Η Εύα προήλθε από το πλευρό του Αδάμ. Αυτό αναφέρει το πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης που έγραψε, ως γνωστόν, ο Μωυσής. Αιώνες αργότερα η κατάσταση δεν είχε βελτιωθεί σημαντικά: «Οι γυναίκες κρατούν το άλλο μισό του ουρανού», είχε πει σε ένα ιστορικό συνέδριο του Κ.Κ.Κ. ο Μεγάλος Τιμονιέρης. Κοινό στοιχείο Μωυσή και Μάο Τσε Τουνγκ: ήταν και οι δύο άνδρες. Εξ ου και ο ορισμός της γυναίκας ως μερίδας ή μερίσματος της ανδρικής κυριαρχίας. Ανάλογος, άλλωστε, είναι και ο χαρακτηρισμός «έτερο ήμισυ» σε ένα ζευγάρι. Διόλου τυχαία, εκφέρεται –πάντα- από την πλευρά του άνδρα και ουδέποτε αντιστρόφως. Η λεκτική υποταγή της γυναίκας ήταν πιο εμφανής στη λεγόμενη Μέση Αγγλική Γλώσσα (μέχρι τα τέλη του 15^ου αιώνα). Τότε, αντί του woman, χρησιμοποιούσαν την λέξη wifman, που σήμαινε «η σύζυγος του άνδρα». Η… τμηματοποίηση της γυναίκας φθάνει μέχρι την παρερμηνεία της στη σύγχρονη αγγλική γλώσσα. Παρακάμπτοντας την πραγματική ετυμολογία των λέξεων αρσενικό – θηλυκό και άνδρας - γυναίκα, οι οπαδοί της αστήρικτης ερμηνείας διατείνονται πως τα δύο αυτά ζεύγη αποκαλύπτουν την εσαεί ύπαρξη της γυναίκας υπό τη λεκτική σκέπη του άνδρα: male / fe-male, man / wo-man.

Στην ελληνική γλώσσα δεν επιχειρήθηκαν τέτοιου είδους παρερμηνείες. Δεν το επιτρέπει, άλλωστε, η ίδια η λέξη. Από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή της χρήση, η γυναίκα διατήρησε τον πυρήνα της λέξης της. Ένας πυρήνας στον οποίο ο άνδρας, έστω ως έμμεση αναφορά, ήταν εξαρχής απών: γυνά στο δωρικό τύπο, γυνή στην αρχαία ελληνική, γυναίκα στο τέλος της ύστερης αρχαιότητας. Μια ιδιαίτερα ανθεκτική λέξη, που πέρασε αυτούσια στη διαμόρφωση της νεοελληνικής γλώσσας. Διόλου υποβαθμισμένη, αν σκεφθούμε μερικά από τα «προικιά» της στον τομέα των επιθέτων, με τον άνδρα… υπό μάλης: Γυναικόβουλος (γυνή + βούλομαι), αυτός που τον σκαρφίστηκε γυναίκα. Γυναικογήρυτος (γυνή + γηρύω), αυτός που τον διακήρυξε γυναίκα κ.ά. Ανάλογη είναι και η λέξη που ορίζει τη γυναικεία μοναδικότητα: Γυναικοκρασία (γυνή + κράσις), η γυναικεία ιδιοσυγκρασία.

Πώς εκφράζεται όμως, η ψυχοσύνθεση των γυναικών στα καίρια ζητήματα που άπτονται του φύλου τους; Και τι λένε, αντίστοιχα, όσοι άνδρες δεν αποτελούν «αντίθετο» φύλο, αλλά συντάσσονται (πολλοί ανεπιφύλακτα) μαζί τους; Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι ρήσεις, οι ορισμοί, αλλά και οι αφορισμοί διάσημων γυναικών και ανδρών από το χώρο της λογοτεχνίας. Με ποικίλες εθνικότητες, έχοντας ζήσει σε διαφορετικές εποχές και πολιτικοκοινωνικά συστήματα, διασταυρώνουν τις απόψεις τους σε ένα διαχρονικό «διάλογο».

Για τον Τζέιμς Τζόυς (1882 - 1941) η διαφορά των δύο φύλων αποτυπώνεται γραμμικά: «Οι άνδρες διέπονται από γραμμές νοημοσύνης, οι γυναίκες από καμπύλες συναισθημάτων». Από τη δική της πλευρά, η Δάφνη ντι Μωριέ (1907 - 1989) διατύπωσε τη διαφορά μεταξύ της γυναικείας και ανδρικής αγάπης με όρους λογοτεχνίας: «Οι γυναίκες θέλουν η αγάπη να είναι μυθιστόρημα, οι άνδρες σύντομο διήγημα». Παρόμοια… συγγραφική προσέγγιση είχε και ο Λώρενς Ντάρελ (1912 – 1990): «Υπάρχουν μόνο τρία πράγματα που μπορείς να κάνεις με μια γυναίκα. Μπορείς να την αγαπήσεις, μπορείς να υποφέρεις για αυτήν, ή μπορείς να την μετατρέψεις σε λογοτεχνία».

Αναζητώντας τον κοινό τόπο στη φυσιολογία των δύο φύλων, η Σούζαν Σόνταγκ (1933 – 2004) κατέληξε στο συμπέρασμα: «Αυτό που είναι πιο όμορφο στους άνδρες είναι κάτι θηλυκό. Αυτό που είναι πιο όμορφο σε μια γυναίκα είναι κάτι αρσενικό». Ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (1896 – 1940) διατύπωσε το ίδιο περίπου πράγμα με κάπως διαφορετικό τρόπο: «Οι άνδρες τείνουν να γίνονται ένα μείγμα από τους γοητευτικούς τρόπους των γυναικών που γνωρίζουν». Αναζητώντας την ουσιώδη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω (1856 - 1950) κατέληξε στο συμπέρασμα: «Οι γυναίκες δεν αφοπλίζονται ποτέ από κομπλιμέντα, οι άνδρες πάντα. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων».

Οι διαφορές και οι ανισότητες των δύο φύλων παραμένουν τόσο ισχυρές, ώστε έκαναν την Ντόροθι Πάρκερ (1893 – 1967) να πει: «Όταν καταπιέζονται οι άνδρες, είναι τραγωδία. Όταν καταπιέζονται οι γυναίκες, είναι παράδοση». Η καταπίεση που βιώνουν οι γυναίκες, έχει, εντούτοις, και μια βαθύτερη, θετική επενέργεια. Κάτι που φρόντισε να τονίσει ο Πάουλο Κοέλιο (1947 -): «Όλες οι γυναίκες έχουν μια αντίληψη πολύ πιο ανεπτυγμένη από τους άνδρες. Καταπιεσμένες για τόσες χιλιετίες, κατέληξαν να αναπτύξουν μια έκτη αίσθηση, στοχασμό και αγάπη. Και αυτό είναι κάτι που δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε ως μέρος της κοινωνίας μας». Όσο για τον Όσκαρ Ουάιλντ (1854 - 1900), είδε μια άλλη τραγωδία. Κοινή για τα δύο φύλα: «Όλες οι γυναίκες γίνονται σαν τις μητέρες τους. Αυτή είναι η τραγωδία τους. Κανείς άνδρας το κάνει. Αυτή είναι η δική του».

Για την προαιώνια μάχη των δύο φύλων έχουν λεχθεί πολλά. Η Αν Βιαζεμσκί (1947 – 2017) άγγιξε τον πυρήνα: «Στη μάχη των φύλων, οι άνδρες είναι πιο απατηλοί, αλλά οι γυναίκες είναι πιο παραπλανητικές». Σύμφωνα με τον Άντον Τσέχωφ (1860 – 1904), δεν υπάρχει νικητής σε αυτή τη μάχη και η κάθε πλευρά πληρώνει το δικό της τίμημα: «Οι γυναίκες που στερούνται τη συντροφιά των ανδρών μαραζώνουν, οι άνδρες που στερούνται τη συντροφιά των γυναικών αποβλακώνονται». Η ανδρική αποβλάκωση, πάντως, ωχριά μπροστά στο μίσος που νιώθει το λεγόμενο «ισχυρό» έναντι του «ασθενούς φύλου. Η Ζερμέν Γκρηρ (1939 - ) περιέγραψε τις ποσοστώσεις αυτού του συναισθήματος, αλλά και την ειδοποιό διαφορά των γυναικών: «Όλοι οι άνδρες μισούν όλες τις γυναίκες μερικές φορές. Μερικοί άνδρες μισούν όλες τις γυναίκες διαρκώς. Μερικοί άνδρες μισούν κάποιες γυναίκες όλη την ώρα. Δυστυχώς, οι γυναίκες δεν μπορούν να μισούν τους άνδρες, πιθανώς επειδή τους κυοφορούν από καιρό σε καιρό». Για αυτό, ίσως, ο Τζόζεφ Κόνραντ (1857 - 1924) υποχρεώθηκε να δηλώσει: «Το να είσαι γυναίκα είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο καθήκον, καθώς συνίσταται κυρίως στην αντιμετώπιση των ανδρών».

Για το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης έχει μιλήσει, καλύτερα όλων, η Βιρτζίνια Γουλφ (1882 - 1941): «Η ιστορία της αντίστασης των ανδρών στη χειραφέτηση των γυναικών είναι πιο ενδιαφέρουσα ίσως από την ιστορία της ίδιας της χειραφέτησης». Η ανδρική αντίσταση είναι μια χαμένη υπόθεση, σύμφωνα με τον περιπαικτικό Ζουακίμ Μαρία Μασάντο ντε Ασσίς (1839 – 1908): «Ο άνδρας κυνηγά τη γυναίκα, μέχρι να τον πιάσει». Όσο για την εξάρτηση της γυναίκας από τον άνδρα, η Αναΐς Νιν (1903 - 1977) έχει ξεκάθαρη άποψη: «Πόσο λάθος είναι για μια γυναίκα να περιμένει από τον άνδρα να χτίσει τον κόσμο που θέλει, παρά να τον δημιουργήσει μόνη της». Δύο αιώνες νωρίτερα, ο Βολταίρος (1694 - 1778) συντασσόταν με μια τέτοια θέση, στρέφοντας τα βέλη στο ίδιο του το φύλο: «Όλοι οι συλλογισμοί των ανδρών δεν αξίζουν ένα συναίσθημα των γυναικών».

Κάποιες γυναίκες είπαν μεγάλες αλήθειες για το φύλο τους... εξ ονόματος ανδρικού. Όπως ο Τζορτζ Έλιοτ (ψευδώνυμο της Μαίρη Αν Έβανς, 1819 - 1880) που διακήρυξε με κατηγορηματικό τρόπο: «Οι πιο ευτυχισμένες γυναίκες, όπως τα πιο ευτυχισμένα έθνη, δεν έχουν ιστορία». Με τα λόγια της μοιάζει να συμφωνεί ο σύγχρονός της (γνήσιος άνδρας αυτός), Ραλφ Ουάλντο Έμερσον (1803 - 1882), υπερθεματίζοντας: «Σκέφτηκα ότι ένα επαρκές μέτρο πολιτισμού είναι η επιρροή των καλών γυναικών». Από τη δική της πλευρά, η Ανιές Βαρντά (1928 - 2019) απαλλάσσει τις ομόφυλές της από το βάρος των ευθυνών –και ενοχών– που τους φορτώνουν οι άνδρες: «Οι γυναίκες πρέπει να κάνουν αστεία για τον εαυτό τους, να γελούν με τον εαυτό τους, γιατί δεν έχουν τίποτα να χάσουν».

Στο θεατρικό πεδίο αναζήτησε ο Χοσέ Ορτέγκα υ Γκάσετ (1883 - 1955) τη θεμελιώδη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων: «Η γυναίκα έχει μια θεατρική εξωτερική όψη, ενώ στον άνδρα είναι το εσωτερικό του που είναι θεατρικό. Η γυναίκα πηγαίνει στο θέατρο, ο άνδρας το κουβαλάει μέσα του και είναι ο ιμπρεσάριος της ζωής του». Από τη δική του οπτική γωνία, ο Μισέλ Φουκώ (1926 - 1984) διέκρινε αλλού τη θεμελιώδη διαφορά: «Οι άνδρες βλέπουν πράγματα, οι γυναίκες βλέπουν τη σχέση μεταξύ των πραγμάτων: εάν τα πράγματα αυτά χρειάζονται το ένα το άλλο, εάν αγαπούν το ένα το άλλο, εάν ταιριάζουν μεταξύ τους. Είναι μια επιπλέον διάσταση του αισθήματος που εμείς οι άνδρες στερούμαστε». Η γυναικεία υπεροχή ομολογείται από έναν –ακόμα- άνδρα, τον Ράτγιαρντ Κίπλινγκ (1865 - 1936): «Η εικασία μιας γυναίκας είναι πολύ πιο ακριβής από τη βεβαιότητα ενός άντρα».

Αφήνοντας τους άνδρες κατά μέρος και μιλώντας αποκλειστικά για το φύλο της, η Άγκαθα Κρίστι (1890 - 1976) ανέδειξε ένα βασικό στοιχείο που διακρίνει τις γυναίκες: «Οι γυναίκες παρατηρούν χίλιες μικρές λεπτομέρειες, χωρίς να γνωρίζουν ότι το κάνουν. Υποσυνείδητα, το μυαλό τους προσθέτει αυτά τα πράγματα μαζί – και ονομάζουν το αποτέλεσμα διαίσθηση». Στην κατακλείδα, η Λίντα Μπάρι (1956 - ) επισημαίνει τις αντιφάσεις που βιώνει η γυναίκα στους μοντέρνους καιρούς μας: «Ζούμε πολύ συγκεχυμένες στιγμές. Για πρώτη φορά στην ιστορία η γυναίκα αναμένεται να συνδυάζει: ευφυΐα με έντονο χτένισμα, αυξημένη συνειδητότητα με ψηλά τακούνια και μια ανοιχτή, μη σεξιστική σχέση, με έναν ηλιοκαμένο άντρα με υπέροχο κορμί».