Αλαφροΐσκιωτο, όλα αυτά γίνονται προσκύνημα σε έναν μεγάλο ποιητή, δάνεια από μεγάλα μουσεία, αρχεία, συλλογές και συλλέκτες όλης της χώρας.

Ο τελευταίος χώρος, η «κουζίνα», έμεινε άθικτη, μη και σε κάποιες γωνιές συναντηθούμε με το βλέμμα του ποιητή. Η μεγαλογράμματη υπογραφή του ξεχύνεται στο εξωτερικό του κτιρίου, ως υπόμνηση του αχωρήτου της τοπικής και εθνικής του παρουσίας.

Τις μουσειολογικές μελέτες εκπόνησαν οι καθηγητές του ΑΠΘ Ματούλα Σκαλτσά και Πάνος Τζώνος με τους συνεργάτες τους (Δ. Πικοπούλου, Δρ. Π. Νίτσιου, Κ. Γαβαλά ιστορικοί-αρχαιολόγοι-μουσειολόγοι, Λ. Τσολάκη, αρχιτέκτονα και Κ. Κούσκουρα, αρχιτέκτονα-μουσειολόγο). Την επιστημονική ευθύνη για τον Σικελιανό είχε η Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Α. Βογιατζόγλου. Το 2020, το Μουσείο, μετά από κρίση, θεωρήθηκε υποψήφιο για το Βραβείο του Μουσείου της Ευρώπης.

Βίντεο της παραπάνω πορείας στα ελληνικά ή και τα αγγλικά: