Μυθιστόρημα, σελ. 508, Εκδόσεις Πατάκη, 2018.

Ο Τηλέμαχος Κώτσιας γεννήθηκε το 1951 στην περιοχή Δρόπολης στον χώρο της Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας. Στην Ελλάδα ήρθε το 1991 και την ίδια χρονιά κυκλοφορεί από ελληνικό εκδοτικό οίκο και το πρώτο του βιβλίο.
Από τότε μέχρι σήμερα έχουν δει το φως της δημοσιότητας δώδεκα ακόμα δικά του λογοτεχνικά έργα (το τελευταίο είναι η Σινική μελάνη). Μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα. Σχεδόν όλα αναπτύσσουν ζητήματα που σχετίζονται με κάποιον τρόπο με όσα συμβαίνουν στη γειτονική χώρα.
Από αυτήν την άποψη ο Κώτσιας είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση σύγχρονου Έλληνα συγγραφέα, και ο τρόπος που φωτίζει όσα έχουν συμβεί στην Αλβανία τα μεταπολεμικά χρόνια προσφέρουν ουσιαστική και πολυεπίπεδη πολιτική ενημέρωση στον Έλληνα αναγνώστη.
Αλλά αν με τα προηγούμενα έργα του σκιαγράφησε διάφορες περιπτώσεις ανθρώπινων δραμάτων και ανίχνευσε συνθήκες διαμόρφωσης κοινωνικών γεγονότων, με αυτό το τελευταίο του έργο επιχειρεί μια πληρέστατη καταγραφή της ιστορίας του περιθωρίου, έτσι όπως βιώθηκε από τα άτομα της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, αλλά και γενικότερα από τους πολίτες μιας χώρας όπου για όλο το ήμισυ του 20ού αιώνα έζησε στη σκιά ενός ιδιότυπου απολυταρχικού καθεστώτος.
Χρησιμοποίησα την έκφραση «ιστορία του περιθωρίου», θέλοντας να επισημάνω πως αυτό το μυθιστόρημα δεν θέλει να επεξηγήσει τις αποφάσεις της ηγετικής ομάδας, αλλά το πώς αυτές οι αποφάσεις επέδρασαν σε ανθρώπους απλούς, καθημερινούς – άτομα που θα έλεγε κανείς ότι ζήσανε στο περιθώριο της Ιστορίας.
Το πολυσέλιδο αυτό μυθιστόρημα αρχίζει με την εξιστόρηση της απόφασης τριών εφήβων να προχωρήσουν σε μια πράξη αντίδρασης απέναντι στο καθεστώς. Απόφαση και εκτέλεση χωρίς σωστό προγραμματισμό, που θα έχει ως αποτέλεσμα τον μεν έναν να το οδηγήσει στην τρέλα, τον δεύτερο στην αυτοκτονία, ενώ ο τρίτος, ο Σωτήρης, θα καταφέρει να επιβιώσει αλλά έχοντας υποστεί τον απόλυτο βιασμό της προσωπικότητάς του.

Τη ζωή αυτού του τρίτου έφηβου ο Κώτσιας παρακολουθεί, και δίπλα στα όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητα του Σωτήρη (φυλακίσεις, βασανιστήρια, καταναγκαστικά έργα σε λατομεία) καταγράφει τις ζωές και άλλων ατόμων – όχι μόνο Ελλήνων και όχι μόνο θυμάτων, αλλά και εκπροσώπων της εξουσίας.
Ο Κώτσιας γράφει με απλό τρόπο. Η δομή του έργου του είναι κλασική. Ο αφηγητής είναι και παντογνώστης και έχει τη διάθεση να περιγράφει τους χώρους, αλλά και να επεξηγεί συναισθήματα και να καταγράφει σκέψεις. Ξέρει, όμως, και να γεμίζει με ζωτικά υγρά πρόσωπα που θα βρουν καταφύγιο στις σελίδες του έργου.
Κάτω από αυτές τις λογοτεχνικές συνθήκες, ο αναγνώστης του μυθιστορήματος άλλοτε θα περιηγηθεί στους δρόμους του Αργυρόκαστρου και των γύρω χωριών, άλλοτε πάλι θα βυθιστεί στις στοές των μεταλλείων της Βόρειας Αλβανίας, όπως και στα υγρά κελιά της Ασφάλειας. Μα και προς το τέλος θα γνωρίσει τα γραφεία των βορειοηπειρωτικών συλλόγων και θα εισέλθει στα μικρά διαμερίσματα όπου θα έχουν βρει καταφύγιο οι οικογένειες που αναζητούν ένα διαφορετικό μέλλον.
Πίσω από την απλότητα της γλώσσας και πέρα από τις συχνά «φλύαρες» αναλύσεις σκέψεων, υπάρχει μια γνήσια αγωνία. Είναι αυτή που χαρακτηρίζει τον φόβο μιας ολόκληρης γενιάς ανθρώπων που φοβούνται πως τα όνειρά τους δεν θα πραγματοποιηθούν πότε.
Με σύνεση και αποστασιοποίηση προσωπικών τραυμάτων, ο Τ. Κ. αποφάσισε να γράψει όχι μόνο το πλέον ολοκληρωμένο έργο του, αλλά και να περιγράψει με επαρκέστατη κυκλικότητα μια περίοδο της ιστορίας ανθρώπων που, αν και έχουν εθνική συνείδηση, ζήσανε και αντιμετωπίσθηκαν ως πολίτες που δεν τους επιτρεπότανε να την εκφράσουν μήτε από τη μια πλευρά των συνόρων, μήτε και από την άλλη.

ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ:
Σινική μελάνη του Τηλέμαχου Κώτσια