Τις προάλλες έβλεπα στην τηλεόραση τον Ψωμόπουλο, που έφυγε πριν λίγα χρόνια, σημαντικό αρχιτέκτονα και θεατράνθρωπο, να λέει υπερήφανα αλλά και εντελώς φυσικά, ότι εις το ρεύμα της ζωής του είδε όλες τις μυθικές παραστάσεις με εκείνους τους φοβερούς και τρομερούς ηθοποιούς, αλλά και τη Μαρία Κάλλας στη μία και μοναδική παράσταση της τάδε όπερας στη διάρκεια της κατοχής, δε θυμάμαι ποιάς. Την Παπαδάκη, το Μινωτή, την Παξινού, τον Χορν, τη Λαμπέτη, τη Μερκούρη, Όλες και όλους. Φυσικά όλες τις παραστάσεις στην Επίδαυρο κ.λπ., κ.λπ.
Και εσύ τί είδες; Σκεφτόμουνα. Κλεισμένος σε ένα σκοτεινό δωμάτιο για να μάθεις τέχνη ή, για διακοπές, ανάμεσα στα νερά του ποταμού Βόδα ή Εδεσσαίου; Τί είδες; Σχεδόν τίποτε. Μία φορά δεν αξιώθηκες να δεις μία παράσταση στην Επίδαυρο. Ούτε καν τις νεότερες. Πόσο μάλλον τις μυθικές.
Έζησα όμως και εγώ κάποτε μία μυθική παράσταση. Ανάμεσα στην Έδεσσα και στο Κλεισοχώρι είναι μία τοποθεσία που λέγεται Καβαλιώτισσα, δεν ξέρω γιατί. Έχει μία βραχώδη εντελώς λεία επιφάνεια και μας πήγαιναν εκεί μικρά για βόλτα και για να κάνουμε γλύστρα. Η περιοχή είναι ανέλπιστα ειδυλλιακή, ίσως λόγω των δέντρων παραπέρα και κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 είδα υπαίθρια παράσταση του ΚΘΒΕ με τη Δωδέκατη νύχτα του Σαίξπηρ. Ακόμη θυμάμαι τον Βασίλη Γκόπη να τραγουδάει «με χάι χάι, χάι, μ΄αγέρα και βροχή… μ΄αγέρα και βροχή…». Ένιωσα ένα νυκτερινό λυρισμό να αναβλύζει μέσα από τη φύση, για πρώτη και μοναδική φορά στη ζωή μου. Ίσως.
Θυμάμαι τον Ντάνιελ Μπαρεμπόιμ σε πολύ νεαρή ηλικία στο θέατρο Δάσους, την Ροσάνα Ποντεστά στον Τρωικό Πόλεμο, στο Ολύμπιον, που όταν βγήκα ήταν μεσημέρι και νόμιζα ότι οι ακτίνες του ήλιου ήτανε σαν αστραπές, τον Γιεχούντιν Μενουχίν στον καθεδρικό της κωμόπολης Ely του Cambridge που δεν τον βλέπαμε γιατί μας βάλανε πίσω από τις κολόνες, τον Λογοθετίδη στο Ούτε γάτα ούτε ζημιά, στο Στρατιωτικό, που πήγαμε οικογενειακώς, στην πίσω σειρά του πάνω εξώστη.

Να, κάτι τέτοια θυμάμαι. Δεν ξέρω αν θα μπορούσαν να σταθούν μπροστά σε κείνα του Ψωμόπουλου. Ούτε κατά διάνοια.

^{Η Ροσάνα Ποντεστά}

ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Τάκη Γραμμένου ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ.