Σε αυτήν την Όπερα θα δούμε μια κάπως πιο βορειοευρωπαϊκή εκδοχή της Μήδειας. Μην την φανταστείτε πάντως με λιγότερες τσιρίδες και μαλλιοτραβήγματα. Τα ίδια και χειρότερα.
ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ
Ο Πολιόνε είναι Ρωμαίος, ωραίος και μοιραίος. Και φυσικά το ξέρει. Ένας αμετανόητος γκομενάκιας που του αρέσουν οι μικρές και τσαχπίνες. Ο Πολιόνε είναι ανθύπατος στην Γαλατία, όταν η Ρώμη ήταν στα φόρτε της — φανταστείτε τον ανθύπατο σαν πρωθυπουργό της Ελλάδας διορισμένο κατευθείαν από τις Βρυξέλλες. Έχει βαρεθεί τη μουρμούρα της πρωθιέρειας Νόρμα, που ναι μεν ωραία και μοιραία και αυτή, αλλά μετά από δύο παιδιά που του έκανε, δεν τον ...εμπνέει πια, όπως πολύ ευγενικά το θέτει. Η Ανταλτζίζα από την άλλη, μια νεαρή ιέρεια, που κάνει την πρακτική της δίπλα στη Νόρμα, είναι σαν τα κρύα τα νερά. Μπουμπούκι διαλεχτό — και από κατηχητικό.
Αυτά αφηγείται πάνω κάτω ο Πολιόνε στον φίλο του το Φλάβιο. Πετάει κάτι κορώνες εντυπωσιακές, αλλά όταν ακούει να πλησιάζει το γαλατικό πόπολο που αναζητά την Νόρμα, τον πιάνει ένα κοψιματάκι και την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια.
Μπαίνει λοιπόν η Νόρμα στη σκηνή και αφού κατευνάζει το πόπολο, που την έχει δει αντάρτικο ενάντια στον ρωμαίο κατακτητή, αρχίζει ένα τρισάγιο στη Θεά Παρθένα. Τραγουδάει πάρα πολύ ωραία, η αλήθεια είναι, και για μια στιγμή σταματάει το σύμπαν πάνω από τα δρυοδάση του γαλατικού βορρά. Παράλληλα βέβαια, κάνει και πολιτικές δηλώσεις προφητεύοντας, πως η Ρώμη θα πέσει από τα πολλά τα βίτσια και την ασυδοσία της και όχι από το σπαθί των Γαλατών.
[ «Casta diva»: Caballé, Patané, Orange, 1974 ]
Λίγο αργότερα και λίγο παραπέρα βρίσκονται στα κρυφά ο Πολιόνε και η Ανταλτζίζα για ένα τετ-α-τετ. Η Ανταλτζίζα —Τραβιάτε με κι ας κλαίω και ο Πολιόνε—Έλα δω μανάρι μου να σου εξηγήσω την θεωρία της σχετικότητας. Αυτή η θεωρία λοιπόν μας αποδεικνύει ότι ο Πολιόνε δεν μπορεί να σχετίζεται πια με τη Νόρμα και πως τώρα πρέπει να σχετιστεί με την Ανταλτζίζα. Αυτή με τη σειρά της, ως γνήσια αθώα κορασίδα, αγνοεί παντελώς την ύπαρξη της αντίζηλου και διατηρεί το στυλ της ανέγγιχτης. Ο Πολιόνε την απειλεί. ότι θα φύγει τα ξημερώματα για την μαμά Ρώμη (αν δεν του κάτσει). Αυτή, θέλοντας να μείνει πιστή στο δόγμα της μιας αγάπης μοναδικής και παντοτινής, του ορκίζεται, πως θα αφήσει το κατηχητικό και θα έρθει μαζί του. Άλλωστε η Ρώμη έχει ωραίες μπουτίκ και μεγάλα μαγαζιά.
Εντωμεταξύ η Νόρμα στο σπίτι της κάτι έχει ψυλιαστεί. Ύποπτες κινήσεις ο ρωμαίος. Ας μην είχε τα δυο παιδιά και θα του έλεγε αυτή!
Καταφθάνει λοιπόν η αγνή κορασίδα Ανταλτζίζα για να ζητήσει την ευχή της Νόρμας να πάει στο καλό (στη Ρώμη δηλαδή και να βγάλει τα μάτια της με τον παντρεμένο). Η Νόρμα, που στην αρχή τρώει φρίκες με την αποκάλυψη της μικρής ότι «ηγάπησεν», το ξανασκέφτεται. Άλλωστε, κάποτε και η ίδια έπεσε στον έρωτα τον ανίκητο στη μάχη, αθετώντας έτσι τους ιερούς όρκους αγνότητας και αγαμίας της ιέρειας που είχε δώσει. Και πάνω που της δίνει την ευχή της, σκάει μύτη ο γαμπρός!
—Μ΄αυτόν μωρή πατσαβούρα, της κάνει της άμοιρης Ανταλτζίζα, η οποία ομολογουμένως δεν ξέρει από που της ήρθε.
—Οχού βρε αδερφέ, λέει ο γόης, άσε μας να πάμε στη Ρώμη με τις μπουτίκ και τα μεγάλα μαγαζιά, να δει η μικρή τι εστί la grande belezza.
—Ποιά grande belezza βρε gigolo της Άνω Ραχούλας, που ανάθεμα την ώρα και την στιγμή που σου ‘κατσα!
Τελειώνει η πρώτη πράξη με τους τρεις να ‘χουν γίνει από τρία χωριά χωριάτες.
Ντουέτο Norma-Adalgisa: «Mira, o Norma». Gruberova, Ganassi, Haider, Bayerische Staatsoper 2006
ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ
Η Νόρμα έχει μείνει μόνη με τα παιδιά της. Σε ένα σπαρακτικό μονόλογο φαντασιώνεται το θάνατο των παιδιών της, τα οποία κοιμούνται ανυποψίαστα δίπλα της. Όσο ζουν, θα της θυμίζουν πάντοτε την προδοσία του Πολιόνε, στα μάτια τους θα βλέπει πάντα την απόρριψη του σκληρού ρωμαίου. Όπως και πριν μέσα στο δάσος την ώρα της προσευχής στην παρθένα Θεά, έτσι και τώρα σταματάει ο χρόνος για μια στιγμή και οι μελωδίες του Μπελίνι ξεχύνονται σαν φεγγαρόφωτο στην βασανισμένη καρδιά της προδομένης γυναίκας. Εκεί που πάει να σηκώσει το μαχαίρι για να σφάξει τα παιδιά της, συνέρχεται, και με μια κραυγή τα αγκαλιάζει, χαρίζοντάς τους για δεύτερη φορά τη ζωή.
Meco all' altar di Venere, Franco Corelli, Serafin, 1960
Έρχεται η σιγανοπαπαδιά Ανταλτζίζα. Η Νόρμα έχοντας αποφασίσει πως το πρόβλημα της είναι το κοπρόσκυλο ο Πολιόνε, που κακό χρόνο να’ χει, της εξηγεί πως δεν φταίει σε τίποτα καθότι μικρή και άπειρη. Η ίδια όμως δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Της εξομολογείται, πως έχει δύο παιδιά με τον Πολιόνε (σοκ η μικρή) και της αναθέτει να τα πάει στο ρωμαϊκό στρατόπεδο για να τα αναλάβει ο πατέρας τους. Η Νόρμα σκοπεύει να δώσει τέλος στη ζωή της. Βέβαια, το πώς κατάφερε να κρύψει δύο παιδιά μέσα στο δάσος για τόσα χρόνια, μόνο αυτή και ο Μόγλης το ξέρουνε. Η Ανταλτζίζα δεν θέλει να ακούσει λέξη. Σε μια σειρά υπέροχων ντουέτων εξυμνείται η φιλία και η αλληλεγγύη μεταξύ γυναικών. Η Ανταλτζίζα πείθει την Νόρμα, πως με δική της μεσολάβηση θα γυρίσει ο Πολιόνε κοντά της και θα είναι και πάλι μια ευτυχισμένη οικογένεια. Γελάνε και τα γκι.
Και εκει που λέμε, ότι τουλάχιστον τα βρήκανε τα κορίτσια μεταξύ τους, έρχονται τα μαντάτα: Ο Πολιόνε μουλάρι, δεν πείθεται. Η Ανταλτζίζα θέλει να παρατήσει τις ολονυκτίες στα δάση. Η Νόρμα βγάζει αφρούς! Ξεσηκώνει τους Γαλάτες για να κινήσουν ενάντια στους Ρωμαίους. Με την ευκαιρία θέλει να ξεμπερδέψει μια και καλή με τον άχρηστο πρώην της! Τον φέρνουν δεμένο μπροστά της.
— Σέρνεσαι τώρα σκουλήκι!
Ο Πολιόνε αρχίζει τα παρακάλια (καθόλου σέξι) αλλά η Νόρμα ανένδοτη.
— Θα σε λιώσω! να συνεχίζει αυτή.
— Κάνε ό,τι θες, μόνο μην πειράξεις τα παιδιά μας και την Ανταλτζίζα!
Η Νόρμα φωνάζει τους πολεμιστές για να παραδώσουν τον Πολιόνε στην πυρά. Αλλά δεν της πάει η καρδιά να προδώσει συνάμα και την Ανταλτζιζα για κάτι που και η ίδια έχει διαπράξει. Σε μια στιγμή που μόνο η μουσική ιδιοφυΐα του Μπελίνι θα μπορούσε να αποδώσει, η Νόρμα αποκαλύπτει. πως είναι η ίδια που πρόδωσε τους όρκους της. Πανγαλατικό σοκ.
Στο μεγάλο φινάλε της όπερας, όλα βγαίνουν στο φως! Ο Οροβέζο, πατέρας της Νόρμα και αρχηγός των Δρυίδων μαθαίνει για τα δύο παιδιά, όπως και οι υπόλοιποι Γαλάτες. Όλοι σοκάρονται από την διπλή ζωή τής Νόρμα, η οποία ως πρωθιέρεια έχαιρε όχι μόνο εκτίμησης αλλά και σεβασμού. Λέγοντας σόρι σε όλους και αναθέτοντας την υπεράσπιση και τη φροντίδα των παιδιών της στους άμεσα εμπλεκόμενους, η Νόρμα αποφασίζει να ανεβεί στην πυρά όχι μόνο για να δώσει τέλος στην ζωή της αλλά και για να εξιλεωθεί από τις αμαρτίες της. Όλοι κλαίνε. Κανείς δεν την σταματά.
ΑΥΤΑ