ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Χίλια εννιακόσια είκοσι δύο / 2022

Επι­μέ­λεια αφιε­ρώ­μα­τος: Θα­νά­σης Αγά­θος, Χρι­στί­να Ντου­νιά

Με τη συν­δρο­μή του Γιώρ­γου Β. Μο­νεμ­βα­σί­τη
και «Ηχη­ρά πα­ρό­μοια» του Γιάν­νη Ευ­στα­θιά­δη

^{Αναπαραγωγή φωτογραφικού υλικού από το Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, την Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, το Θεατρικό Μουσείο, τις εκδ. Δήλος και το αρχείο της Μιμής Ντενίση}

Έναν αιώ­να με­τά τη Μι­κρα­σια­τι­κή Κα­τα­στρο­φή του 1922 εί­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρο από ανα­γκαία μία ανα­μέ­τρη­ση με αυ­τό το τρα­γι­κό κε­φά­λαιο της νε­ό­τε­ρης ιστο­ρί­ας μας, που άφη­σε βα­θύ το απο­τύ­πω­μά του σε κά­θε πε­δίο –οι­κο­νο­μι­κό, πο­λι­τι­σμι­κό, κοι­νω­νι­κό, πο­λι­τι­κό, ηθι­κό– της νε­ο­ελ­λη­νι­κής ζω­ής.

Ο Χάρ­της κα­τα­θέ­τει ένα κα­λει­δο­σκο­πι­κό αφιέ­ρω­μα στη Μι­κρα­σια­τι­κή Κα­τα­στρο­φή του 1922, ένα αφιέ­ρω­μα που απο­πει­ρά­ται να ανι­χνεύ­σει τους τρό­πους με τους οποί­ους το ίδιο το γε­γο­νός της Κα­τα­στρο­φής αλ­λά και οι συ­νέ­πειές του γο­νι­μο­ποί­η­σαν την πε­ζο­γρα­φία, την ποί­η­ση, το θέ­α­τρο, τον κι­νη­μα­το­γρά­φο, τη μου­σι­κή, τον αθλη­τι­σμό, από το 1922 έως τις μέ­ρες μας. Αντι­κεί­με­νο και στό­χος του αφιε­ρώ­μα­τος δεν εί­ναι απλώς η κα­τα­βύ­θι­ση στο ιστο­ρι­κό πα­ρελ­θόν, αλ­λά οι εξα­κτι­νώ­σεις του δρά­μα­τος του 1922 στις τέ­χνες, τα γράμ­μα­τα και τον πο­λι­τι­σμό εν γέ­νει, κα­θώς και ο ρό­λος που δια­δρα­μα­τί­ζει ακό­μα και σή­με­ρα στη συ­ζή­τη­ση για τα θέ­μα­τα εθνι­κής ταυ­τό­τη­τας, ετε­ρό­τη­τας και κοι­νω­νι­κής κρί­σης.

Στο πε­δίο της πε­ζο­γρα­φί­ας, εξε­τά­ζο­νται οι ει­κό­νες των προ­σφύ­γων του 1922, η θε­μα­τι­κή του μι­κρα­σια­τι­κού ξε­ρι­ζω­μού και του ρι­ζώ­μα­τος των προ­σφύ­γων στην Ελ­λά­δα, η απο­τύ­πω­ση της Με­γά­λης Ιδέ­ας, η λει­τουρ­γία της μνή­μης, οι ανα­πα­ρα­στα­σια­κές στρα­τη­γι­κές και τα αφη­γη­μα­τι­κά μο­τί­βα σε μιαν ευ­ρεία γκά­μα συγ­γρα­φέ­ων και κει­μέ­νων από την επο­χή του Με­σο­πο­λέ­μου μέ­χρι σή­με­ρα· εν­δει­κτι­κά ανα­φέ­ρο­νται η Ιστο­ρία ενός αιχ­μα­λώ­του του Στρα­τή Δού­κα, το Νού­με­ρο 31328 του Ηλία Βε­νέ­ζη, το Στου Χα­τζη­φρά­γκου του Κο­σμά Πο­λί­τη, η Πα­να­γιά η Γορ­γό­να του Στρά­τη Μυ­ρι­βή­λη, ο Λε­ω­νής του Γιώρ­γου Θε­ο­το­κά, το Οι πρώ­τες ρί­ζες της Τα­τιά­να Σταύ­ρου, τα Μα­τω­μέ­να χώ­μα­τα της Δι­δώς Σω­τη­ρί­ου, τα Όνει­ρα της Αγ­γέ­λι­κας της Εύ­ας Βλά­μη, το Ημε­ρο­λό­γιο 1836-2011 του Θα­νά­ση Βαλ­τι­νού, ο Αιώ­νας των λα­βυ­ρίν­θων της Ρέ­ας Γα­λα­νά­κη, η Τρι­λο­γία του Νί­κου Θέ­με­λη (Ανα­ζή­τη­ση, Ανα­τρο­πή, Ανα­λα­μπή), το Ονει­ρεύ­τη­κα τη Δι­δώ της Λέ­νας Δι­βά­νη, το Ιστο­ρία ενός οδοι­πό­ρου: Στρα­τής Δού­κας του Κώ­στα Ακρί­βου, Το μό­νο της ζω­ής τους τα­ξί­δι του Ηλία Μα­γκλί­νη, το Γκιακ του Δη­μο­σθέ­νη Πα­πα­μάρ­κου, το Αϊ­βα­λί του Soloúp.

Στο πε­δίο της ποί­η­σης, συ­ζη­τιού­νται οι τρό­ποι με τους οποί­ους οι Έλ­λη­νες ποι­η­τές δια­δο­χι­κών γε­νε­ών εξέ­φρα­σαν το τραύ­μα αρ­χι­κά της άμε­σης εμπει­ρί­ας και στη συ­νέ­χεια της μνή­μης τους, το τραύ­μα που άνοι­ξε ο ξε­ρι­ζω­μός και η άφι­ξη των προ­σφύ­γων και, αρ­γό­τε­ρα, η εγκα­τά­στα­σή τους, ή το ρί­ζω­μά τους, στη νέα τους πα­τρί­δα. Δύο σύγ­χρο­νοι ποι­η­τές κα­τα­θέ­τουν τη δι­κή τους προ­σέγ­γι­ση.

Στο πε­δίο του θέ­α­τρου, πα­ρέ­χε­ται μια επο­πτεία της δια­χρο­νι­κής πα­ρου­σί­ας του ελ­λη­νό­φω­νου θε­ά­τρου στην Οθω­μα­νι­κή Αυ­το­κρα­το­ρία από το 1600 έως τη διά­λυ­σή της με­τά τον Πρώ­το Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο, προ­σφέ­ρε­ται μια πα­νο­ρα­μι­κή θε­ώ­ρη­ση της ελ­λη­νι­κής θε­α­τρι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας της Σμύρ­νης μέ­χρι το 1922 και των Μι­κρα­σια­τών συγ­γρα­φέ­ων, ηθο­ποιών, σκη­νο­θε­τών και σκη­νο­γρά­φων, αλ­λά και επι­χει­ρεί­ται μια ερ­μη­νευ­τι­κή προ­σέγ­γι­ση πρό­σφα­των έρ­γων εστια­σμέ­νων στην Κα­τα­στρο­φή και την προ­σφυ­γιά.

Στο πε­δίο του κι­νη­μα­το­γρά­φου, συ­ζη­τιού­νται πρό­σφα­τες ται­νί­ες της ελ­λη­νι­κής πα­ρα­γω­γής που επι­κε­ντρώ­νο­νται στο μι­κρα­σια­τι­κό τραύ­μα.

Στο πε­δίο της μου­σι­κής, εξε­τά­ζε­ται ο κα­θο­ρι­στι­κός ρό­λος των μου­σι­κών της προ­σφυ­γιάς στη δια­μόρ­φω­ση του μου­σι­κού χάρ­τη της Ελ­λά­δας με­τά το 1922 και πα­ρέ­χο­νται πλη­ρο­φο­ρί­ες για τη μου­σι­κή ζωή της Σμύρ­νης, του κέ­ντρου του μι­κρα­σια­τι­κού ελ­λη­νι­σμού, πριν το 1922.

Στο πε­δίο του αθλη­τι­σμού, ανα­λύ­ε­ται η τε­ρά­στια συμ­βο­λή των αθλη­τι­κών σω­μα­τεί­ων της Σμύρ­νης στη δια­μόρ­φω­ση του κοι­νω­νι­κού και πο­λι­τι­στι­κού γί­γνε­σθαι της σύγ­χρο­νης Ελ­λά­δας.

—— ≈——
 

Σε ΕΠΙ­ΜΕ­ΤΡΟ,
ανα­πα­ρά­γου­με
«Το μαύ­ρο τα­ξί­δι»
(Η μαρ­τυ­ρία ενός άγνω­στου στρα­τιώ­τη από τον πό­λε­μο της Μι­κράς Ασί­ας),
που εί­χε πρω­το­δη­μο­σιευ­τεί ως ει­δι­κό έν­θε­το στο περ. Το Τέ­ταρ­το, τχ. 16 (Αύγ. 1986)
με επι­μέ­λεια και πα­ρου­σί­α­ση του Μά­νου Ελευ­θε­ρί­ου.

——————————————————
Με την υπο­στή­ρι­ξη και την αι­γί­δα