Επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη για λίγες μέρες και περνώντας από την πλατεία Ναυαρίνου θυμήθηκα τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια, τότε που ξημεροβραδιαζόμασταν με τη φίλη μου τη Β. στο Αστόρια και μιλούσαμε για βιβλία. Τότε που πήγαινα εναλλάξ σ’ όλα τα βιβλιοπωλεία της πλατείας, μέρα παρά μέρα στο Κεντρί, μέρα παρά μέρα στην Καντάθ, μέρα παρά μέρα στη Βιβλιοβάρδια.
Στο τελευταίο πήγαινα αρκετά συχνά γιατί είχε – και μάλλον έχει ακόμη – βιβλία κλασικά με δικές τους εκδόσεις σε τιμές…πάρα πολύ χαμηλές…ένα ευρώ, δύο ευρώ, το πολύ τρία ευρώ. Ό,τι έπρεπε για το φοιτητικό μου βαλάντιο. Διάβαζα Σαίξπηρ και Όσκαρ Ουάιλντ στο πρωτότυπο σε εκείνες τις πολύ κλασικές μπλε εκδόσεις Wordsworth. Αχ εκείνες οι εκδόσεις. Wordsworth ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα δώρα που έχω λάβει ποτέ. Η κυρία Δήμητρα, καθηγήτριά μου στο lower, είχε συγκρατήσει στον νου της το ενδιαφέρον που έδειξα για ένα απόσπασμα από το Bleak House του Κάρολου Ντίκενς που υπήρχε στο βιβλίο των αγγλικών και μετά από χρόνια, όταν είχα πια ενηλικιωθεί και συναντηθήκαμε, μου το έκανε δώρο. Το βιβλίο βέβαια αποδείχθηκε τελικά πολύ βαρετό, καμία σχέση με τα αριστουργήματα του Ντίκενς που τόσο αγάπησα και αγαπώ, ωστόσο αυτό που έχει τη μεγαλύτερη αξία είναι ότι η κυρία Δήμητρα θυμόταν αυτό το βιβλίο!
Έπαιρνα όμως κι εγώ δώρα για τους φίλους μου, πολλά δώρα. Πολλές φορές τα «πολλά δώρα» ήταν τα ίδια και τα ίδια βιβλία. Δηλαδή, εκείνα Τα ποιήματα των 9-10 μ.μ. του Ναζίμ Χικμέτ σε μετάφραση Μαρίας Γεωργίου, ούτε ξέρω σε πόσα άτομα το έχω κάνει δώρο εκείνα τα χρόνια.
Αναστοχαζόμενη τώρα εκείνα τα χρόνια αντιλαμβάνομαι πως η σκέψη μου όταν διάλεγα βιβλία για δώρα δεν ήταν τι θα άρεσε στον παραλήπτη του δώρου αλλά τι θα ήθελα εγώ να διαβάσει. Πολύ κακό αυτό, πολύ πατροναριστικό τώρα που το σκέφτομαι. Κρύβει μια αίσθηση τάχα μου ανωτερότητας; «Πάρε αυτό γιατί πρέπει να το διαβάσεις». Μήπως είμαι όμως αρκετά αυστηρή με τον εαυτό μου κι ο τρόπος που αρθρώνεται η παραπάνω φράση δεν είναι προστακτικός αλλά φιλικός και ενθουσιώδης, είναι τόνος μοιράσματος, όπως ένα παιδί θέλει να δείξει τα παιχνίδια του;
Παρόλα αυτά, έχει πλέον αλλάξει ο τρόπος που διαλέγω βιβλία για τους δικούς μου ανθρώπους. Σκέφτομαι τι θα ταίριαζε στον καθένα, τι θα τον ενδιέφερε κ.λπ. Εκτός από μία μοναδική φορά που με τον κολλητό μου φίλο Γ.Β. αποφασίσαμε για την κοινή ονομαστική μας γιορτή να διαλέξουμε ο ένας για τον άλλον δώρο ένα βιβλίο που εμείς θεωρούμε ότι είναι ένα πολύ καλό βιβλίο και μας αρέσει αλλά πιστεύουμε πως ο άλλος δε θα το διάβαζε ποτέ – ε, αυτό έχει σίγουρα μια παιγνιώδη διάθεση μοιράσματος του αναγνωστικού σου κόσμου. Το βιβλίο που του πήρα ήταν της Μαρία Οικονόμου, Κουπιά και Φτερά. Ο μύθος της Οδύσσειας στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο του μοντερνισμού. Εκείνος μου πήρε graphic novel Batman: Ο σκοτεινός ιππότης επιστρέφει του Frank Miller.

Δεν ξέρω αν εκείνος το διάβασε ή θα το διαβάσει, εγώ πάντως είμαι έτοιμη να πάρω κι άλλους Μπάτμαν!

____________
Το όνομα της στήλης είναι εμπνευσμένο από τη φράση του David Grossman «τα βιβλία είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο, όπου μπορούν να συνυπάρχουν τα πράγματα και η απώλειά τους».