______________

Η καλή μετάφραση, και δη η ποιητική, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο κατ’ εξοχήν ορισμός της απιστίας. Ξεκινάω έτσι το σχόλιό μου, έχοντας μπροστά μου κάποια από τα χάικου του Κομπαγιάσι Ίσσα, για να καταδείξω τη ματαιότητα της όσο το δυνατόν πιο πιστής μετάφρασης και μάλιστα μέσω μιας άλλης γλώσσας. Κι αυτό συμβαίνει επειδή πολλές λέξεις και πολλές χειρονομίες δεν ταιριάζουν νοηματικά ή ηχοχρωματικά από τη μία γλώσσα στην άλλη. Όσον αφορά στη διάσωση των υπαινιγμών και την έκταση των συλλαβών τους, θα χρειαστεί πολλές φορές είτε να αφαιρεθεί κάτι ή να προστεθεί, ώστε το ποίημα να διαφυλάξει την ορατή και αόρατη αρτιμέλειά του και να έχει, εν τέλει, κάτι να πει στη νέα γλωσσική του εκδοχή. Θέλω να πω ότι δεν μεταφέρονται μόνο οι λέξεις από τη μία γλώσσα στην άλλη, αλλά και οι αισθήσεις του ποιήματος, η εν γένει ατμόσφαιρα, η οποία θα πρέπει να προσαρμοσθεί στην αντίληψη και την ευαισθησία του μεταφραστή. Επί πλέον στη μεταφορά του ποιήματος στη νέα γλώσσα θα πρέπει να διασωθεί πρωτίστως η πηγή του, δηλαδή η έμπνευση του ποιητή, το βαθύ ποιητικό κύτταρο, και, αν θελήσουμε να διατηρήσουμε το απαραίτητο ειδολογικό χαρακτηριστικό των πέντε-επτά-πέντε συλλαβών, τότε θα μας επιτραπεί να θυσιάσουμε πολυλογίες και άλλα σχήματα που δεν χωρούν στο θεσπισμένο καλούπι, για να προστατεύσουμε έτσι την αρχική ποιητική στιγμή. Γι’ αυτό μιλώ για μεταμόρφωση του αρχικού ποιήματος σε μια νέα θεώρηση και προβολή με λίγες ή πολλές απιστίες στην εκφορά των καταβολών του. Η τιμή, όμως, ανήκει πάντα στον αρχικό ποιητή, στον μεταφραζόμενο, και η δοκιμασία στον μεταφραστή, ο οποίος παραδίδει ένα νέο κείμενο, που τίθεται κι αυτό μέσα στα λογοτεχνικά κεκτημένα του. Γνωρίζω πως πολλά από αυτά τα χάικου έχουν μεταφραστεί θαυμάσια στη γλώσσα μας από έγκυρους μεταφραστές, αλλά εδώ ας μου επιτραπεί να παραθέσω τη δική μου εκδοχή.
Η μεταφορά και μετα-μόρφωση των ως άνω ποιημάτων έγινε από την αγγλική έκδοση του μεταφραστή Hart Larrabee Haiku illustrated, Amber books, Λονδίνο 2020.

1

κι αν η κερασιά

ανθίζει απ’ του παιδιού το

μαύρο μανίκι;

2

στον πίσω τοίχο

μένει τ’ απόσκιο χιόνι

απελπισμένο

3

λίγα κέρματα

για ματιές στην ομίχλη

με κανοκιάλι

4

ορεινοί ναοί

και στου χιονιού τα σπλάγχνα

χτυπούν καμπάνες

5

έξω χιονίζει ―

μέσα καπνίζει ― να πώς

ζούμε στο σπίτι

6

μόνο μυρωδιά

και φτερούγες κουνουπιού

στ’ αυτί μου δίπλα

7

κι αν σου ξεφύγουν

οι μύγες του χειμώνα

λεία της γάτας

8

και να ―λοιπόν― να

τις μέρες μου πού περνώ:

δυο μέτρα χιόνι

9

προσηλωμένο

μελωδεί το βατράχι

σ’ αυτό το βουνό

10

γερτός κοιμάται

τόσο χορταστικά και

ολομόναχος

11

λιώνουν τα χιόνια

το χωριό μες στα νερά

και μες στα παιδιά

12

λιγνέ βάτραχε

να μην το βάλεις κάτω

κι ο Ίσα με σε

13

έλα να παίξεις

με μένα ―ω ορφανό―

μικρό σπουργίτι

14

αναταράσσει

με λασπερά σαντάλια

τα φύλλα φεύγοντας

15

μη φοβηθείτε

αράχνες στις γωνιές σας

δεν ξεσκονίζω

16

κάστανα ψάχνει

και ψιλοτραγουδάει

νανουρίσματα

17

με ποιον γκρινιάζει;

του φθινοπώρου βράδυ

μπροστά στον τοίχο

18

πατρικό χωριό

σαν ψέμα φθινοπώρου

πέρ’ απ’ τα νέφη

19

δεν θα κοιμηθώ

και στον ίσκιο των ανθών

κάτι φοβάσαι