χάρτης
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

διαβάστε σήμερα:

Ημερολόγιο σκηνών: τέσσερα χρόνια στο Σουδάν

Γονεϊκό, ψυχικό, πολεμικό: τρία ποιήματα του καιρού

χάρτης
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

#41

{ Κλίμακες }

Παρασύρθηκα κι αντάλλαξα φιλικές κουβέντες με την κοπέλα απέναντί μου. Πολύ όμορφο το νέο μας πάρκο. Μάλιστα. Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο. Αναμφίβολα. Οι σκύλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους ανθρώπους. Το ίδιο και τα ωφέλιμα έντομα. Και τα εντελώς ανώφελα, όμως. Κάποια στιγμή με αποκάλεσε πατριαρχικό γουρούνι. Μπορεί να μην υπέγραψα ένα ψήφισμα που ’χε μαζί της. Ίσως και να το υπέγραψα, αλλά χωρίς τη δέουσα ευλάβεια. Πιθανόν η στάση μου γενικώς να έδειχνε μια κάποια απείθεια. Δεν θυμάμαι τι ακριβώς διημείφθη. Τα πατριαρχικά γουρούνια έχουμε κενά μνήμης. Ένιωσα την ανάγκη να απολογηθώ. Ακούστε με, είπα συγχυσμένος πολύ, «Δεν είμαι παρενοχλητικός. Δεν είμαι τρελός! Δεν είμαι!»Για έναν ακατανόητο λόγο, πρόσθεσα κατόπιν: «Δεν είμαι γυναικοκτόνος!» Και ξανά όλο μαζί, πιο δραματικά τώρα: «Δεν είμαι παρενοχλητικός! Δεν είμαι τρελός! Δεν είμαι γυναικοκτόνος!» ΝIKHTAΣ ΣΙΝΙΟΣΟΓΛΟΥ

{ Κλίμακες }

Σκόρπιες σκέψης μιας δύσκολης στιγμής

Είναι μάλλον απίθανο να βρει κανείς στη νεωτερική εποχή έργα ποίησης, μουσικής ή των εικαστικών τεχνών που να εκθειάζουν ηγεμόνες, εκτός κι αν πρόκειται για έργα ευτελούς προπαγάνδας και αφελούς κολακείας ή κατευθυνόμενης προσωπολατρίας. Και, με τα ως σήμερα πολιτιστικά μας δεδομένα, οι καλλιτέχνες και ποιητές τείνουν να αποστρέφονται ηγεμόνες που βάζουν συμμορίες να δολοφονούν τους αντιπάλους τους εν μέση οδώ, ή μυστικούς πράκτορες να τους δηλητηριάζουν ακόμα και σε ξένες χώρες, ή που στέλνουν όσους εκφράζουν διαφορετικές απόψεις από τις δικές τους στην φυλακή. Κι αυτό όχι μόνο για λόγους ευαισθησίας και υψηλών ιδανικών. Ακόμη κι αν υπηρετήσεις τέτοιους ηγεμόνες δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για την εύνοιά τους. » ΜΙΛΤΟΣ ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ

{ Κλίμακες }

Τα πουλιά δεν είναι πραγματικά

Χωρίς να αναφέρεται στο τι συνέβαινε, χωρίς να το επεξεργαστεί, ο Πίτερ Μακίντο (McIndoe) ήθελε να δείξει πόσο παράλογα ήταν αυτά. Έγραψε ένα σύνθημα σε πλακάτ. BIRDS AREN’T REAL. «Τα πουλιά δεν είναι πραγματικά» ήταν το σύνθημα. Καθώς στεκόταν με αντι-διαδηλωτές, που τον ρωτούσαν, αυτοσχεδίαζε. Είπε ότι είναι μέρος ενός κινήματος, που ξεκίνησε πριν πενήντα χρόνια προσπαθώντας να σώσει τα αμερικανικά πουλιά, αλλά απέτυχε. Το «βαθύ κράτος» τα είχε καταστρέψει, αντικαθιστώντας τα πουλιά με μη επανδρωμένα εναέρια μέσα παρακολούθησης. Κάθε πουλί που βλέπεις είναι στην πραγματικότητα ένα μικροσκοπικό φτερωτό ρομπότ που σε κατασκοπεύει. » ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ

{ Μετάφραση }

Η μαστροπός / Ο νταβατζής

Ο μίμος υπάρχει στις παρυφές του θεάτρου ήδη από την κλασική εποχή, όταν η ακμάζουσα τραγωδία και κωμωδία δεσπόζουν στη σκηνή και στην ορχήστρα, συνεχίζει να εξελίσσεται και να επεκτείνεται πλάι στα είδη αυτά, όταν παίρνουν να παρακμάζουν, και μονοπωλεί στη συνέχεια επί αιώνες το θέατρο (και άλλους χώρους) χειροκροτούμενος από τους θιασώτες του και βαλλόμενος από τους πολέμιούς του, όταν τα είδη εκείνα αποτελούν πια παρελθόν. Πόσο δραστικές διεργασίες για το θέατρο έλαβαν χώρα στη μακραίωνη πορεία του μίμου, το αντιλαμβάνεται κανείς αν αναλογιστεί ότι κάποια από τα αυτονόητα για το νεότερο θέατρο, αδιανόητα όμως για το θέατρο της κλασικής αρχαιότητας, όπως είναι το θεατρικό έργο σε πεζό λόγο, η αυτοπρόσωπη (χωρίς προσωπείο) υποκριτική και οι γυναίκες ως ερμηνεύτριες, κατακτώνται για το θέατρο μέσω του μίμου. Ακριβή εικόνα για τις ποικίλες φάσεις εξέλιξης είναι αδύνατο να συγκροτήσουμε, πρωτίστως γιατί από αυτό τό πρωτεϊκό φαινόμενο μόνο μικρά σπαράγματα, κατά κανόνα «αδήλου πατρός», ή κατά το μάλλον ή ήττον φιλτραρισμένες πληροφορίες έχουν φτάσει ως εμάς. Κάπως καλύτερα είναι τα πράγματα με τον λεγόμενο λογοτεχνικό μίμο επωνύμων δημιουργών όπως ο Ηρώνδας » Θ.Κ. ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

{ στίγματα }

Διαγωνισμός Διηγήματος & Φωτογραφίας 2022

Ο IANOS, για πέμπτη συνεχή χρονιά, διοργανώνει Διαγωνισμό Διηγήματος & Φωτογραφίας με θέμα, αυτή τη φορά, «Το ρούχο». Ένα ρούχο ως μνήμη και νοσταλγία, ως καταδήλωση ταυτότητας-φύλου, ως ανάκληση παρελθόντος χρόνου και επιθυμία ανάκτησής του. Το ρούχο ως φετίχ, ως φονικό όργανο ή και όργανο αυτοχειρίας. Το ρούχο, ως μέσο γητείας και αποπλάνησης, ή ως εφόδιο μεταμόρφωσης και απόκρυψης του εαυτού. Το ρούχο ενός ζητιάνου, αλλά και ενός δανδή. Η στέρηση, η έλλειψη ρούχο και η πιθανή κλοπή του (από κατάστημα π.χ.) ή και η βίαιη ακόμη απόσπαση από πρόσωπο («αχάριστο») που θα το φέρει πάνω του. Κλείστε τα μάτια και αποτυπώστε τη δική σας οπτική, τις δικές σας μνήμες, απτικές, οσφρητικές, φανταστικές ή πραγματικές τη δική σας δημιουργική προσέγγιση, με θέμα ένα ρούχο... Ένα ρούχο σε μια ντουλάπα, σ’ ένα παλιό μπαούλο, αλλά και σε επίδειξη μόδας! Οι συμμετέχοντες καλούνται μέσω των φακών και των λέξεων τους, να αφηγηθούν και να αναδείξουν ΤΟ ΡΟΥΧΟ. Λήξη διαγωνισμού: Σάββατο 4 Ιουνίου 2022

προβολές

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ 2021 ΤΟΥ «ΧΑΡΤΗ»

Ο Χάρτης, συμπληρώνοντας τον τρίτο χρόνο διαδικτυακής κυκλοφορίας του, καθιέρωσε ετήσια βραβεία, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων της χρονιάς. Η διάκριση αυτή προέρχεται από μια ευρεία ομάδα τακτικών συνεργατών του περιοδικού (που τα βιβλία τους, προφανώς, δεν μπορούν να είναι υποψήφια), στους οποίους περιλαμβάνονται συγγραφείς, καθηγητές ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων, διακεκριμένοι κριτικοί, μεταφραστές κλπ.) και οι οποίοι, χωρίς δεσμεύσεις ή προεπιλογές, πρότειναν έως τρία (3) βιβλία ανά είδος λόγου [Ποίηση, Πεζογραφία, Δοκίμιο, Μετάφραση (από οποιαδήποτε γλώσσα ή ενδογλωσσική) και Βιβλίο για παιδιά] που έχουν εκδοθεί το 2021.
Οι διαδοχικοί κατάλογοι των χαρτογραφικών επιλογών (Ευρύς, Βραχύς και Τελικός Κατάλογος) προκύπτουν αποκλειστικά από τον αριθμό των ψήφων που συγκέντρωσε από τις αρχικές προτάσεις κάθε βιβλίο. Δεν μεσολαβούν επιτροπές ή διαβουλεύσεις, κανένας δεν γνωρίζει τι ψηφίζουν οι άλλοι, ενώ ούτε η συντακτική ομάδα εμπλέκεται στις επιλογές.

Η στήλη «ΒΡΑΒΕΙΑ ’21» θα προβάλλει ολόκληρο το έτος το συγκεκριμένο αλλά και το ευρύτερο έργο των πέντε βραβευμένων.

{ Θέατρο }

Alarme

Συμβαίνει κάποτε σε μια παράσταση, μια συναυλία, μια συναναστροφή της κάθε μέρας, στη χαμηλόφωνη λεπτομέρεια μιας εικόνας που δεν θυμόμαστε, να νιώσουμε πως κάτι μας κράτησε καθηλωμένους, κάτι πολέμησε υποδόρια τις αντιστάσεις μας και τρυφερά μας εγκατέλειψε ναυαγούς σε πέλαγος πρωτάκουστων ρημάτων, πιασμένους μοναχά απ’ τη σχεδία μιας αναντίρρητης γοητείας. Μπορώ εδώ να φανταστώ τον θεατή/ακροατή/συμμέτοχο μιας τέτοιας στιγμής σαν ένα σήμαντρο χτισμένο από στοιβάδες λεπτεπίλεπτων μετάλλων, πάνοπλο, αποφασισμένο κι έτοιμο να συνηχήσει με τον διαλεχτό φθόγγο του τεχνίτη, το χτύπημα με το σφυράκι πάνω στο αντηχείο της ψυχής, να μοιραστεί τη μυστική συχνότητα που κάνει τους αλλόφυλους συγγενείς. Εάν πηγή και δέκτης συνηχήσουν, τότε ανάβεις κερί στον προστάτη των μικρών στιγμών, δοξάζεις το νεογέννητο των συμπτώσεων που επέτρεψε στο σήμαντρό σου να μιλήσει και να ομορφύνει τον κόσμο μας. [ Ίσως λοιπόν Παράδεισος να ονομάστηκε ένας τόπος υλικών με κοινή ιδιοσυχνότητα κι η Εύα κι ο Αδάμ να ήταν δυο φιλοξενούμενοι που κούρντισαν το όργανό τους στο βασικό Λα εκείνης της ουράνιας άρπας. Η Πτώση τούς στέρησε αυτή την ευλογία, επέβαλε μια Βαβέλ στην άλλοτε ικανότητά τους να δονούνται σ’ ένα σώμα με το καθετί τριγύρω. Αυτή η ικανότητα πρέπει —ακόμα κι αν ο Θεός δεν υπάρχει, και ειδικά τότε— να επανεφευρεθεί. ] » ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΛΟΥΔΑΚΗΣ

{ Τεχνάσματα }

Το κρυμμένο ύψιλον της ηδονής

Modus Vivendi: Τα μοναστήρια εφευρέθηκαν γιατί μία ομάδα Χριστιανών προς το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας βίωνε μία απαρηγόρητη θλίψη. Ο Χριστός είχε πει πως θα επέστρεφε αλλά δεν το έκανε ποτέ. Οι μοναχοί έριξαν το φταίξιμο στους εαυτούς τους. Έτσι πλέον ό,τι έλεγες ή έκανες θεωρούνταν σαν μία πράξη προς όφελος ή ενάντια στον Θεό. Μετά από πολλούς αιώνες ο M. Duchamp μεταμορφώθηκε στον ιδανικό πλάνη εντός της έννοιας μιας «ζωής ως έργο τέχνης». Το προπατορικό αμάρτημα δεν ήταν η μίμηση του θεού από τον άνθρωπο, αλλά η εγγενής ανικανότητα του να γονιμοποιήσει το σύμπαν. Ο μεταπλάνης ενστερνίζεται όλα τα παραπάνω και τα μετουσιώνει σαν μία απουσία προορισμού. Η παρατήρηση εντός της περιπλάνησης είναι η μοναδική πράξη που έχει σημασία γι’ αυτόν » ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

{ Μουσική }

Μικροί οδηγοί ακρόασης / Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 2, έργο 16, του Προκόφιεφ

[(Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 2 έργο 16 του Σέργιου Προκόφιεφ: Εικόνες για τον ακροατή)] Κάποιος αποφασίζει να αυτοκτονήσει. Τον βλέπουμε να προχωράει αποφασισμένος μέσα στη χειμωνιάτικη παγωνιά, στη δεντροστοιχία του Ρίλκε — όποιος σπίτι δεν έχει, και δεν θα κτίσει πια, θα αγρυπνά διαβάζοντας γράμματα παλιά ή ταραγμένος θα περπατάει δεξιά αριστερά —καθώς θα στροβιλίζονται στις αλέες τα πεσμένα φύλλα. Τα δέντρα είναι όλα τελείως γυμνά κι από το τελευταίο τρυφερό πράσινο. Ο ψυχικός του αναβρασμός, με διακοπές ονειροπόλησης ή αδράνειας, κορυφώνεται σε αβάσταχτα δραματικό κρεσέντο. Όλη την ώρα διατηρεί το αίσθημα πως όλα αυτά συμβαίνουν μπροστά σε κάποιο πιθανόν φιλοθεάμον κοινό που ίσως απολαμβάνει το θέαμα — αλλά πού βρίσκονται αυτοί, με ποιανού το μέρος είναι; Σηκώνοντας το βλέμμα στον κάτασπρο ουρανό κι ενώ έρχεται κι άλλη χιονιά, σκοντάφτει εκείνο σ' ένα καταπράσινο τροπικό παπαγαλάκι –το πιο απίθανο πουλί σ' αυτά τα πλάτη– να προσπαθεί να τσιμπολογήσει το τελευταίο ξερό φύλλο που απόμεινε σ' ένα χιονισμένο κιόλας δέντρο. Αλλάζει γνώμη για την αυτοκτονία κι απομακρύνεται σφυρίζοντας. Η δυνατότητα της ονειροπόλησης επιστρέφει και να τος να παρακολουθεί τώρα ενδόμυχα σκηνές από το παρελθόν » ΕΛΣΗ ΣΑΡΑΤΣΗ

{ Δοκίμιο }

Τίτλοι ποιητικών συλλογών (±1880-2000): Α-Ζ

Η εργασία «Τίτλοι ποιητικών συλλογών», συντάχθηκε κατά τα τέλη του 1990 σε ώρες αργίας και αποτελεί, θα έλεγα, υποπροϊόν μιας ευρύτερης μελέτης για τους Έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα. Οι κατά προσέγγιση χρονολογικές ενδείξεις του τίτλου δηλώνουν πως η καταγρααφή των ποιητικών συλλογών αρχίζει με τη γενιά του Παλαμά και καταλήγει με έργα ποιητών και ποιητριών που εμφανίστηκαν αμέσως μετά τη γενιά του ’70. Τα στοιχεία που παρατίθενται εδώ έχουν αντληθεί από τις (περισσότερες) συλλογές που καταγράφονται, καθώς και από πάσης φύσεως σχετικά βοηθήματα, η ακρίβεια των οποίων ήταν πρακτικώς αδύνατον να ελεγχθεί. Εγκατέλειψα την ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας κατά τα πρώτα έτη του τρέχοντος αιώνος, με αποτέλεσμα να μην έχουν περιληφθεί συλλογές ποιητών και ποιητριών που ήσαν από τότε και εξακολουθούν μέχρι τις μέρες μας να είναι παραγωγικοί. Γνωρίζω καλά πως παρουσιάζω μιαν ημιτελή εργασία που δεν διεκδικεί την επιθυμητή πληρότητα. Προτίμησα όμως να την δημοσιεύσω έστω και με αυτή τη μορφή παρά να παραμένει ανενεργή στον σκοτεινό άυλο κόσμο του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ας θεωρηθεί, επομένως, πρόταση/πρόκληση για συζήτηση και για τυχόν διορθώσεις και παρατηρήσεις » ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ