——————————————————
Όπου ο συγγραφέας του απόλυτου βιβλίου των γυμνών ποδιών αναζητά τις ξυπόλητες γυναίκες των κινηματογραφικών ταινιών και μυείται στα μυστικά τους.
——————————————————

Κάποιες ιστορίες αρχίζουν από το τέλος – τουλάχιστον o αφηγητής τους αυτό επιλέγει, ίσως για να προλάβει τις προσδοκίες που θα σπεύσει να προθερμάνει ο αναγνώστης. Είναι σα να θέλει να τον προστατεύσει από το όνειρο που μόνο η λογοτεχνία και οι εκλεκτικοί της συγγενείς (όπως ο κινηματογράφος και το θέατρο) μπορούν να διατηρούν διαρκώς ζωντανό. Σ’ αυτή την ιστορία λοιπόν, που δεν μπορεί παρά να έχει τον τίτλο Ηη Ξυπόλητη Κόμισσα, όλα τελείωσαν υπό καταρρακτώδη βροχή σ’ ένα μικρό νεκροταφείο της Ιταλίας, όπου o υποφαινόμενος σεναριογράφος και σκηνοθέτης Χάρρυ Ντόουζ αποχαιρέτησα μαζί με ελάχιστους άλλους παριστάμενους μια σπάνια γυναίκα, την Μαρία Βάργκας. Το ολόλευκό της άγαλμα προσπαθούσε να απεικονίσει κάτι από την ομορφιά της και ένα αναπόσπαστο στοιχείο της: τα γυμνά της πόδια· ακόμα και τώρα το ένα από αυτά έβγαινε κάτω από το μακρύ, άκαμπτο φόρεμα.
Είχα την μορφή του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ κι εκείνη της Άβα Γκάρντνερ. Δεν υπήρξαμε εραστές, προς μεγάλη αντίθεση με τις καθιερωμένες κινηματογραφικές ιστορίες. Μπορεί σε άλλες ενδεχόμενες βιογραφίες μας οι οδοί μας να διασταυρώνονταν σε κάποια από τις γωνίες όπου ευδοκιμούν οι έρωτες, τώρα όμως όχι· για μας γράφτηκε (από την μοίρα ή από μια πένα) η έτερη βαθιά σχέση που μπορεί να συνδέσει έναν άντρα και μια γυναίκα: η ειλικρινής φιλία. Γνωριστήκαμε σ’ ένα νυχτερινό κέντρο της Μαδρίτης όπου χόρευε τα εκστατικά της φλαμένκο. Εκεί μ’ έσυρε ένας άσπονδος συνεργάτης μου, ο παραγωγός Κερκ Έντουαρντς που έψαχνε μανιωδώς την κατάλληλη γυναίκα για την ταινία που μόλις μου είχε αναθέσει. Εκείνη την εποχή είχα βυθιστεί στο ποτό και η καριέρα μου πήγαινε κατά διαόλου. Φτάσαμε καθυστερημένα και δεν την είδαμε να χορεύει. Νωρίτερα η κάμερα έδειχνε μόνο τους θεατές της, άντρες προσηλωμένους και γυναίκες αδιάφορες, ζηλιάρες. Η χορεύτρια δεν φαινόταν – ακούγονταν μόνο οι καστανιέτες της. Ο Κερκ ρώτησε πότε ξαναβγαίνει και διέταξε τον μαιτρ του μαγαζιού να την φέρει στο τραπέζι μας αλλά πληροφορήθηκε ότι η σενιορίτα Βάργκας ποτέ δεν βγαίνει για δεύτερη φορά ούτε κάθεται στα τραπέζια των πελατών. Κι έτσι έστειλε εμένα να την φέρω.

Μπήκα στο καμαρίνι της – κανείς. Παρατηρούσα τα φωτισμένα λαμπάκια που διακοσμούσαν τον καθρέφτη όταν κάτω από ένα παραβάν δυο γυμνά πόδια με κόκκινα νύχια αντικριστά με ένα άλλο ζευγάρι καλογυαλισμένων παπουτσιών πρόδωσαν το ζευγάρι που προφανώς αγκαλιαζόταν στα ενδότερα. Μάζεψα τα πεταμένα της παπούτσια και τα έριξα με θόρυβο στο πάτωμα, για να δηλώσω την παρουσία μου. Τα πόδια της αντέδρασαν, τα δάχτυλα κουνήθηκαν. «Σενιορίτα, φαίνονται τα γυμνά σας πόδια». Ο κύριος του παραβάν –που μου τον σύστησε ως ξάδερφο– ξεγλίστρησε από το παράθυρο κι εκείνη χαμογέλασε ένοχα, αν όχι συνένοχα. Παρά την αρχική της οργή, ανταλλάξαμε πνευματώδεις φράσεις σαν σε άτυπο αγώνα υπεροχής. Δεν έδειχνε να εντυπωσιάζεται από τις προτάσεις μου, αντέτεινε πως στην Μαδρίτη είναι σίγουρα μια μικρή σταρ, ενώ στο Χόλυγουντ ποιος ξέρει…
Πίσω στο τραπέζι ήταν αδύνατο να μη δείξω την ικανοποίησή μου για την απόρριψη του Κερκ. Εκείνος εξαγριώθηκε και με διέταξε να την φέρω σε μια ώρα, διαφορετικά να μην γυρίσω χωρίς αυτήν. Ανάμεσα στα φραστικά του χτυπήματα μου είπε πως το πρόβλημα μ’ εμένα είναι ότι δεν ξέρω που σταματά το σενάριο και πού αρχίζει η ζωή, αλλά δεν είχε δίκιο. Ένα σενάριο πρέπει να βγάζει νόημα, η ζωή όχι. Οποιοδήποτε σενάριο θα μ’ έβαζε να ξαναρχίσω εκεί το ποτό και να γίνομαι στουπί. Αλλά εδώ δεν ήταν σενάριο – μακάρι να ήταν. Κι έτσι η Μαρία μπήκε στην ζωή μου. Εκτός σεναρίου πια, σκέφτομαι πως ακόμα και οι αντιπαθείς άνθρωποι μπορεί να σου χαρίσουν απρόσμενα δώρα.

Εσωτερική αυλή, σκάλες, ενδιαιτήματα ταπεινά και φτωχικά, μια πόρτα με φως. Η οικογένειά της μια άγρια μητέρα, ένας ανήμπορος πατέρας κι ένας αδιάφορος αδελφός. Ένα ραδιόφωνο έπαιζε στη διαπασών ισπανικά. Βγήκε έξω για να μιλήσουμε, για να της πω πως κάθε άνθρωπος έχει το δικό του ιδιαίτερο φως, που φέγγει μόνο πάνω του. Με ρώτησε αν θα την κάνω καλή ηθοποιό και της απάντησα με την μόνη αποστροφή για την οποία ήμουν βέβαιος: για την έκτη αίσθηση που διακρίνει τους συγγραφείς και τους σκηνοθέτες. Με άκουγε πρόθυμα αλλά χωρίς αφέλεια –κάποια στιγμή με ρώτησε ευθέως μήπως την θέλω για τον εαυτό μου– και μου άνοιξε την καρδιά της: «Όταν ήμουν μικρή δεν είχαμε λεφτά να αγοράσω παπούτσια Κι όταν ήρθαν οι βόμβες απ’ τον εμφύλιο και κρυβόμουν στα ερείπια, γινόμουν ένα με το χώμα κι ένοιωθα ασφαλής· κουνούσα τα δάχτυλα των ποδιών μου και ονειρευόμουν να γίνω σπουδαία κυρία με ωραία παπούτσια». Τώρα τα φοράει για να χορεύει και να δείχνει ωραία αλλά τα φοβάται και τα αντιπαθεί· μόνο με τα πόδια της στην βρωμιά νοιώθει ασφάλεια. Αλλά στο βάθος πάντα επιθυμεί να μην είναι εκτεθειμένη, όπως εγώ χωρίς το ποτό μου, όπως εκείνη με παπούτσια και σε δημόσια θέα. Φαίνεται πως όλη εκείνη την ώρα μέσα της αποφάσιζε να δοκιμάσει όσα της πρότεινα. Ήρθε έτοιμη να φύγει, ξυπόλητη – της είπα πως ξέχασε τα παπούτσια της και απάντησε, «όχι, δεν τα ξέχασα». Με εμπιστεύτηκε κι έγινε μια φημισμένη ηθοποιός.

Κατά την διάρκεια ενός πάρτι στο σπίτι της ο πλούσιος λατινοαμερικάνος playboy Αλμπέρτο Μπραβάνο την προσκάλεσε στο γιοτ του αλλά ο Κερκ της απαγόρευσε να πάει· προσβεβλημένη από την τυραννική του συμπεριφορά η Μαρία αγνόησε τις απειλές του κι έφυγε. Αργότερα διέκρινα τα αστραφτερά της παπούτσια πεταμένα κάπου στο πάτωμα. Ένα ελπιδοφόρο ειδύλλιο βρισκόταν μπροστά της, αλλά ο Μπραβάνο ήταν υπερβολικά ρηχός για εκείνη. Προσκαλεσμένη εκείνου του φαντασμένου μεγιστάνα περιφερόταν σε παραλίες και καζίνο της Γαλλικής Ριβιέρα σαν ποτισμένη με νοβοκαΐνη. Δεν έδειχνε ούτε πόνο ούτε ευχαρίστηση. Μέχρι που γνώρισε τον Κόμη Βιντσέντσο Τορλάτο-Φαβρίνι, του οποίου τις σκέψεις σας κοινωνώ, καθώς η ταινία πρωτοτυπεί, μοιράζοντας την αφήγηση σε περισσότερους του ενός άντρες:

Γιατί απ’ όλα τα μέρη του κόσμου πέρασα εκείνα τα σύνορα; Γιατί βρέθηκα μεταξύ Νίκαιας και Καννών; Τότε, μέσα στην ατέλειωτη εναλλαγή από άδειες μέρες και ξάγρυπνες νύχτες την είδα· ήταν σε κάτι σαν καταυλισμό. Φορούσε μια υπέροχη στενή κίτρινη κοντομάνικη μπλούζα και μια μακριά μαύρη φούστα με σκίσιμο. Γύρω της μόνο άντρες, συντονισμένοι στο δικό της χοροστάσιο. Με κοίταξε λιγότερο απ’ όσο κρατάει ένα καρδιοχτύπι αλλά το ήξερα πως θα την ξανασυναντήσω. Εκείνο που δεν περίμενα ήταν ο τόπος της νέας συνάντησης: ένα καζίνο! Την είδα να κλέβει χρήματα από έναν άντρα και να τα ρίχνει βιαστικά έξω απ’ το παράθυρο, στον εραστή της. Ο σύντροφός της την πρόσβαλε μπροστά μας κατηγορώντας την πως του έφερε κακή τύχη στα παίγνιά του. Λίγα θυμάμαι μετά εκτός από κάποιον φτηνό ηρωισμό απ’ την πλευρά μου - τον χαστούκισα και της πρότεινα το χέρι. Με ακολούθησε, χωρίς να ρωτήσει τίποτα. Δεν την γνώριζα από τις ταινίες της, το βλέμμα μου ήταν παρθένο, σκαλωμένο μόνο στα δικά της τρία βλέμματα –στον καταυλισμό, στο παράθυρο πάνω από τον εραστή της και όταν της έδωσα το χέρι να φύγουμε. Ίσως αυτά αρκούσαν.

Έλπιζα να βρει την ευτυχία δίπλα σ’ αυτόν τον άντρα αλλά όταν την συνάντησα ύστερα από καιρό είδα την μελαγχολία στο βλέμμα της και την ρώτησα τι είδους ήρωας έγινε ο κόμης στο παραμύθι της. Μου απάντησε ευθέως ότι της φιλά τα χέρια αλλά μόνο αυτά. Λίγο αργότερα έσπευσε να σταθεί στο βάθρο της για το άγαλμα που θα διακοσμούσε τον κήπο τους, αφού πρώτα πέταξε τα παπούτσια της. Χαμογελάσαμε κι ο κόμης που μόλις είχε έρθει ρωτούσε αν του διαφεύγει κάτι. Αυτό ήταν πια το ιδιωτικό μας αστείο, η συνενοχή μας, η πρώτη μας κουβέντα. Την συνόδευσα στο γάμο της σ’ ένα αρχαίο παρεκκλήσι. Ο σύζυγός της αρνήθηκε να χορέψουν ισχυριζόμενος ότι δεν συνηθίζεται στις αριστοκρατικές δεξιώσεις. Ήμουν λοιπόν στενοχωρημένος, αφού εκείνη δεν ήταν ευτυχισμένη. Καθώς με ξεπροβόδιζε μου έδειξε το δικό της νοιάξιμο και μου είπε: «σ’ έχω ξαναδεί έτσι. Όταν οι ήρωές σου δεν σου βγαίνουν όπως έχεις σχεδιάσει ή παίρνουν πρωτοβουλίες παρά την θέλησή σου και δεν ξέρεις ποιο θα είναι το επόμενο βήμα τους».                                                                                                                                                                         Η τελευταία φορά που την είδα ήταν μια βροχερή νύχτα στην Ιταλία, μερικούς μήνες μετά. Ήμουν στο ξενοδοχείο και ξανάγραφα σκηνές στην γραφομηχανή όταν μπήκε στο δωμάτιο, έβαλε να πιει και ξέσπασε σε λυγμούς. Τελικά έμαθε πώς είναι να είναι ερωτευμένη αλλά ένα έγγραφο που μου έδειξε ακύρωσε την ευτυχία της: ήταν μια ιατρική βεβαίωση για την ανικανότητα του συζύγου της εξαιτίας ενός πολεμικού τραύματος. Εκείνη όμως δεν έπαυε να αναζητά τον ολικό έρωτα, εκείνον που γεμίζει τα σώματα εξίσου με την ψυχή. Κι έτσι είχε μέσα της τον καρπό ενός τέτοιου έρωτα και σκόπευε να τον αποκαλύψει στον άντρα της. Προσπάθησα να την αποτρέψω, βέβαιος εκείνος παραήταν υπερήφανος για να δεχτεί κάτι τέτοιο. Η Μαρία επέμενε πως θα το δεχόταν, για να μην διακοπεί η οικογενειακή αριστοκρατική γραμμή. Δυστυχώς είχα δίκιο· την ακολούθησα ως το σπίτι της για να προλάβω τα χειρότερα αλλά ήταν αργά. Ο Βιντσέντσο την πυροβόλησε χωρίς να μάθει για την εγκυμοσύνη της.
Υπήρξα φίλος, σκηνοθέτης, εξομολόγος και ερασιτέχνης ψυχίατρος της Μαρίας Βάργκας, με ψευδώνυμο Μαρία Ντ’ Αμάτα, που από τα χωράφια και τα νυχτερινά κέντρα της Ισπανίας έφτασε να γίνει κινηματογραφική σταρέσσα· που ακόμα και μέσα στην αστραφτερή λάμψη του άστρου της παρέμενε ανικανοποίητη, που αρνήθηκε να αναλωθεί στο εργοστάσιο των ονείρων και της δημοσιότητας που λέγεται Χόλυγουντ. Εκείνη η υπερήφανη γυναίκα περπατούσε ξυπόλητη για να κρατά εξίσου ξέγυμνη την μνήμη της, την αλήθεια της, την ανυποταξία της σε άντρες ή σε κανόνες. Κι αν, όπως κάποια στιγμή είπα, η ζωή μερικές φορές φέρεται σα να έχει δει πολλές κακές ταινίες, είμαι βέβαιος πως εκείνη για όσο έζησε, έζησε σύμφωνα με την φράση της: Είμαι όπως είμαι και δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.

_{{Συνεχίζεται, πάντα συνεχίζεται}}

_{Η ταινία: Barefoot Contessa (Joseph L. Mankiewicz, 1954)}