Η Τζόι Χάρτζο (Joy Harjo 1951) είναι μια από τις πιο βραβευμένες σύγχρονες ποιήτριες της Αμερικής. Ζει στην Τάλσα της Οκλαχόμα όπου πέραν της λογοτεχνίας παίζει και μουσική με τις μπάντες της, εντός και εκτός συνόρων.
Το Είχε κάποια άλογα τυπώθηκε πρώτη φορά το 1983, και μιλάει για τη γυναικεία αλληλεγγύη, για τον πόνο, τον σπαραγμό, την απελπισία, αλλά συνάμα και για την αγάπη, τη ενδυνάμωση, την συνειδητοποίηση, και την αφύπνιση. Είναι μια εξερεύνηση του γυναικείου συναισθηματικού κόσμου, βαθειά αλληγορική. Ακολουθούν πέντε αλληλένδετα ποιήματά της, που φέρουν το όνομα της συλλογής.

1. Είχε κάποια άλογα^*

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα που ήταν σώματα της άμμου.
Είχε άλογα που ήταν χάρτες ζωγραφισμένοι από αίμα.
Είχε άλογα που ήταν δέρματα από το νερό του ωκεανού.
Είχε άλογα που ήταν ο μπλε αέρας του ουρανού.
Είχε άλογα που ήταν γούνα και δόντια.
Είχε άλογα που ήταν πηλός και σπάγανε.
Είχε άλογα που ήταν σκλήθρες κόκκινου γκρεμού.

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα με μακριά, μυτερά στήθη.
Είχε άλογα με γεμάτους, καφέ μηρούς.
Είχε άλογα που γέλασαν πάρα πολύ.
Είχε άλογα που πετάξανε πέτρες σε γυάλινα σπίτια.
Είχε άλογα που γλείψανε ξυράφια.

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα που χορέψανε στα χέρια της μητέρας τους.
Είχε άλογα που νόμισαν πως ήταν ήλιος και τα κορμιά τους έλαμψαν και κάψαν σαν αστέρια.
Είχε άλογα που χορεύαν βαλς κάθε βράδυ στο φεγγάρι.
Είχε άλογα που ήταν πάρα πολύ ντροπαλά, και καθόντουσαν ήσυχα στους αυτοσχέδιους στάβλους τους.

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα που τους άρεσαν τραγούδια του χορού Creek Stomp.
Είχε άλογα που κλάψανε στη μπίρα τους.
Είχε άλογα που φτύσανε σε αρσενικές βασίλισσες που τα είχαν κάνει να φοβούνται τη σκιά τους.
Είχε άλογα που είπαν πως δεν φοβήθηκαν.
Είχε άλογα που είπαν ψέματα.
Είχε άλογα που είπαν την αλήθεια, που απογυμνώθηκαν από τις γλώσσες τους.

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα που λεγόντουσαν, “άλογο”.
Είχε άλογα που λεγόντουσαν “πνεύμα” και κράτησαν τις φωνές τους μυστικές και για τα ίδια.
Είχε άλογα που δεν είχαν ονόματα.
Είχε άλογα που είχαν βιβλία από ονόματα.

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα που ψιθυρίζαν στο σκοτάδι, που ήταν φοβισμένα να μιλήσουν.
Είχε άλογα που ουρλιάζαν από φόβο για τη σιωπή, που κραδαίνανε μαχαίρια για να προστατευτούν από φαντάσματα.
Είχε άλογα που περιμέναν για την καταστροφή.
Είχε άλογα που περιμέναν για την ανάσταση.

Είχε κάποια άλογα.

Είχε άλογα που πέφταν στα γόνατά τους για οποιονδήποτε σωτήρα.
Είχε κάποια άλογα που πίστεψαν πως η ακριβή τους τιμή τα είχε σώσει.
Είχε κάποια άλογα που προσπάθησαν να τη σώσουν, που σκαρφάλωναν στο κρεβάτι της το βράδυ και προσεύχονταν ενώ τη βίαζαν.

Είχε κάποια άλογα.
Είχε κάποια άλογα που αγαπούσε.
Είχε κάποια άλογα που μισούσε.
Αυτά ήταν τα ίδια άλογα.

_{*Εδώ, με τη μπάντα Poetic Justice ακούγεται η ίδια να το επιτελεί:}

2. Δυο άλογα

Νόμισα πως ο ήλιος που τρύπαγε τα Σάνγκρε Ντε Κρίστο
Όρη ήταν αρκετός, και πως
             άγρια μοσχάτα αρώματα στο σώμα μου μετά
από μεγάλες νύχτες σπαρμένες όνειρα θα μπορούσαν
                         να με ξεδιπλώσουνε στην ίδια.

Νόμισα πως ο χορός μου μοναχά μέσα από κόσμους
περίεργους και εκκεντρικούς που καμιά άλλη δεν ήξερε
                        θα με συντηρούσε. Εννοώ
                                                 πράγματι έμαθα να κινούμαι
                                                                 εντέλει
και πως να αναγνωρίζω φωνές πέραν των πιο οικείων.
                         όμως εσύ πρέπει να μεγάλωσες μέσα από
                                                                 χίλια χρόνια ονειροπόλησης
                        ακριβώς όπως δεν μπόρεσα να σε φανταστώ ποτέ.
                                                                 Πρέπει να
                                                                                 λευτερώθηκες από έναν άλλον ουρανό
για εδώ, γιατί
                         τώρα σε βλέπω σαν μέρος των εκατομμυρίων
άλλων συμπάντων που πίστεψα ότι ποτέ δεν θα προκύπτανε
                         σε αυτή την αναπνοή.

                                                                                Και σε ξέρω όπως εγώ, ταξιδεύοντας.
Στα μάτια σου και μόνο είναι πολλές αποικίες αστεριών
                                                                                 και άλλων κυκλικών πλανητικών κινήσεων.
                                                 Και έπειτα τα δάχτυλά σου, το γλυκό άρωμα
                                                 των μαλλιών, και
                                                                                 η απαλή σφιχτή κοιλιά σου.
Η καρδιά μου έχει παρθεί από σένα
                         και αυτά τα πρωινά είμαι ένα άλογο που καλπάζει προς
έναν ραγισμένο ουρανό όπου αμέτρητες μέρες
                                                                                 μερώνουνε ταυτόχρονα.
Υπάρχουν δυο φεγγάρια στον ορίζοντα
και για σένα
                         έχω λυθεί.

3. Άλογα που πνίγονται

Λέει πως θα αυτοκτονήσει. Είμαι χίλια μίλια μακριά.
Ακούγοντας.
                         Τη φωνή της σε έναν ωκεανό
ήχου τηλεφώνου. Γκρίζος ουρανός
και σχεδόν ηλιοβασίλεμα· δεν τη ρωτάω πως.
Είμαι ήδη εξοικειωμένη με τα όπλα:
ένα εστιατόριο που δεν θα την εξυπηρετούσε,
το πιο αμυδρό χαμόγελο, ένα ακόμα ποτό.
Και ακόμη και αν δεν ήμουν πιο κοντά
στην άκρη του γκρεμού από το ομιλούν
καλώδιο θα ήμουν και πάλι ένας καθρέφτης,
ένα άλλο τρεχούμενο άλογο.

Η διαφυγή της είναι η δική μου.
Της λέω, ναι. Ναι. Καλπάζουμε
για μια ανάσα πέρα από την απόσταση.
Νυχτερινός άνεμος στο διάβα μας, το κάλπασμα
άλλη-ζωή.

Κανένας ήχος.
Κανένας ήχος.

4. Άλογα του Πάγου

Αυτά είναι αυτά που ξεφύγανε
αφότου το τελευταίο κυνήγι στράφηκε εγκάρσια·
Είναι τα πιο επικίνδυνα.
Αυτά είναι τα πιο καυτά,
όμως τόσο κρύα που η γλώσσα σου κολλάει
σε αυτά και ξεσκίζεται γιατί είναι
παγωμένη στην κίνηση από τις οπλές.
Αυτά είναι αυτά που κόψαν τους μηρούς σου,
των οποίων το αίμα πρέπει να έχεις δει στα γάντια
των λαστιχένιων χεριών του γιατρού. Είναι
τα άλογα που αναστενάξαν σαν ωκεανοί, και
ένα από αυτά μια νεαρή γυναίκα ούρλιαξε δυνατά·
ήταν η μόνη.
Αυτά είναι αυτά που σε βρήκανε.
Αυτά είναι αυτά που χοροπηδήσανε στην κοιλιά σου.
Που κυνηγήσανε ελάφια έξω από τη μήτρα σου.
Είναι τα άλογα του πάγου, άλογα
που μπήκαν μέσα από το κεφάλι σου,
και μετά από την καρδιά σου,
την ηττημένη σου καρδιά.

Αυτά είναι αυτά που σε αγάπησαν.
Αυτά είναι αυτά που σε κρατήσαν
τόσο κοντά που έγινες πλέον
κομμάτι τους
                         ένα άλογο του πάγου
καλπάζοντας
                         στη φωτιά.

5. Έκρηξη

Η Εθνική Οδός δίπλα στην Οκέμα, Οκλαχόμα, εξερράγη.

                                Υπάρχουν λόγοι για τα πάντα.
Ίσως         υπάρχουν νέα άτομα, ερχόμενα εμπρός
                    γεννημένα από το κέντρο της γης,
                    σαν εμάς, όμως άλλη φυλή.

Ίσως         θα υπάρξει κάποιο άλλο χρώμα που καμία
                     δεν θα έχει ξαναδεί. Τότε ίσως να μισηθούν,
                     και να ζήσουν στο Μασκότζι στη πλευρά των χναριών
                     που επιβιώνουν Ινδιάνοι. (Και αυτοί είναι που θα έρθουν να μας σώσουν.)

Ίσως          υπάρχουν σαύρες που έρπονται από ποτάμια λάβας
                     από τον πυρήνα του πλανήτη αυτού,
                                                 ερχόμενες να φέρουν βροχή
                      να χορέψουν για το καλαμπόκι,
                      να θέσουν λιβάδια από γλώσσες χτυπώντας στη σκοτεινή
                      γη, ένας κάποιου τύπου χορός.

Όμως ίσως η έκρηξη ήταν άλογα,
                                                 ορμώμενα από την τρελή γη
δίπλα στην Οκέμα. Ήταν μια βίαιη γέννα,
πετάξανε από το έδαφος στα δέντρα
                                                 να περιμένουν νυχτερινές του δειλινού
φοράδες να τα κυνηγήσουν:

        τότε                 μέσα στην υγρή γη της Οκλαχόμα
        τότε                 οι ομφάλιοι λώροι τους δεμένοι στην πύρινη καρδιά
        τότε                 ταξιδεύουν βόρεια και νότια, ανατολικά και δυτικά
        τότε                 σε μουσκεμένα ενώ σεντόνια τα μεσάνυχτα όταν όλες
                                   κοιμούνται και το μωρό ονειρεύεται να κολυμπάει στον
                                   πυθμένα του πνιγηρού ποταμιού.
       τότε                 σε βατράχια που βγήκαν από τη γη να
                                   δούνε για βροχή
       τότε                 μια Creek γυναίκα που χορεύει κουνώντας τους σπόρους στα κόκαλά της
       τότε                 Νότια Ντακότα, Μέξικο, Ιαπωνία και Μανίλα
       τότε                 στο Μαϊάμι να σαρώσει τα μαχαιροβγάλτικα πρόσωπα του μίσους.

Κάποιες δεν θα τα δούνε.

Αλλά κάποιες θα δούνε τα άλογα με τις καρδιές τους από κοιμώμενα ηφαίστεια
Και θα αφυπνιστούν απότομα
                        πέραν των σωμάτων τους
                                                να δουν ποιες έχουν γίνει.