Η κατάμεστη αίθουσα και οι σωματικές εκδηλώσεις των θεατών, επιφωνήματα, ξεφυσήματα, αναδεύσεις, δεν άφηναν αμφιβολία για τη δύναμη της θεατρικής δράσης. Ο εικοσιεξάχρονος Ιρλανδός Μάρτιν Μακ Ντόνα έγραψε ένα εξαίρετο κείμενο για τις σχέσεις μητέρας-κόρης. Σε ένα απομονωμένο μέρος της Ιρλανδικής επαρχίας,το Λινέιν, δύο γυναίκες μόνες σε μία σχέση που δύσκολα κατανοείται. Διότι το στοιχείο που τη συνέχει είναι το μίσος. Η άλλη όψη της αγάπης. Αναγκαίο συστατικό της ψυχής που ενίοτε όμως κυριαρχεί, δομώντας μία «σχέση» μεταξύ εραστών, γονέων-παιδιών, ζευγαριών, βαθιά εξαρτητική. Εξάλλου η ένταση της σχέσης με τις συγκρούσεις και τις ακραίες εκφάνσεις ένα δεικνύει: την «αδύνατη» διεργασία αποχωρισμού. Η ένταση δίνεται γλαφυρά με τη λιτή σκοτεινή σκηνοθεσία και τις ερμηνείες. Μέσα από τις εκφράσεις των σωμάτων, τη νευρώδη κίνηση επί σκηνής, τους φωτισμούς στα χαραγμένα από την οδύνη πρόσωπα και το διαρκές πιγκ-πονγκ στις λεκτικές ανταλλαγές μητέρας-κόρης. Ανταλλαγές που αφήνουν να διαφανεί η «κατοπτρική» σχέση όπου η εικόνα του ενός κολλά πάνω στην εικόνα του «εγώ» του άλλου με μία τεράστια σύγχυση εαυτού. Ποια είναι ποια; Το μπαλάκι θανατερών σημαινόντων πηγαινοέρχεται μέχρι την κορυφώσή του: Ποια είναι η τρελή;

Σχέση καθρέφτης η οποία, όπως επισημαίνει ο Ζακ Λακάν (s. II, Le moi dans la théorie de Freud et dans la technique de la psychanalyse, εκδ. Seuil) καταλήγει στο «o θάνατός σου η ζωή μου». Όταν απουσιάζει ο τρίτος όρος που διαχωρίζει και εξημερώνει. Μπορεί κάποιος να φτάσει στο σημείο να τον τρελάνει η οικογένειά του σύμφωνα με τον Ρόλαντ Λαινγκ (R.D. Laing, Soi et les autres, εκδ. Gallimard), από τους πρωτεργάτες της αντι-ψυχιατρικής.

Ο τρίτος εδώ τείνει να εισαχθεί στην άρρωστη σχέση με την μορφή του Πάτο, παλαιό φλερτ της σαραντάχρονης κόρης που σε μία βραδιά επιστροφής στον τόπο του επικαιροποιεί την «επιθυμία». Επιθυμία ερωτική, επιθυμία ζωής. Είναι η «βασίλισσα της ομορφιάς του». Η κόρη αλλάζει όψη, γίνεται γυναίκα όλο χυμούς. Η μητέρα θα εμποδίσει με ύπουλο τρόπο τη σχέση για να μη μείνει μόνη, οι άλλες δύο κόρες είναι σε μέρη μακρινά. Με έναν αφορισμό της μισητής όσο και ζηλευτής επανεύρεσης της σεξουαλικότητας της κόρης. Η έκβαση σκληρή.
Μπορεί ο Πάτο να λειτουργήσει ως τρίτος; Δύσκολο. Ο ίδιος έχει εγκαταλείψει την ακίνητη ιρλανδική επαρχία, στην οποία ο αδελφός του αναρωτιέται πώς θα ζήσει έως τα εβδομήντα που θα πεθάνει… Ψυχικός θάνατος που αντιπαρέρχεται βωμολοχώντας. Ο Πάτο δουλεύει στην Αγγλία και ετοιμάζεται για την Βοστώνη. Δείχνοντας ότι έχει «ανοιχτούς» λογαριασμούς με τον τόπο του. Ο τρίτος θα μπορούσε να είναι κάποιος που μπορεί να πάρει εσωτερική απόσταση από τη θανατηφόρα δεξαμενή συγκόλλησης. Δάσκαλος, φίλος, θεραπευτής. Δίνοντας χείρα βοηθείας που θα τραβούσε έξω από τη μαρμίτα την κόρη.
Τι καθιστά το έργο συγκλονιστικό; Η πρωταρχική σχέση με τον Άλλο, αρχαϊκά δομημένη, ο τόπος παίζει το ρόλο του. Πρότυπο κάθε ανθρώπινης σχέσης που υπόκειται σε ασφυκτική εξουσία. Η απαγκίστρωση από ένα φαντασιακό και πραγματικό Άλλο, σαδιστικό, κακοποιητικό, επώδυνη, χρειάζεται καλές συναντήσεις, δυνατά εργαλεία.
Πολιτικό το υπόβαθρο του ερωτήματος θέτει ένα ζήτημα ηθικό (éthique). To ζήτημα της ελεύθερης επιλογής. Εκείνο που είναι καταστροφικό και έχει βάσεις βαθιά λιβιδινικές, ψυχικές που αλληλοπλέκονται με τις κοινωνικοπολιτικές, είναι η αδυναμία κάθε υποκειμένου να αποφασίζει ελεύθερα. Κεντρικό ζήτημα μιας εποχής υποτίθεται φιλελεύθερα πολιτικής όπου οι εξουσίες είναι αόρατης επιβολής. Το θέατρο δεν λειτουργεί μόνο ως μίμηση –ταύτιση αλλά και ως διεργασία εισαγωγής της απόλυτης διαφοράς: Μας εξακοντίζει προς την διαφοροποίηση, απελευθέρωση.

————————————————

_{ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ :}
Θέατρο Επί Κολωνώ. Απόδοση στα ελληνικά για την παράσταση: Γ. Χατζηνικολάου & Ομάδα Νάμα § Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη § Σκηνικά / κοστούμια, δ/νση παραγωγής: Γιώργος Χατζηνικολάου § Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος § Μουσική: Στέλιος Γιαννουλάκης  § Ηθοποιοί: Αγορίτσα Οικονόμου, Σοφία Σεϊρλή, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Γιώργος Κατσής