Παντού βρίσκουμε άρθρα, βιβλία και επαγγελματίες θεραπευτές που δίνουν αμέτρητες συμβουλές πώς να βελτιωθεί και να διασωθεί ένας γάμος. Αυτό που λείπει όμως πραγματικά είναι ένας πρακτικός οδηγός για έναν δυστυχισμένο γάμο. Είναι δεδομένο ότι κάποιοι άνθρωποι απολαμβάνουν τον γάμο τους, όμως τι συμβαίνει με εκείνο τον συντριπτικό αριθμό παντρεμένων που επιθυμούν διακαώς έναν δυστυχισμένο γάμο, αφού μάλλον αυτό θέλουν. Διαφορετικά δεν θα μάλωναν τόσο πολύ ούτε θα πρόσφεραν τόσο λίγη χαρά ο ένας στον άλλον. Έχοντας αποφασίσει να είναι δυστυχείς, αυτοί οι άνθρωποι, αληθινά δεν έχουν πού να απευθυνθούν για συμβουλές ! Συχνά παίρνουν διαζύγιο και μετά παντρεύονται ξανά και ξανά. Κάθε γάμος δεν είναι παρά μια απεγνωσμένη αναζήτηση να βρεθεί κάποιος σύντροφος χειρότερος από τον προηγούμενο, ενώ αν είχαν παραμείνει με τον πρώτο τους σύζυγο και με λίγη σωστή καθοδήγηση θα μπορούσαν να έχουν αποκτήσει όση δυστυχία χρειάζονται εξαρχής.

Παρά την εκτεταμένη βιβλιογραφία για τη διαδρομή προς έναν ευτυχισμένο γάμο, μόνο πρόσφατα έχει αρχίσει να γίνεται λόγος για το πώς μπορεί να γίνει ένας γάμος δυστυχισμένος. Ευτυχώς ένας ανώνυμος συγγραφέας μόλις ολοκλήρωσε μια διεξοδική μελέτη για τους τρόπους που προκαλούν συζυγική δυστυχία, είτε ο γάμος είναι ανάμεσα σε εκπροσώπους διαφοερτικού φύλου, είτε του ίδιου φύλου ή μυστηριώδους φύλου! Το πρώτο κείμενο για αυτό το θέμα λοιπόν, είναι μια επιστημονική διατριβή μεγέθους εγκυκλοπαίδειας και έχει τίτλο, Η επίτευξη της δυστυχίας σε ομάδες δυάδων με ιδιαίτερη έμφαση στα παντρεμένα ζευγάρια. Δυστυχώς η ανάγνωσή του είναι εξίσου βαρετή όσο και τα βάσανα των συζυγικών αποτυχιών που περιγράφει. Για κάθε ενδιαφερόμενο, έχουμε κάνει εδώ μια περίληψη των τρόπων με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί ένας απαίσιος γάμος.

Σε αυτό το κείμενο μπορούμε να προσπεράσουμε την ιστορία του γάμου και να πάμε κατευθείαν στις οδηγίες για έναν δυστυχισμένο γάμο. Η ιστορία απλά τονίζει ότι διαχρονικά ο γάμος, από την φύση του, χρειάζεται μια εξωτερική δύναμη για να αναγκάσει τα παντρεμένα ζευγάρια να παραμείνουν μαζί. Αρχικά η Εκκλησία δημιούργησε αυστηρούς νόμους ενάντια στη διάσταση και στο διαζύγιο, και αργότερα πήρε τα ηνία το κράτος προκειμένου να κάνει δύσκολο το διαζύγιο. Πλέον, με την παραίτηση της εκκλησίας από το ζήτημα και την ελευθερία που δίνει το κράτος, ο καθένας μπορεί να παίρνει διαζύγιο κατά βούληση. Η αναπόφευκτη συνέπεια είναι το αυξανόμενο ποσοστό διαζυγίων. Αν κάποιος ξεκινήσει τώρα να αποκτήσει έναν δυστυχισμένο γάμο, υπάρχει ο κίνδυνος (ο οποίος δεν υπήρχε στο παρελθόν) να οδηγηθεί σε χωρισμό. Η ευκολία του διαζυγίου έχει αλλάξει την βασική συζυγική απειλή. Την μεγαλύτερη δύναμη σε έναν γάμο έχει αυτός που θα απειλήσει να εγκαταλείψει τον άλλον, επειδή ο άλλος θα υποχωρήσει φοβούμενος τον χωρισμό. Ωστόσο, ο χωρισμός είναι πλέον τόσο εύκολα εφικτός, που η απειλή να φύγει κάποιος από τον γάμο έχει γίνει ριψοκίνδυνη υπόθεση. Τα ζευγάρια τσακώνονται γνωρίζοντας ότι ένα διαζύγιο είναι εύκολα στην διάθεσή τους. Αν υπολογίσουν λάθος τις διαφωνίες τους και τις αφήσουν να κλιμακωθούν, κινδυνεύουν να χωρίσουν και να κάνουν έναν επόμενο γάμο ευτυχισμένο !
Λέγεται ότι ο οποιοσδήποτε μπορεί να έχει έναν ευτυχισμένο γάμο αλλά ότι χρειάζεται προσπάθεια από τους ανθρώπους για να πετύχουν τη δική τους συζυγική δυσαρμονία. Αυτό δεν είναι απόλυτα αληθές. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν τις δεξιότητες για να κάνουν έναν γάμο απαίσιο, και δεν αντιλαμβάνονται την φυσική εξέλιξη του γάμου αρκετά καλά ώστε να την εκμεταλλευτούν. Εδώ θα παρουσιαστούν οι ευκαιρίες για δυστυχία στον γάμο με όρους αναπτυξιακών σταδίων: πώς να ξεκινήσετε έναν γάμο άσχημα, πώς να κάνετε έναν γάμο χειρότερο τα πρώτα χρόνια, θέματα για να καβγαδίσετε όταν τα παιδιά δεν είναι πια διαθέσιμα, και πώς να αυξήσετε τη συζυγική δυσφορία σε προχωρημένη ηλικία ακόμα και όταν οι αντοχές σας μειώνονται.

Ο σχεδιασμός ενός δυστυχισμένου γάμου

Ένας γάμος θέλει δουλειά, όλοι οι ειδικοί συμφωνούν σε αυτό. Η επίτευξη της δυστυχίας απαιτεί επιμελή προσπάθεια. Ωστόσο, το εγχείρημα είναι εντυπωσιακά εύκολο αν κάποιος κατορθώσει να ξεκινήσει άσχημα. Υπάρχουν δύο γενικοί τρόποι να ξεκινήσει ένας γάμος με τρόπο που η δυστυχία να είναι αναπόφευκτη: ο ένας είναι να παντρευτείς για τους λάθος λόγους, και ο άλλος είναι να παντρευτείς το λάθος άτομο. Ξεκινώντας έναν γάμο άσχημα είναι σαν να χτίζεις τα καλύτερα θεμέλια για ένα σπίτι: η δυστυχία ενσωματώνεται στο κτίσμα από την αρχή.
Ο πιο δημοφιλής λάθος λόγος για να παντρευτεί κάποιος είναι η δραπέτευση μέσω του γάμου, έτσι ώστε να αποφύγει κάτι άλλο. Επιλέγεται παρορμητικά ένας σύντροφος για μια ολόκληρη ζωή ώστε να αποφευχθεί κάποια άλλη άσχημη κατάσταση. Υπάρχουν πολλές καταστάσεις από τις οποίες να θέλει να γλυτώσει κάποιος: να ξεφύγει από την φτώχεια, να αποφύγει το σχολείο, να μην χρειαστεί να δουλέψει, κοκ. Ο πιο συνηθισμένος λάθος λόγος γάμου είναι για να δραπετεύσει κάποιος από την οικογένειά του. Αν οι γονείς διαρκώς γκρινιάζουν να είναι καθαρό το δωμάτιο ώστε να μην πάθουν όλοι πανούκλα, ή για να επιστρέψει νωρίς στο σπίτι για να κοιμηθεί, ή να μειώσει την χρήση αλκοόλ και χόρτου, τότε φυσικά πρέπει να υπάρξει μια έξοδος διαφυγής από αυτήν την καταπίεση. Αν βρει έναν νέο άντρα, ή μια γυναίκα, να παντρευτεί και να μοιράζεται τα έξοδα, τότε βρίσκει την ελευθερία στο δικό του διαμέρισμα. Η φυγή από το σπίτι υπολογίζεται ότι είναι η αιτία για το 81% των γάμων που είναι χάλια, όταν οι σύζυγοι είναι άτομα κάτω από 21 χρονών. “Επιτέλους ελεύθεροι, επιτέλους ελεύθεροι” φωνάζουν οι νέοι άνθρωποι καθώς πάνε βιαστικά στην δική τους κατοικία. Από εδώ και πέρα ελπίζουν να μην καθαρίσουν ποτέ το σπίτι, να μένουν έξω όλη τη νύχτα, να πίνουν και να κάνουν χρήση ναρκωτικών μέχρι τελικής πτώσης, και γενικά να απολαμβάνουν την απελευθέρωσή τους.      
Δυστυχώς, όταν ο μοναδικός σκοπός ενός γάμου είναι να ξεφύγει κάποιος από την οικογένειά του, ο ίδιος ο γάμος δεν έχει σκοπό. Δεν υπάρχει η βάση για να ευχαριστηθεί ο ένας τον άλλον σαν παντρεμένο ζευγάρι όταν η επιλογή δεν έγινε για αυτον τον λόγο. Ακόμα και κάποιος με περιορισμένη ευφυΐα είναι ικανός να πετύχει έτσι ένα δυστυχισμένο γάμο. Όταν δεν έχουν επιλεγεί οι σύντροφοι ώστε να είναι συμβατοί, τότε είναι ζήτημα εβδομάδων να μην αντέχει ο ένας τον άλλον στο ζευγάρι. Αρχίζουν οι καυγάδες για το ποιος καθάρισε το σπίτι, ποιος ήρθε ή δεν ήρθε σπίτι σε λογική ώρα, και το ποτό και το χόρτο βγάζουν μίσος αντί για χαρά. Μόλις εγκατασταθεί αυτή η συνθήκη, χρειάζεται ελάχιστη προσπάθεια από τους νέους ανθρώπους για να πετύχουν συζυγική δυστυχία. Αν φυσικά είναι ιδιαίτερα αποφασισμένοι να απολαύσουν την απελπισία τους, μπορούν να προσθέσουν μια εγκυμοσύνη στους λόγους που έχουν για να παντρευτούν και να φύγουν από την πατρική τους οικογένεια. Οι γονείς τους μάλιστα θα ενθαρρύνουν τον γάμο αν δουν να φαρδαίνει η σιλουέτα της κόρης τους εξαιτίας του μωρού. Η προσθήκη ενός μωρού στο καταφύγιο του νεαρού ζευγαριού είναι το κερασάκι στην τούρτα: αυξάνονται κατακόρυφα οι πιθανότητες για δυστυχία. Το μωρό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερους μπελάδες από ό,τι το νέο ζευγάρι ικανό να καταφέρει μόνο του, μπορεί να τους κρατάει ξάγρυπνους περισσότερο από ότι τα πάρτι, και γενικά το παιδί επιταχύνει την καταπιεσμένη τάση του γονιού να νιώσει απελπιστικά περιορισμένος από αυτό το πλάσμα που πρέπει να φροντίζει. Ατελείωτοι καυγάδες προκύπτουν για το ποιος θα κάνει τι για το μωρό, ποιος θα αντιμετωπίσει τις κοινωνικές υπηρεσίες όταν κατηγορηθούν για παραμέληση, και τίνος σφάλμα είναι που απέκτησαν μωρό εξαρχής. Οι βροντερές διαφωνίες για το πόσο υπέροχη θα ήταν η ζωή αν δεν είχαν εγκλωβιστεί μαζί θα κάνει φανερό σε όλους τους γείτονες ότι πρόκειται για δυο ανθρώπους απολύτως ικανούς να κάνουν ο ένας τον άλλο δυστυχισμένο.

Η επιλογή του λάθος ατόμου

Η επιλογή του λάθος ατόμου για γάμο προσφέρει παρόμοιες ευκαιρίες με τον γάμο για λάθος λόγους. Πώς πρέπει να διαλέξετε έναν σύντροφο προκειμένου να έχετε έναν άθλιο γάμο; Η απάντηση είναι απλή, δεν χρειάζονται πολύπλοκα ψυχολογικά τεστ για να διαπιστωθεί η ασυμβατότητα. Επίσης δεν είναι απαραίτητο να γίνει κάποιο κραυγαλέο σφάλμα στην επιλογή, όπως η επιλογή κάποιου από τη λάθος φυλή, τη λάθος θρησκεία, ή τη λάθος κοινωνική τάξη, αν και τέτοιες επιλογές θέτουν τις βάσεις για αναπόφευκτους μπελάδες και επομένως έχουν τα θετικά τους. Βασικά για να επιλέξετε ποιον θα παντρευτείτε θα πρέπει να βασίστείτε σε δύο κριτήρια: θα πρέπει να έχει ελκυστικά ελαττώματα διαφορετικά από τα δικά σας, και θα πρέπει να είστε αποφασισμένοι να αναμορφώσετε αυτό το άτομο για να απαλλαγείτε από αυτά τα ελαττώματα. Παραδείγματα μπορείτε να βρείτε ρίχνοντας μια ματιά προς οποιαδήποτε κατεύθυνση στην γειτονιά σας. Το κλασικό ζευγάρι, που χρησιμοποιείται συχνά ως μοντέλο στις προγαμιαίες συμβουλές δυστυχίας, αποτελείται από την υπερβολικά υπεύθυνη γυναίκα που έλκεται από έναν άντραν που τα ελαττώματά του είναι η ανευθυνότητα και η ανεμελιά. Εκείνη θαυμάζει την αυτοπεποίθησή του, την προθυμία του να ζει μια καλή ζωή, και τους διασκεδαστικους του τρόπους. Τα δικά της ελαττώματα είναι ότι πάντα ήταν υπερβολικά ντροπαλή και υπεύθυνη και δεν άφηνε τον εαυτό της να χαλαρώσει. Ο άντρας την επιλέγει με βάση τα ίδια κριτήρια και ελπίζει ότι θα διορθωθεί η τάση του να είναι κουκουρούκου, εφόσον ο ίδιος επιθυμεί να νοικοκυρευτεί. Αφού γίνει ο γάμος, το ζευγάρι μπορεί να προχωρήσει ευθύς αμέσως στην αλληλο-αναμόρφωση. Εκείνη θα πρέπει να τον πιέσει να βρει μια καλύτερη δουλειά με πιο απαιτητικό ωράριο εργασίας, να σκέφτεται μια λιγότερο ευχάριστη καριέρα, να μην πίνει τόσο, να μην πηγαίνει συνέχεια σε πάρτυ, και να κάνει οικονομία. Εκείνος μπορεί να της φωνάζει για να σταματήσει να μετράει κάθε δεκάρα, να απολαύσει πού και πού μια βραδιά έξω, και να μην είναι τόσο φρικτά βαρετή. Αν και φαίνεται απλή αυτή η διαρρύθμιση, κάθε ζευγάρι –ακόμα και ένα ζευγάρι με περιορισμένη φαντασία– μπορεί να την χρησιμοποιεί για πολλά, πολλά χρόνια. Δεν χρειάζεται εφευρετικότητα, μόνο επιμονή.
Ο αντίστροφος συνδυασμός είναι επίσης κλασικός στις ευκαιρίες που προσφέρει. Η γυναίκα που είναι δραστήρια και αυταρχική στην καριέρα και στην κοινωνική της ζωή έλκεται από έναν ντροπαλό, ήσυχο τύπο με ελαττώματα την υπερβολική συστολή και την έλλειψη αυτοπεποίθησης. Αυτός, με την σειρά του, έλκεται από εκείνη επειδή έχει την αποφασιστικότητα που λείπει στον ίδιο, κι ελπίζει ότι είναι μεταδοτική. Μόλις παντρευτούν, αυτοί οι δυο άνθρωποι αμέσως θα αρχίσουν να προσπαθούν να αλλάξουν ο ένας τον άλλον. Είναι φανερό ότι με μια τέτοια συνθήκη η συζυγική δυστυχία επιταχύνεται δραστικά. Το μονο που χρειάζεται είναι εκείνη να τον αποκαλει «λαπά» ανά τακτά διαστήματα, ενώ εκείνος για να ανταποδώσει να την απογοητεύει διακριτικά. Με το να φέρεται σαν λαπάς, της δείχνει ότι εκείνη είναι μια εξωφρενικά αυταρχική γυναίκα. Έχει υπολογιστεί από τον διαπρεπή Dr. Schiff ότι σε κάθε δεδομένη στιγμή της ημέρας υπάρχουν 111.200 ζευγάρια σε γραφεία συμβούλων γάμου με την σύζυγο να ζητά από τον σύμβουλο να μεταμορφώσει τον λαπά σύζυγό της σε ρομαντικό και ενδιαφέροντα άντρα ώστε να σωθεί ο γάμος τους.
Οι παραλλαγές σε αυτό το θέμα είναι τόσο προφανείς όσο και οι ποικιλίες των περιστεριών στους παρατηρητές πουλιών, όμως μπορούμε να ταυτοποιήσουμε άλλον ένα συνηθισμένο τύπο ζευγαριού. Αυτός ο τύπος λέγεταιτο Σύνδρομο του Μηχανικού αφού παρατηρείται συχνά σε ζευγάρια στα οποία ο σύζυγος εργάζεται στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας. Σε αυτήν την σύνθεση, μια σύζυγος διαλέγει έναν σύζυγο που έχει ελαττώματα αντίθετα από τα δικά της. Είναι μυαλωμένος, ακριβής, λογικός, και σχετικά απαθής (εκτός από τις ακραίες περιπτώσεις που χαλάει το κομπιούτερ του. Τότε μπορεί να είναι τόσο απεγνωσμένος που να χρειάζεται νοσηλεία). Εκείνη είναι στοργική, συναισθηματική, ικανή για άμεσα ξεσπάσματα κλάματος, και έχει την τάση να φωνάζει και να ωρύεται σε κάθε συζήτηση για ένα αμφιλεγόμενο θέμα, με την ίδια ευκολία που φροντίζει το σπίτι. Ο άνδρας, φυσικά, την διαλέγει γιατί ψάχνει κάποια που μπορεί να εκδηλώνει τέτοια συναισθήματα, ώστε να διεγείρει αυτή την τάση για έκφραση συναισθημάτων και στον ίδιο. Το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο: καθώς προκύπτουν συζυγικές διαφωνίες, η γυναίκα αγριεύει και φωνάζει. Εκείνος αποσύρεται, λέγοντας “Γιατί οι γυναίκες δεν είναι λογικές και ψύχραιμες;” Με ελάχιστη προσπάθεια κι από τις δύο πλευρές εκείνη θα περνάει την ζωή της κλαίγοντας ενώ εκείνος θα μαστορεύει το σπορ αυτοκίνητό του, μόνιμα βελτιώνοντας κάτι που πιστεύει ότι επιδέχεται βελτίωσης.
Αυτοί οι τρόποι για να ξεκινήσει ένας γάμος –ο γάμος για τον λάθος λόγο και με το λάθος πρόσωπο– είναι οι πιο απλοί τρόποι για να εξασφαλιστεί η συζυγική δυστυχία. Αν παρ’ ελπίδα ένα ζευγάρι έχει καλύτερο ξεκίνημα, τότε χρειάζεται μεγαλύτερη εφευρετικότητα για να γίνει ο γάμος κακορίζικος.

Προβλήματα με την Οικειότητα και την Αποξένωση

Σε κάθε γάμο υπάρχουν δύο βασικοί τομείς που προσφέρονται να αξιοποιηθούν στο έπακρο: το σεξ και οι καυγάδες. Τα πρώτα χρόνια του γάμου είναι η καλύτερη χρονική στιγμή για να αρχίσουν τα σεξουαλικά προβλήματα, που αν αναπτυχθούν σωστά μπορούν να συνεχιστούν για πολλά χρόνια (ή και καθόλου). Οι παραλλαγές σε αυτό το θέμα είναι πολλές, και τα περισσότερα ζευγάρια είναι ικανά για όλες. Όλοι έχουμε ακούσει φτωχούς, αμόρφωτους ανθρώπους να διαμαρτύρονται, “Αχ, μακάρι να είχα τη μόρφωση αυτού του άντρα, θα μπορούσα να στενοχωρώ τη γυναίκα μου όπως στενοχωρεί αυτός τη δική του”. Αυτό είναι απλοϊκό. Όλοι έχουν ίση ευκαιρία στο εγχείρημα της δημιουργίας συζυγικής δυστυχίας. Δεν υπάρχει η παραμικρή διάκριση λόγω φυλής, κοινωνικής τάξης, ή ευφυίας, όπως μπορεί ο καθένας να διαπιστώσει απλά κάνοντας μια βόλτα στην πόλη και κρυφακούγοντας τι γίνεται στα σπίτια στις διάφορες γειτονιές. Η μόνη διαφορά είναι ότι ακούγεται καλύτερα η δυστυχία στις φτωχογειτονιές επειδή είναι πιο πυκνοκατοικημένες και τα σπίτια έχουν πιο λεπτούς τοίχους.
Η σεξουαλική αρένα προσφέρει μια τέτοια ευκαιρία για συζυγική δυσφορία που συχνά με το ξεκίνημα του γάμου οι σύζυγοι αποφασίζουν ότι είναι καλύτερα να μην έχουν σεξουαλικές σχέσεις καθόλου (τουλάχιστον όχι μεταξύ τους). Αποφασιστικός παράγοντας για την εμφάνιση των σεξουαλικών προβλημάτων είναι ο συγχρονισμός. Η σεξουαλική διέγερση και κορύφωση είναι μία σύνθετη φυσιολογική και ψυχολογική διεργασία και απαιτεί τέτοιον συγχρονισμό ώστε δεν είναι δύσκολη η παρέμβαση σε αυτόν. Γενικά ο κανόνας είναι να επιδιώκεται το σεξ στον λάθος χρόνο, στο λάθος χώρο, με την λάθος συχνότητα, με τον λάθος τρόπο. Ο αρχάριος διαλέγει ένα από αυτά τα λάθη. Ο έμπειρος πετυχαίνει να τα χρησιμοποιήσει όλα στην πορεία του γάμου. Ο σύζυγος-πρότυπο για όλους εμάς, θα θέλει πάντα σεξ όταν η γυναίκα του δεν δείχνει ενδιαφέρον ή είναι απασχολημένη με κάτι άλλο, θα το θέλει στο χαλί του σαλονιού το μεσημέρι όταν τα παιδιά επιστρέφουν στο σπίτι για φαγητό, θα το θέλει κάθε τρεις ώρες μέσα στη νύχτα, και θα το θέλει σε μια στάση που επιτρέπει και στους δύο να βλέπουν ταυτόχρονα τηλεόραση. Όταν η σύζυγος διαμαρτύρεται εκείνος θα την κατηγορεί για σεξουαλική ψυχρότητα. Η γυναίκα που είναι αντάξια αυτού του συζύγου, θα έχει εξίσου ισχυρές τεχνικές. Μπορεί να είναι εντελώς αδιάφορη, και μπορεί να τον διεγείρει και αμέσως μετά να χάνει το ενδιαφέρον της. Σε άλλη στιγμή μπορεί να του φωνάζει και να απαιτεί περισσότερο σεξ την ίδια στιγμή, και να διαμαρτύρεται θυμωμένα αν εκείνος δυσκολεύεται να ανταποκριθεί αμέσως. Αν την κατηγορήσει για ασυνέπεια, μπορεί να του πει ότι είχε, έχει ή θα έχει περίοδο.
Ένας βασικός κανόνας που χρησιμοποιούν πολλά ζευγάρια για πολλά χρόνια στα σεξουαλικά τους προβλήματα είναι να μην λένε στο σύντροφό τους τι τους αρέσει και τι δεν τους αρέσει στο σεξ, και μετά να τον κατηγορούν ότι δεν τους ικανοποιεί. Μια γυναίκα που φτάνει σε οργασμό με έναν συγκεκριμένο τρόπο θα πρέπει να αποφύγει να τον πει στον άντρα της, και στη διάρκεια του γάμου να παραμένει απογοητευμένη και να υποκρίνεται ότι έχει οργασμούς. Ο σύζυγος που προτιμάει να βλέπει την γυναίκα του γυμνή θα πρέπει να κλείνει ευγενικά τα φώτα για να μην την προσβάλει. Οι παραλλαγές σε αυτό το απλό θέμα της αποφυγής είναι εμφανείς και κυμαίνονται από την αποφυγή συζητήσεων μέχρι την αποφυγή ο ένας του άλλου. Αν ο ένας σύντροφος αργά το βράδυ βλέπει τηλεόραση και ο άλλος πάει νωρίς στο κρεβάτι, ένα συνηθισμένο μοτίβο στα περισσότερα ζευγάρια, τότε κάθε βραδιά αναγγέλλει την αποφυγή σεξουαλικής επαφής.
Οι σύζυγοι είναι τόσο ευαίσθητοι σε σχέση με το σεξ που είναι εύκολο να δημιουργηθούν άσχημα συναισθήματα και καυγάδες. Μια συνταγή επιτυχίας είναι ο συνδυασμός σεξουαλικής δυσαρέσκειας και δικαιολογημένης αγανάκτησης. Την δικαιολογημένη αγανάκτηση δημιουργούν καλύτερα τα ζευγάρια που προστατεύουν ο ένας τον άλλον. Αν ο σύζυγος δεν έχει εμπιστούνη στις ικανότητές του, η σύζυγος μπορεί να ισχυριστεί ότι εκείνη είναι ανίκανη να απολαύσει το σεξ και έτσι να αναλάβει την ευθύνη για την αποφυγή του. Αντί να εκτιμήσει την θυσία της, ο σύζυγος θα είναι θυμωμένος για την σεξουαλική της αδιαφορία και θα αισθάνεται δικαιολογημένα αγανακτισμένος επειδή είναι ένας στερημένος σύζυγος. Το αντίστροφο είναι εξίσου ισχυρό, ο σύζυγος να προστατεύει την γυναίκα προσεγγίζοντάς την σεξουαλικά με τρόπους στους οποίους εκείνη δικαιολογημένα αντιδρά. Μπορεί επίσης διστακτικά να τονίζει τις δικές του ανεπάρκειες ώστε να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι εκείνη είναι τόσο ψυχρή που θα μπορούσε να καταψύξει τρόφιμα. Κάποιος ίσως σκεφτεί ότι προστατεύοντας ο ένας τον άλλον διακινδυνεύουν να εισπράξουν καλοσύνη και εκτίμηση, αλλά, όπως καλά γνωρίζει κάθε παντρεμένος, αυτό δεν συμβαίνει. Σαν ένας καρκίνος που τρώει τα σωθικά ενός καρπού, η προστασία έχει μια πατροναριστική διάσταση που ακμάζει μέσα στην επιτυχημένη αμοιβαία αποδοκιμασία.
Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα περισσότερα ζευγάρια καταφέρνουν να είναι περισσότερο δυσαρεστημένα στον σεξουαλικό τομέα, επομένως οι τεχνικές για να επιτευχθεί σεξουαλική αποδοκιμασία δεν χρειάζεται να αναλυθούν εδώ. Κάθε ζευγάρι έχει τις δικές του αγαπημένες παραλλαγές και ιδέες.

Καυγάδες

Εκτός από τα προβλήματα με την οικειότητα, για ένα ζευγάρι που θέλει να έχει έναν απαίσιο γάμο είναι απαραίτητο να υπάρχει και το αντίθετο πρόβλημα, αυτό των δυσκολιών με την αποξένωση. Ευτυχώς για τα ζευγάρια παρακολουθώντας τους γονείς τους μέσα στα χρόνια έγιναν ειδικοί στους καυγάδες και στις διαφωνίες. Ωστόσο, κάθε νέα γενιά θέλει να κάνει την δική της συνεισφορά, και τόσος πολύς χρόνος από τον γάμο αφιερώνεται στην ανάπτυξη νέων ιδεών σε αυτή την προσπάθεια. Μερικές απλές διαδικασίες μπορούν να περιγραφούν για να βοηθήσουν τον αρχάριο.
Με τους καυγάδες η φύση διατηρεί το γάμο ζωντανό. Η μιζέρια του γάμου απαιτεί καυγάδες με τέτοιο τρόπο ώστε τίποτα να μην αλλάζει και οι καυγάδες να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Αν ένα πρόβλημα λυθεί, ένα νέο πρόβλημα θα πρέπει να βρεθεί για να καυγαδίσουν την επόμενη φορά, και τα περισσότερα ζευγάρια δεν έχουν την ενέργεια ή την φαντασία να δημιουργούν συνεχώς νέα θέματα. Είναι προτιμότερο να υπάρχουν μερικά άλυτα προβλήματα και να παιδεύονται με αυτά μέσα στην πλήξη του γάμου. Οι δύο τρόποι για να σταματήσουν οι καυγάδες ώστε να επανεμφανιστουν ξανά και ξανά βρίσκονται στα δύο άκρα: η απόσυρση και τα μούτρα, ή η κλιμάκωση της επιθετικότητας ώστε ο καυγάς να τελειώσει με σοκ και ντροπή αλλά χωρίς να έχει δοθεί λύση.
Η αποξένωση περιλαμβάνει καυγάδες που κυμαίνονται από την βία με λεκτική επιθετικότητα μέχρι μούτρα και σιωπές και απόσυρση. Η απόσυρση είναι ο καλύτερος τρόπος να δοθεί τέλος σε μια διαφωνία ώστε να μην υπάρξει αλλαγή. Αν το ζευγάρι μετά από κάθε καυγά οπισθοχωρεί σιωπώντας, τότε φρικτά ζητήματα μπορούν να ενισχυθούν και να διατηρηθούν για χρόνια. Στα ζευγάρια που φτάνουν στα άκρα τα μούτρα σταματάνε μόνο όταν είναι απαραίτητο να μιλήσουν επειδή ένα παιδί σπάει το πόδι του, ή γίνεται σεισμός. Πολλά ζητήματα παραμένουν άλυτα για το 42% περίπου της διάρκειας του γάμου τους. Το ρεκόρ κατέχει μια σύζυγος που ενοχλήθηκε με τον τρόπο που ο άντρας της είπε “Δέχομαι” στην γαμήλια τελετή και δεν του μίλησε ποτέ ξανά κατά τη διάρκεια του γάμου.
Η βία είναι ο άλλος ακραίος τρόπος για να συντηρήσει ένα ζευγάρι τους καυγάδες χωρίς να δοθεί λύση. Υπάρχει η άποψη ότι μόνο μερικοί άνθρωποι μπορούν να γίνουν βίαιοι, αλλά αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Ακόμα και ζευγάρια που είναι ιδεολόγοι ειρηνιστές και είναι ευγενικοί με τα ζώα, θα χτυπήσουν ο ένας τον άλλον. Βέβαια τα χτυπήματα σε εμφανή σημεία θα τραβήξουν την προσοχή της κοινότητας, οπότε χρειάζεται αυτοσυγκράτηση και σχεδιασμός της βίας. Είναι καλύτερα κάποιος να ξεκινήσει απλά, όπως με μια γροθιά στο μπράτσο, και σταθερά να αυξάνονται τα χτυπήματα ώστε σε μερικούς μήνες να σπάνε μύτες. Όπως με κάθε βαναυσότητα, είναι σημαντικό να προχωράει κανείς ένα βήμα τη φορά: κάθε επίπεδο να εξερευνάται μέχρι το ζευγάρι να το συνηθισει. Τότε το επόμενο επίπεδο επιθέσεων δεν φαίνεται τόσο δύσκολο. Το ζευγάρι που το έχει κλιμακώσει με αυτόν τον τρόπο θα εκπλαγεί με τους γείτονές του που σοκάρονται από το αίμα και τα σπασμένα κόκαλα.    
Ίσως βοηθήσει ένα περιστατικό. Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας άνδρας με διδακτορικό στην βιολογία και η μαθηματικός με μεταπτυχιακό γυναίκα του που μεθούσαν και τσακώνονταν κάθε Σάββατο βράδυ. Αυτοί που πιστεύουν ότι η μόρφωση μπορεί να κάνει τους ανθρώπους λιγότερο βίαιους θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν τους κάνει και μάλιστα προσφέρει νέους τρόπους που δεν διαθέτουν οι προλετάριοι. Για παράδειγμα, αυτοί οι άνθρωποι είναι έμπειροι δάσκαλοι, και αυτός ο άντρας θα μάθαινε μποξ στην γυναίκα του. “Αυτό είναι αριστερό hook”, θα έλεγε και θα την χτυπούσε. “Να ένα δεξί κροσέ”. Θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις τους στην ανατομία και να χτυπήσουν ο ένας τον άλλο εκεί που θα πονέσει περισσότερο και θα είναι λιγότερο εμφανές. Η γυναίκα μια φορά τον χτύπησε στα νεφρά με μια φρυγανιέρα. Βεβαίως σε αυτήν την κατάσταση ο ένας ρίχνει ευθύνες στον άλλο για όσα συμβαίνουν. Η σύζυγος είπε ότι ο άντρας της ήταν ένας ‘λαπάς’ που με ένα ποτό μεταμορφώθηκε σε ‘τέρας’. Εκείνος είπε ότι αυτή τον προκάλεσε και ότι είναι ο τύπος “από το πουθενά” γιατί εκείνη πάντα ισχυρίζεται ότι αυτός την χτυπάει “από το πουθενά”. Μια φορά ο άντρας ανέφερε ότι αποφάσισε να σταματήσει τον εθισμό του στο να δέρνει την γυναίκα του. Ορκίστηκε ότι δεν θα εξωθηθεί σε βία. Εκείνο το Σάββατο η γυναίκα είπε κάτι προσβλητικό, κι εκείνος της είπε ότι ήθελε να αποφύγουν τον καυγά. Πήγε στο άλλο δωμάτιο. Αυτή τον ακολούθησε και συνέχισε να του φωνάζει, σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Εκείνος αποσύρθηκε στον διάδρομο. Αυτή τον ακολούθησε. Εκείνος μπήκε στο μπάνιο και κλείδωσε την πόρτα. Αυτή χτυπούσε την πόρτα και φώναζε. Τελικά έσπασε την πόρτα και τον καταράστηκε. Την χτύπησε “από το πουθενά”.   Αυτό το ζευγάρι ήταν σε θεραπεία, και ο θεραπευτής επέμενε ότι ο άντρας δεν πρέπει να κακοποιεί σωματικά την γυναίκα του ανεξάρτητα από την πρόκληση. Επομένως, αν συνέβαινε ξανά η σύζυγος θα καλούσε την αστυνομία. Το έκανε και κατέληξαν σε βία, αλλά για έναν αναπάντεχο λόγο. Η γυναίκα κάλεσε την αστυνομία για να παραπονεθεί ότι την χτύπησε ο άντρας της, και ένας νεαρός αστυφύλακας ήρθε στο σπίτι. Είπε αδιάφορα “Λοιπόν, θέλετε να καταθέσετε μήνυση κυρία;” Το ζευγάρι περίμενε ο αστυφύλακας να σοκαριστεί από την βίαιη συμπεριφορά στην ακριβή τους γειτονιά με τους μορφωμένους ανθρώπους. Ο αστυφύλακας ήταν τόσο χαλαρός, προφανώς έχοντας κάνει αρκετές επισκέψεις σε τέτοιες γειτονιές, και το ζευγάρι ντράπηκε αφού οι καυγάδες τους δεν ήταν ασυνήθιστοι. Ο υπερόπτης σύζυγος σοκαρίστηκε αρκετά ώστε σταμάτησε να χτυπάει τη γυναίκα του, μη θέλοντας να είναι συνηθισμένος.
Ο εθισμός σε ναρκωτικά, αλκοόλ και άλλες ουσίες κάνει την δυστυχία στον γάμο εύκολη, αν όχι αναπόφευκτη. Ωστόσο, αυτά τα μαγικά φίλτρα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο αν οι σύζυγοι έχουν περιορισμένο εύρος ικανοτήτων. Η συχνή μέθη θα κάνει τον γάμο δυστυχισμένο, αλλά αντί να στηριχθεί σε αυτό το μπαστουνάκι, ο μέσος άντρας ή γυναίκα, αναμένεται να είναι περισσότερο επιδέξιος. Κάθε σύζυγος είναι ικανός, ή ικανή, για νηφάλια ψυχολογική κακοποίηση αν το προσπαθήσει.
Ένα παράδειγμα ζευγαριού που παρά λίγο να λύσει το πρόβλημα του αλκοολισμού που έκανε τον γάμο τους δυστυχισμένο, αναδεικνύει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ένας θεραπευτής. Ένα μεσήλικο ζευγάρι επισκέφθηκε ένα νεαρό ψυχολόγο, και η σύζυγος κυριάρχησε στην συνέντευξη λέγοντας πώς το πρόβλημα αλκοολισμού του συζύγου της κατέστρεψε τον γάμο τους. Μίλησε για τον εαυτό της σαν μια εν ζωή οσιομάρτυρα του αλκοολισμού του. Σε κάποιο σημείο της συνέντευξης ο σύζυγος είπε ότι είναι δύσκολο να σταματήσει να πίνει, και η γυναίκα του θα έπρεπε να το ξέρει επειδή εκείνη δε μπορούσε να σταματήσει το κάπνισμα. Αυτή απάντησε ότι δεν ήταν καθόλου το ίδιο, και ότι η ασθένειά του ήταν η καταστροφή του γάμου τους. Αυτός είπε, “Θα σταματήσω να πίνω αν σταματήσεις να καπνίζεις”. “Μην είσαι ανόητος”, του απάντησε. Ο ψυχολόγος, που ήταν σε εγρήγορση, της τόνισε ότι αυτή ήταν η ευκαιρία της. Το ποτό είχε καταστρέψει τις ζωές τους, και τώρα το μόνο που είχε να κάνει ήταν να σταματήσει να καπνίζει και ο άντρας της θα σταματούσε να πίνει. Η σύζυγος έκανε διάλεξη για 30 λεπτά για το πώς ο άντρας της δεν μπορούσε να σταματήσει να πίνει, και εξάλλου είχε παρατήσει τα πάντα στη ζωή της για χάρη του και τώρα δεν θα έπρεπε να περιμένουν να εγκαταλείψει την μοναδική της ευχαρίστηση, το τσιγάρο. Ο ικανός θεραπευτής, μετά από παρατεταμένες διαπραγματεύσεις, έπεισε την σύζυγο να συμφωνήσει ότι θα σταματήσει το τσιγάρο αν ο σύζυγός της σταματήσει το ποτό. Έφυγαν από το γραφείο, και όταν επέστρεψαν την επόμενη εβδομάδα εκείνος ήταν νηφάλιος και εκείνη δεν κάπνιζε. Υπήρχε αρκετή ένταση μεταξύ τους. Βρίσκονταν αντιμέτωποι με την προοπτική ενός πιο αρμονικού γάμου. Την επόμενη εβδομάδα που πήγαν ο άντρας κατέρρευσε μεθυσμένος στην καρέκλα. Η γυναίκα άναψε τσιγάρο. “Τι συνέβη;” ρώτησε σοκαρισμένος ο ψυχολόγος. “Εγώ θα σου εξηγήσω’, είπε ο σύζυγος, σέρνοντας τα λόγια του. “Την προηγούμενη εβδομάδα οδηγούσα στο δρόμο με τη γυναίκα μου και μου λέει, πήγαινε πάρε μου ένα πακέτο τσιγάρα, και μου έδειξε μια κάβα”. Είχαν σώσει τον δυστυχισμένο γάμο τους με σωστή ομαδική προσπάθεια, και ο θεραπευτής τους τα παράτησε απελπισμένος.
Τα προβλήματα με το σεξ, τους καυγάδες, την βία, και τις εξαρτήσεις είναι εργαλεία για χρήση καθόλη την διάρκεια της συζυγικής ζωής, από τον γάμο στην εφηβική ηλικία μέχρι την κακοποίηση από την αναπηρική καρέκλα στα γεράματα. Όμως, τα διαφορετικά στάδια του γάμου προσφέρουν διαφορετικές ευκαιρίες για να μεγεθύνονται τα άσχημα συναισθήματα.

Τα αρχικά στάδια

Όπως λένε συχνά οι ειδήμονες, ένα παντρεμένο ζευγάρι πρέπει να κοπιάσει για τον γάμο του. Όταν ο γάμος δεν ξεκινάει άσχημα, τότε και οι δύο σύντροφοι πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο. Γενικά τα αρχικά στάδια ενός γάμου είναι ο πιο κατάλληλος χρόνος να γίνουν καυγάδες για τους συγγενείς. Τα παιδιά δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμα και δεν έχουν ακόμα προκύψει εξωσυζυγικές σχέσεις. Σε αυτή την φάση ένας χρήσιμος τρόπος για να αρχίσουν οι μπελάδες είναι να αφήσουν τα πεθερικά να εισβάλουν στο γάμο και μετά να αρχίσουν να τσακώνονται για αυτό. Ένας αποτελεσματικός καυγάς μπορεί να αφορά, φερ’ ειπείν, τίνος την οικογένεια θα επισκεφθούν στις διακοπές. Φυσικά αν οι γονείς τους αγοράσουν ένα σπίτι ή τους συντηρούν οικονομικά, το νεαρό ζευγάρι αναγκάζεται να μένει κοντά τους και να συντηρεί μέσα στον γάμο τις διχόνοιες ανάμεσα στα μέλη της ευρύτερης οικογένειας. Μια διαφωνία για την εργασία στα πεθερικά είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Για παράδειγμα, η σύζυγος να επιμένει να δουλέψει ο άντρας της στην επιχείρηση του μπαμπά της. Μετά από αυτό, πολλοί από τους καυγάδες θα είναι για τους τρόπους που ο πατέρας της παρεμβαίνει στον γάμο τους. Κάθε παράπονο που θα εκφράζει ο σύζυγος για την δουλειά του εκείνη μπορεί να το εκλαμβάνει σαν κριτική για την οικογένειά της και να διαφωνούν για το αν θα επιβίωναν οικονομικά χωρίς τον πατέρα της να σώζει τον ανίκανο άντρα της.
Το τρίγωνο με την πεθερά, πάλι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κλασική παραλλαγή του και ο σώφρων σύζυγος καλά θα κάνει να ενθαρρύνει την μητέρα του να δίνει διαρκώς οδηγίες στην γυναίκα του πώς να τον φροντίζει, επειδή εκείνη γνωρίζει καλύτερα. Πρόσφατα σε μια εορταστική βραδιά για τον πιο άθλιο γάμο δόθηκε ένα ειδικό βραβείο σε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που καυγάδιζε αδιαλείπτως εξαιτίας της πεθεράς για 42 χρόνια. Πάνω από 60 χρονών πλέον και οι δύο, με ενήλικα παιδιά που δεν έμεναν πια μαζί τους, αυτοι οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να μείνουν μαζί επειδή η 92χρονη μητέρα της συζύγου έδιωξε τον άντρα από το σπίτι μετά από μια διαφωνία 12 χρόνια νωρίτερα. Όσα ζευγάρια φοβούνται ότι το πρόβλημα με την πεθερά δεν θα κρατήσει για πάντα και ότι θα πρέπει να βρουν άλλα θέματα για να τσακωθούν, καλό θα είναι να απολαύσουν την μακροζωία των γονιών τους και να καθησυχαστούν ότι μια ολόκληρη ζωή μπορεί να αφιερωθεί σε αυτόν τον καυγά.

Παιδιά

Θα μπορούσε κάποιος να δει την πρόοδο ενός γάμου σαν μια σειρά από τεστ για να διαπιστωθεί αν ο συγκεκριμένος σύντροφος μπορεί να προκαλέσει αρκετή δυστυχία, ή αν κάποια άλλη επιλογή θα ήταν καλύτερη, ώστε να ακολουθήσει διαζύγιο. Με τον ερχομό ενός παιδιού, εμφανίζονται νέες ευκαιρίες στα ζευγάρια που ήταν έτοιμα να χωρίσουν λόγω ανεπαρκούς δυασαρέσκειας. Μπορούμε να το σκεφτούμε ως εξής: όταν δυο άνθρωποι γνωριστούν, αισθάνονται ότι μπορούν ανά πάσα στιγμή να σταματήσουν να είναι μαζί. Όταν αρραβωνιαστουν, μπορούν να ελπίζουν ότι αν δεν ταιριάζουν δεν χρειάζεται να παντρευτούν. Τη μέρα του γάμου, θα σκεφτούν, “Το διαζύγιο είναι εύκολο, και αν δεν πάει όπως θέλω θα χωρίσω, ακόμα κι αν όλοι αυτοί κουβαλήθηκαν στο γάμο”. Ωστόσο, με τον ερχομό ενός παιδιού, το ζευγάρι αποκτά νέες υποχρεώσεις που το αναγκάζουν να συμβιώνει και να υποφέρει, και αυτό προσφέρει υπέροχες νέες διαμάχες. Υπάρχει, βέβαια, πάντα ένας κίνδυνος το παιδί να βελτιώσει το γάμο. Όμως, είναι πιθανότερο η γέννηση ενός παιδιού να αναδείξει νέες ευκαιρίες στο ζευγάρι πώς να δυσκολέψουν ο ένας τον άλλον. Ακόμα και το ερώτημα πότε να κάνουν μωρό, ή αν θα το κρατήσουν, είναι μια ευκαιρία για έντονη διαφωνία.

Υπάρχουν δύο συνηθισμένοι τρόποι για δυσφορία μέσα στον γάμο κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης:  
α) Η γυναίκα μπορεί να αγνοεί τον άντρα της και να είναι εξ ολοκλήρου απορροφημένη από το βλαστάρι μέσα της. Όταν γυρίζει ο άντρας της από την δουλειά και λέει, “Σήμερα έγινε το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή μου”, η σύζυγος θα λέει, “Πολύ ωραία καλέ μου. Θέλεις να νιώσεις το μωρό που κλωτσάει;” Αντίστροφα, ο σύζυγος μπορεί να φέρεται σαν να μην υπάρχει μωρό στον ορίζοντα. Όταν επιστρέφει η γυναίκα από την δουλειά εξαντλημένη στον 9ο μήνα της εγκυμοσύνης, ο σύζυγος μπορεί να παραπονιέται ότι εκείνη δεν συγυρίζει το σπίτι όπως συνήθιζε να κάνει και ότι παραμελεί τα καθήκοντά της.
β) Ενώ η γυναίκα ενθαρρύνει τον άντρα να φθονεί το μωρό, ο άντρας μπορεί να επιδεινώνει την δυστυχία τους γάμου τους με έναν τόσο κοινό τρόπο που έχει αποκτήσει και ανθρωπολογική ονομασία. Σε αυτήν την περίοδο η γυναίκα είναι ευάλωτη επειδή αισθάνεται άχαρη και αδέξια και μη ελκυστική. Ο σύζυγος θα πρέπει να διαλέξει αυτή την στιγμή για να την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια και να κυνηγήσει τις απολαύσεις της ζωής. Μπορεί να εξαφανίζεται με άλλες γυναίκες, να πίνει ανεξέλεγκτα, να το σκάει από το σπίτι σε στιγμές που εκείνη τον χρειάζεται περισσότερο και γενικά να μοιράζεται την εμπειρία της γέννας με το να μην είναι εκεί. Ενώ εκείνη γεννάει στην Φιλαδέλφεια, εκείνος μπορεί να κάνει κραιπάλες στο Σινσινάτι. Αυτός ο τρόπος καταμερισμού εργασίας θέτει τις βάσεις για πικρία μέσα στον γάμο για πολλά χρόνια. Δείχνει πώς ένα μωρό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενισχυθεί η συζυγική δυσφορία πριν ακόμα το ίδιο μιλήσει ή δημιουργήσει πρόβλημα.
Το κεφάλι του μωρού που ανασηκώνεται για να απολαύσει την παρέα των γονιών του δίνει μια πρώτης τάξεως επικείμενη ευκαιρία. Προφανώς ένα βρέφος που έχει λαρυγγίτιδα και κλαίει συνέχεια συμβάλλει στην δυσφορία του έγγαμου ζεύγους, αλλά πώς είναι δυνατό να επιτευχθεί δυστυχία στον γάμο με ένα χαρούμενο μωρό; Χιλιάδες ζευγάρια θα επιβεβαιώσουν ότι είναι εφικτό. Το χαρούμενο μωρό δίνει την ευκαιρία στους γονείς του να το χαίρονται αγνοώντας ο ένας τον άλλον και να καυγαδιζουν για το ποιος θα το κρατάει, αλλά προσφέρει και την ευκαιρία στα πεθερικά να ορμάνε σαν τον λύκο στο κοπάδι και να δημιουργούν νέες προκλήσεις για συγκρούσεις. Το παιδί έχει ως εκ θαύματος δημιουργήσει 4 παππούδες, και έτσι ενεργοποιούνται ξανά οι διαφωνίες της αρχικής φάσης για τα πεθερικά. Οι παππούδες βοηθούν ακόμη περισσότερο θέτοντας τα κατάλληλα ερωτήματα όχι μόνο για τους τρόπους ανατροφής του παιδιού αλλά και για την πατρότητά του.
Υπάρχουν τόσες πολλές μέθοδοι διαφωνίας για θέματα των παιδιών που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας τους μια ξεχωριστή ειδικότητα, η ψυχοθεραπεία για παιδιά και θα χρειαζόμασταν 200 σελίδες μόνο για να απαριθμήσουμε τα είδη των διαπληκτισμών. Γενικά μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο είδη καυγάδων: σε αυτούς που εκφράζονται συζυγικές διαφωνίες για τα παιδιά, και σε αυτούς που κατηγορούνται τα παιδιά για τους συζυγικούς καβγάδες.
Τα περισσότερα ζευγάρια μαθαίνουν εύκολα να εκμεταλλεύονται τα παιδιά τους για να εκφράσουν τις δικές τους συγκρούσεις. Αν μια γυναίκα κατηγορεί τον σύζυγό της ότι την πατρονάρει, μπορεί να τσακώνεται μαζί του για το δικαίωμα της κόρης τους να είναι ισότιμη με τα αγόρια. Αν ο άντρας απελπιστεί με την ακαταστασία της γυναίκας του στο σπίτι, μπορεί να φωνάζει για την κόρη που δεν καθαρίζει ποτέ το δωμάτιό της. Η γυναίκα που θα ήθελε να αποκαλέσει τον άντρα της χαζό μπορεί να τονίσει ότι ο γιος, ο οποίος είναι ίδιος ο πατέρας του, θα έπρεπε να ελεγχθεί μήπως είναι καθυστερημένος.
Προφανώς η πιθανότητα ενός χωρισμού μειώνεται όταν υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα παιδιά να κατηγορηθούν για τις συζυγικές δυσκολίες. Το άτεκνο ζευγάρι θα πρέπει να δείξει πολύ μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση. Όσο άσχημος κι αν είναι ένας γάμος, το ζευγάρι μπορεί να πει ότι φταίει το παιδί τους που είναι δύσκολο και τους κάνει νευρικούς. Ή για να εξηγήσουν την δυστυχία στον γάμο τους μπορούν να δώσουν την πιο συνηθισμένη δικαιολογία: “θα πρέπει να αντέξουμε τους καυγάδες και να μείνουμε μαζί δυστυχισμένοι για χάρη αυτών των φρικτών πλασμάτων”.

Εξωσυζυγικές σχέσεις

Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά και είναι περισσότερο απασχολημένα με το σχολείο ή αναζητώντας τον δικό τους δύσκολο σύντροφο, ένα ζευγάρι χρειάζεται να βρει άλλες πηγές. Σε αυτό το στάδιο μια εξωσυζυγική σχέση είναι πιθανότερο να ενθαρρύνει την συζυγική δυσφορία. Όπως η πυραμίδα είναι σταθερή επειδή είναι δομημένη σε τρίγωνο, έτσι και η δυστυχία στο γάμο μπορεί να δημιουργηθεί μέσα από την τριγωνοποίηση με κάποιον σε ερωτική σχέση. Καταρχήν, ας αφήσουμε στην άκρη τις σχέσεις που δεν αναστατώνουν έναν γάμο, δεδομένου ότι πολλά ζευγάρια σταθεροποιούν τον γάμο τους με εξωτερικές εμπλοκές. Ο/η σύντροφος δεν φέρνει αντίρρηση αλλά είναι απλά ανακουφισμένος/η που ο/η σύντροφός του έχει αλλού στραμμένη την προσοχή του/της. Η ύπαρξη μιας συνηθισμένης ερωμένης ή ενός ήσυχου παράλληλου δεσμού καταστρέφει τις ευκαιρίες για καυγάδες.
Για να επιτευχθεί πικρία στον γάμο θα πρέπει να εμφανιστεί μια σχέση που πραγματικά θα αναστατώνει τον άλλο σύντροφο. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις ποικίλλουν από αυτές που προκαλούν τα λιγότερο δυσάρεστα συναισθήματα μέχρι εκείνες που προκαλούν τα περισσότερο δυσάρεστα. Γενικά, οι εξωσυζυγικές σχέσεις μπορούν να ταξινομηθούν ώς κακόβουλες, περίπλοκες ή μυθικές.

α) Κακόβουλες. Η κακόβουλη εξωσυζυγική σχέση είναι με τον καλύτερο φίλο (ή, σε ακραίες περιπτώσεις, με τον γονιό του συζύγου). Ένας σημαντικός υπάλληλος είναι επίσης καλός υποψήφιος αν υπάρχει κίνδυνος να χαθεί η επιχείρηση και να κλονιστούν τα οικονομικά της οικογένειας. Η κακόβουλη σχέση είναι που αυξάνει στα μέγιστα επίπεδα την αγανάκτηση στον γάμο. Το Βραβείο Εξωσυζυγικής Σχέσης πρόσφατα απονεμήθηκε στην σύζυγο που κατάφερε να κάνει σχέση με κάθε εργένη φίλο του άντρα της, χωρίς εξαιρέσεις. Αυτό έφερε τον άντρα της στη θέση να είναι εξαίσια απομονωμένος από φίλους και να αυξάνεται η βαθιά πικρία του για την ζωή.
Μια παραλλαγή της κακόβουλης σχέσης είναι η επιλογή ενός ατόμου που είναι όπως ο/η σύζυγος. Ένας σύζυγος διαλέγει την στιγμή που η γυναίκα του αισθάνεται ότι γερνάει και περνάει κρίση ηλικίας και κάνει σχέση με μια όμορφη 20άρα που είναι ίδια με την γυναίκα του πριν από 20 χρόνια. Γενικά, οι κακόβουλες σχέσεις καολουθούν τον κανόνα : “Ποιον να διαλέξω που θα κάνει έξαλλο τον/την σύζυγό μου αλλά όχι ως το σημείο να χωρίσουμε και να πάρουμε διαζύγιο, αλλά μόνο ως εκεί που θα είναι αποφασισμένος να πάρει το αίμα του πίσω;” Όταν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, το ζευγάρι είναι καθ οδόν για τον τέλειο απαίσιο γάμο.

β) Η Περίπλοκη Εξωσυζυγική Σχέση είναι περισσότερο κατάλληλη όταν ένας από τους συζύγους είναι υπερβολικά σίγουρος για τον εαυτό του. Το σχέδιο είναι να επιλεγεί για ρομάντζο κάποιος που είναι τόσο ακατάλληλος ώστε η επιλογή να είναι αινιγματική. Για παράδειγμα, ένας άντρας με μια κομψή σύζυγο που δίνει σημασία στην μόδα και στην φινέτσα να κάνει σχέση με μια χοντρή, κακόγουστη, αμόρφωτη γυναίκα και να την επιδεικνύει στους φίλους της γυναίκας του. Μια αξιοπρεπής γυναίκα του πνεύματος να κάνει σχέση με έναν 80χρονο άντρα, ή με έναν 16χρονο μοτοσικλετιστή φίλο της κόρης της. Στην ακραία περίπτωση ο άντρας μπορεί να διαλέξει έναν νέο άντρα για να κάνει σχέση μαζί του. Αυτό αφήνει την σύζυγό του προβληματισμένη για το τι πάει στραβά με εκείνη, ή με εκείνον, που δεν το είχε παρατηρήσει στα 23 χρόνια του γάμου τους.
Το προσόν της περίπλοκης εξωσυζυγικής σχέσης είναι ότι δημιουργεί άσχημα συναισθήματα αλλά και αβεβαιότητα, οπότε ο σύντροφος διστάζει, μη γνωρίζοντας αν πρέπει να προτείνει το ψυχιατρείο ή να επιβάλλει άγρια αντίποινα.

γ) Η Μυθική Εξωσυζυγική Σχέση είναι αυτή που φέρνει δυστυχία στον γάμου χωρίς πραγματικά να χρειάζεται να μπει κάποιος στον κόπο να κοιμηθεί με κάποιο άλλο πρόσωπο. Αρκεί απλά να πειστεί ο σύντροφος ότι υπάρχει μια εξωσυζυγική σχέση για να πετύχει ο στόχος. Είναι εύκολο να στηθεί μια τέτοια σχέση μόλις κάποιος κατανοήσει την βασική αρχή: το μόνο που χρειάζεται είναι μια ανεπαίσθητη συμπεριφορά –ή κραυγαλέα αν τύχει να έχει χαζό σύντροφο– ώστε να εγερθούν υποψίες. Μια παράξενη απάντηση σε ένα τηλεφώνημα, ή ένας αριθμός τηλεφώνου αφημένος στον νεροχύτη, ή μια ανεξήγητη απουσία μετά τη δουλειά, ή να μην βρίσκεται εκεί που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να είναι – όλα όσα κάνει κάποιος για να κρύψει μια εξωσυζυγική σχέση, χωρίς όμως την ίδια την σχέση. Αν υπάρξει αντιπαράθεση, οι αρνήσεις φυσικά θα πρέπει να είναι υπερβολικά ακραίες. Τέτοιες μυθικές εξωσυζυγικές σχέσεις κρατάνε για χρόνια, διαβρώνοντας τον γάμο όπως κάνει η σκουριά με την πάροδο του χρόνου.

Ένα από τα βραβεία που έχουν δοθεί σε αυτόν τον τομέα ήταν σε έναν άντρα που επέστρεψε από τον πόλεμο, και η γυναίκα του ανυπομονούσε να τον δει. Τον αγκάλιασε μόλις κάθισαν μαζί στον καναπέ. Ενώ ήταν έτοιμοι να κάνουν έρωτα μετά από δύο χρόνια που είχαν να ειδωθούν, ο άντρας είπε, “Περίμενε. Έχω να εξομολογηθώ κάτι. Όταν έλειπα, είχα γεύμα με μια γυναίκα.” Η γυναίκα είπε, “Αυτό δεν έχει σημασία” και τον πλησίασε ξανά. Μετά σταμάτησε και ρώτησε, “Αν ήταν μόνο ένα γεύμα, γιατί το εξομολογείσαι μια τέτοια στιγμή;” Ξεκίνησε ένας καυγάς που συνεχίζεται ακόμα 24 χρόνια μετά. Ο άντρας το είχε σχεδιάσει ώστε η σύζυγός του να μην παραιτηθεί από την προσπάθεια να μάθει τι συνέβη σε εκείνο το γεύμα. Φυσικά ήταν απαραίτητο να ενισχύει τακτικά τις υποψίες της, κάτι που έκανε όλα τα χρόνια του γάμου τους και ενώ μεγάλωναν τέσσερα παιδιά. Όταν χαλάρωνε η προσοχή της, αυτός άφηνε στο γραφείο του ένα κομμάτι χαρτί με ένα γυναικείο όνομα, γνωρίζοντας ότι η γυναίκα του θα έλεγχε τα συρτάρια του. Στην διαφωνία που ακολουθούσε κάθε φορά, έμπαινε πάλι εκείνο το γεύμα πριν τόσα χρόνια για να καυγαδίσουν ξανά. Δεν μπορεί ο καθένας να κάνει δυστυχισμένο τον γάμο του και να πατάει τα κουμπιά του συντρόφου του με τόσο μικρή προσπάθεια. Αυτός ο άντρας είναι ένα πρότυπο για να θαυμάσουμε όλοι. Υπάρχει, βέβαια, συζήτηση για το αν μια μυθική σχέση είναι εξίσου καλή με μια πραγματική σχέση. Κάποιοι ιδιαίτερα επιδέξιοι σύζυγοι μπορούν να έχουν και τα δύο: μια πραγματική σχέση να μένει κρυφή μέσω μιας μυθικής σχέσης που περιλαμβάνει λανθασμένες υποψίες που οδηγούν τον σύντροφο σε λάθος κατεύθυνση. Μια πραγματική σχέση έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να είναι δυστυχισμένη και το άτομο μπορεί έτσι να έχει και ένα δυστυχισμένο γάμο και μια δυστυχισμένη ρομαντική σχέση, πετυχαίνοντας δύο κακοτυχίες ταυτόχρονα. Μια κλασική περίπτωση είναι ενός άντρα που είχε σύζυγο και παιδιά και επίσης ερωμένη με την οποία είχε ένα παιδί και η οποία λειτουργούσε ουσιαστικά σαν δεύτερη σύζυγος. Αυτός ο άντρας δειπνούσε δύο φορές κάθε βράδυ, υπομένοντας και ένα καυγά από κάθε γυναίκα καθημερινά.

Τα βάσανα του γάμου στην μεγάλη ηλικία

Όταν τα παιδιά έχουν πια μεγαλώσει και έχει περάσει η ηλικία για μια εξωσυζυγική σχέση, πώς γίνεται να συντηρηθεί η δυστυχία στον γάμο; Όπως οι νέοι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι οι ηλικιωμένοι κάνουν σεξ, έτσι δεν πιστεύουν και ότι μπορεί να συνεχιστεί η μιζέρια στον γάμο στην μεγάλη ηλικία. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ρίξουν μια ματια στην πιο κοντινή κοινότητα αναψυχής για να αναπτερωθουν οι ελπίδες τους. Κάθε ζευγάρι που είναι παντρεμένο για πολλά χρόνια έχει αναπτύξει τέτοια ποικιλία όπλων και έχει μάθει να καυγαδίζει τόσο τακτικά που και μονο με υπαινιγμούς μπορούν να προκληθούν τα πιο πικρά συναισθήματα. Για παράδειγμα, παρατηρούμε ένα νεαρό ζευγάρι στα αρχικά στάδια του γάμου να ψωνίζει. Ο σύζυγος επιλέγει κάτι από το ράφι και λέει, “Αυτό θα είναι καλό. Διάβασα στον Οδηγό Καταναλωτών ότι είναι καλό προϊόν.” Η γυναίκα απαντά, “Δε νομίζω ότι είναι καλό, ας μην το πάρουμε και σπαταλάμε τον χρόνο μας σε κάτι που διάβασες σε ένα σαχλό περιοδικό.” Ο άντρας λέει, “Δεν είναι σαχλό περιοδικό, και θα το πάρω, και δεν θα με εμποδίσεις, και εγώ είμαι αυτός που φέρνει τα περισσότερα λεφτά στο σπίτι μας.” Η γυναίκα απαντά, “Είμαι σίγουρη ότι νομίζεις ότι ξέρεις καλύτερα, αλλά θα βγάλω σπυριά αν έχω αυτό το προϊόν στο σπίτι, για αυτό δώστο μου και θα το βάλω πίσω στο ράφι.” Αυτή η σύνθετη συναλλαγή έχει αλλάξει αρκετά μέσα σε 42 χρόνια γάμου. Ο σύζυγος λέει, “Αυτό;” και δείχνει το προϊόν που κρατάει. Η γυναίκα απαντάει, “Όχι!” Ο άντρας λέει, “Ναι!” Η γυναίκα το παίρνει από το χέρι του και το βάζει πίσω στο ράφι. Όπως ένα τηλεγράφημα με κακές ειδήσεις, αυτές οι λιγοστές λέξεις ξεσηκώνουν όλα τα δυσάρεστα συναισθήματα που στα νιάτα τους κατόρθωναν μετά από μακρές διαφωνίες. Όταν ένα ζευγάρι έχει κάνει τον ίδιο καυγά 1400 εκατομμύρια φορές, μπορεί να τον διεξάγει χωρίς καμία προσπάθεια όπως το τρένο που ακολουθεί τις σιδηροδρομικές ράγες. Πολλά ηλικιωμένα ζευγάρια κάθονται δίπλα- δίπλα σε αναπηρικές καρέκλες, και αν δεν έχουν τις αντοχές να χτυπήσουν ο ένας τον άλλον αρκεί μονο να ειπωθεί μια λέξη κλειδί για να αναπολήσουν και να νιώσουν όλα τα παλιότερα άσχημα συναισθήματα χωρίς να χρειάζεται να συνεχίσουν τον καυγά. Εξακολουθούν να έχουν τις αναμνήσεις και την φαντασία τους, ακόμα και αν δεν έχουν την δύναμη να τσακωθούν. Επομένως, η μεγάλη ηλικία δεν θα πρέπει να θεωρείται μια έρημος αλλά ένα μελλοντικό στάδιο όπου κάποιος μπορεί να έχει έναν απαίσιο γάμο ακόμα κι αν διαθέτει μόνο ελάχιστη δύναμη για μικρές κινήσεις. Και οι μεγάλοι άνθρωποι έχουν κάτι να προσμένουν. Πολλοί πιστεύουν ότι θα είναι με τους συγγενείς τους στην μετά θάνατον ζωή. Μπορούν να χαίρονται με την προσδοκία ότι θα συνεχίσουν ατελείωτους καυγάδες, και θα ξεκινήσουν καινούριους, σε έναν άλλο τόπο πέρα από τον χρόνο.

Ο Αμερικανός Jay Douglas Haley (1923-2007) υπήρξε ψυχολόγος και ηγετική φυσιογνωμία του στρατηγικού μοντέλου της οικογενειακής θεραπείας. Τα γραπτά του έχουν μείνει παροιμιώδη. Το κείμενο που δημοσιεύουμε εδώ, προέρχεται από μια διάσημη συλλογή δοκιμίων του με τίτλο The Power Tactics of Jesus Christ (Οι τακτικές εξουσίας του Ιησού Χριστού), 1969.