Χίλια εννιακόσια είκοσι δύο / 2022
Συλλογικό έργο
Χάρτης αφιερώματα
Επιμέλεια ύλης: Θανάσης Αγάθος, Χριστίνα Ντουνιά
Με τη συνδρομή του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης
Έναν αιώνα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, είναι περισσότερο από αναγκαία μία αναμέτρηση με αυτό το τραγικό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας μας, που άφησε βαθύ το αποτύπωμά του σε κάθε πεδίο –οικονομικό, πολιτισμικό, κοινωνικό, πολιτικό, ηθικό– της νεοελληνικής ζωής.
Το περιοδικό λόγου και τέχνης «Χάρτης» (www.hartismag.gr) καταθέτει ένα καλειδοσκοπικό αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, ένα αφιέρωμα που αποπειράται να ανιχνεύσει τους τρόπους με τους οποίους το ίδιο το γεγονός της Καταστροφής αλλά και οι συνέπειές του γονιμοποίησαν την πεζογραφία, την ποίηση, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τον αθλητισμό, από το 1922 έως τις μέρες μας. Αντικείμενο και στόχος του αφιερώματος δεν είναι απλώς η καταβύθιση στο ιστορικό παρελθόν, αλλά οι εξακτινώσεις του δράματος του 1922 στις τέχνες, στα γράμματα και στον πολιτισμό εν γένει, καθώς και ο ρόλος που διαδραματίζει ακόμα και σήμερα στη συζήτηση για τα θέματα εθνικής ταυτότητας, ετερότητας και κοινωνικής κρίσης.
[Απόσπασμα από την Εισαγωγή]
Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν:
Τόνια Καφετζάκη, Δώρα Μέντη, Παντοφίλη Βαρβαρήγου, Έρη Σταυροπούλου, Αγγέλα Καστρινάκη, Μαρία Αθανασοπούλου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Γιώργος Ν. Περαντωνάκης, Δημήτρης Κόκορης, Μαρία Νικολοπούλου, Παναγιώτα Μ. Χατζηγεωργίου, Αντώνης Νικολόπουλος (Soloúp), Κέλη Δασκαλά, Ευριπίδης Γαραντούδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Βάλτερ Πούχνερ, Χρυσόθεμις Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Μιμή Ντενίση, Κυριακή Πετράκου, Θοδωρής Γκόνης, Θανάσης Αγάθος, Κριστίνα Γκεντγκαουντάιτε, Τρισεύγενη Μπίλια, Αριστομένης Καλυβιώτης, Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Αντώνης Κόντος, Γιώργος Ανδρειωμένος.
Νίκος Γκάτσος (1911–1992)
Συλλογικό έργο
Επιμέλεια ύλης: Αγαθή Δημητρούκα
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης
«Επιτρέψτε μου να σταθώ σε δύο από τα πέντε χαρακτηριστικά της επιτυχίας που προανέφερα: Το πρώτο είναι ότι «άνοιξε με την ποίησή του τον δρόμο για το ποιητικό τραγούδι στην Ελλάδα». Μέχρι τότε, τα τραγούδια που γράφονταν από επώνυμους δημιουργούς, που τα υπέγραφαν δηλαδή συνθέτες και στιχουργοί, ήταν αισθηματικά και μονοδιάστατα. Δεν είχαν ούτε στο ελάχιστο το βάθος των νοημάτων, το εύρος των συμβολισμών ή τον όγκο των εικόνων που χαρακτηρίζουν την ποίηση, αλλά και το ελληνικό δημοτικό τραγούδι των ανώνυμων δημιουργών. Ο Γκάτσος γνώριζε τα ποιητικά ρεύματα του καιρού του και είχε αφομοιώσει το δημοτικό τραγούδι και τους τρόπους του.
[…] Βεβαίως, μιλάμε για το ποιητικό τραγούδι, γι’ αυτό που ο ίδιος ο Γκάτσος δημιούργησε και το έχουμε ως κανόνα οι νεότεροι· για το τραγούδι, που οι στίχοι του μπορούν να αποσπαστούν από τη μουσική και να λειτουργήσουν ως αυτόνομο ποιητικό κείμενο. Με όλα αυτά που προανέφερα, δεν εννοώ ότι ο Γκάτσος δεν έγραψε ποτέ απλούς, μονοδιάστατους στίχους. Το έκανε για τις ανάγκες κάποιας ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας ή αναγκασμένος από τη δισκογραφική εταιρεία να συνεργαστεί με συνθέτες και τραγουδιστές διαφορετικού ύφους. Ωστόσο, και οι συγκεκριμένοι στίχοι αντικατοπτρίζουν την ευγένεια της ποιητικής γραφής του Γκάτσου. Με άλλα λόγια, δεν συμμερίζομαι την άποψη εκείνων που διαχωρίζουν την ποίηση από την ποιητική στιχουργία, ούτε και τους ποιητές που κάνουν έκπτωση στην τέχνη τους, όταν αναλαμβάνουν να γράψουν τους στίχους ενός τραγουδιού. Ο Γκάτσος μάς απέδειξε ότι οι στίχοι των τραγουδιών μπορεί να είναι καθαρή ποίηση, αλλά μελοποιήσιμη, και ότι η γραφή της συνεπάγεται περισσότερες δυσκολίες, περιορισμούς και επεξεργασία απ’ ό,τι η συνήθης προσωπική ποίηση.»
[Αγαθή Δημητρούκα, «Η ποίηση στο τραγούδι: Η περίπτωση του Νίκου Γκάτσου»]
Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν:
Φώτης Βασιλείου, Χρήστος Γιανναράς, Κώστας Γουλιάμος, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Αγαθή Δημητρούκα, Σωτήρης Κακίσης, Μαρία Καρακάουζι, Σταύρος Καρτσωνάκης, Ιωάννης Κιορίδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Ελένα Κουτριάνου, Αλέξανδρος Μόρντουντακ, Κώστας Μπουρναζάκης, Ρόνι Μπου Σάμπα, Γκρέγκορυ Ναζ, Στίβεν Ουτζ, Παναγιώτης Ροϊλός, Δημήτριος Σταμάτης, Βιθέντε Φερνάντεθ Γκονθάλεθ, Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Ιερομόναχος Χρυσόστομος.
Ο Μικρός Πρίγκιπας
Antoine de Saint-Exupéry
Ο αφηγητής της ιστορίας, που είναι πιλότος, αναγκάζεται να
πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση στην έρημο της Αφρικής, γιατί το
αεροσκάφος του παρουσίασε μηχανική βλάβη. Εκεί γνωρίζει ένα μικροσκοπικό
ανθρωπάκι, τον μικρό πρίγκιπα, ο οποίος έφυγε από το σπίτι του, τον
αστεροειδή Β-612, για να μάθει καινούρια πράγματα. Μεταξύ τους
αναπτύσσεται μια όμορφη φιλία και ο μικρός πρίγκιπας διηγείται στον
αφηγητή την περιπλάνησή του σε άλλους πλανήτες και ποιους συνάντησε. Αν
και το βιβλίο θεωρείται παιδικό, στην ουσία απευθύνεται σε όλους,
μικρούς και μεγάλους, καθώς οι περιπέτειες του μικρού ήρωα κατά την
περιπλάνησή του στο Σύμπαν και στη Γη εμπεριέχουν κάποιες διαπιστώσεις
για τη ζωή και τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν
φιλοσοφικές. Μάλιστα, η ουσία του βιβλίου εμπεριέχεται στα λόγια της
αλεπούς προς τον μικρό πρίγκιπα: «Μόνο με την καρδιά βλέπει κανείς αληθινά· την ουσία δεν τη βλέπουν τα μάτια».
Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ
(29 Ιουνίου 1900 - 31 Ιουλίου 1944) ήταν Γάλλος
συγγραφέας, γνωστός στο ευρύ κοινό από το βιβλίο του Ο Μικρός Πρίγκιπας,
το οποίο μεταφράστηκε σε 250 γλώσσες και θεωρείται ως ένα από τα πιο
πολυδιαβασμένα βιβλία στον κόσμο. Βρίσκεται δεύτερο από την κορυφή της
λίστας: Βιβλία με περισσότερα από 100 εκατομ. αντίτυπα. Ο Εξυπερύ δεν
ήταν όμως ένας διηγηματογράφος, αλλά ένας βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος
που αποτύπωνε τη ζωή κι ανέλυε τον προορισμό της. Από την άποψη αυτή τα
έργα που τον χαρακτηρίζουν απόλυτα είναι τα βιβλία του Γη των Ανθρώπων
και το Ταχυδρομείο του Νότου, που αποτελούν το απάνθισμα της φιλοσοφίας
του.
Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του
αφιερώθηκε στην κατάκτηση των αιθέρων ως πιλότος της πολιτικής
αεροπορίας, της οποίας είναι ιστορικά απ’ τους μεγάλους προδρόμους.
Επίσης, ήταν ηγετικός παράγων της δημιουργίας της πρώτης διεθνούς
γαλλικής εμπορικής εταιρίας από την οποία ξεπήδησε η Air France, ήταν
δοκιμαστής αεροπλάνων της Air France και πολέμησε στον Β΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο, στην πτώση της Γαλλίας, όπου και παρασημοφορήθηκε, για να
σκοτωθεί τελικά το 1944.
Η Ειρήνη Σκούρα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε
Αρχαιολογία στην Κρήτη και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη
Βυζαντινή Αρχαιολογία στη Θεσσαλονίκη. Στη συνέχεια, παρακολούθησε
μαθήματα σχεδίου κόμικς, photoshop και μικρογλυπτικής φιγούρας. Από το 2012 συμμετέχει σε πολλά φεστιβάλ κόμικς
στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Έχει, επίσης, εικονογραφήσει σειρά
παιδικών βιβλίων.
Δύο
[Συλλογικό]
29 + 1 βραβευμένες φωτογραφίες.
Διαγωνισμός φωτογραφίας του Ιανού
Κριτική επιτροπή: Δημήτρης Ταλιάνης,
Μάριος Σπηλιόπουλος, Δώρα Λαβαζού
Επιμέλεια κειμένων: Σοφία Τριανταφύλλου
Μέσα από τον Διαγωνισμό Φωτογραφίας της Αλυσίδας Πολιτισμού IANOS, ο οποίος διεξάγεται για έκτη συνεχή χρονιά, δόθηκε η ευκαιρία σε όλους τους ενδιαφερόμενους να μοιραστούν, μέσω της εικόνας τους, στιγμές που αφορούν αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο αριθμό δύο, τον πρώτο των πρώτων αριθμών.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής, Δημήτρης Ταλιάνης, Μάριος Σπηλιόπουλος και Δώρα Λαβαζού, ξεχώρισαν τις καλύτερες φωτογραφίες και τις παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό για να ανακαλύψει, μέσα από τα μάτια τους, τη δύναμη του δύο.
Εισαγωγικό σημείωμα του ποιητή Διονύση Καρατζά:
Το δύο είναι ο μόνος αριθμός που τελειώνει σε όμικρον, σε κύκλο. Ίσως γιατί κρύβει μέσα του τη δύναμη της δημιουργίας. Ίσως γιατί περιέχει έρωτες, αγάπες και φιλίες. Ίσως γιατί περιλαμβάνει συναντήσεις και συνεργασίες, συμφωνίες και διαφωνίες, συνθέσεις και αντιθέσεις. Ίσως γιατί εξασφαλίζει ισορροπία και αρμονία μέσω της συνομιλίας και του διαλόγου. Ίσως γιατί αποφορτίζει εντάσεις, ανακουφίζει και παρηγορεί με την ανταλλαγή ιδεών και απόψεων.
Σίγουρα το ένα συν ένα διευκολύνει τα όνειρα και ορίζει ελευθερίες. Το δύο κάποτε χωράει και βλέμματα, χειρονομίες, διλήμματα και σιωπές, δηλαδή διαθέσεις, συμβολισμούς και συγκινήσεις. Από αριθμός που μετράει, το δύο γίνεται σχήμα που ερμηνεύει και συνθήκη λύσης και αλήθειας.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο δύο ως έννοια και ουσία, στήριξαν φιλοσοφικές και θρησκευτικές θεωρίες τις θεμελιακές τους αντιθέσεις, με τις οποίες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη ζωή και τον κόσμο. Επίσης, στον αριθμό δύο βασίζεται το δυαδικό σύστημα γραφής αριθμών, και αποτελεί θεμελιώδη αρχή και βρίσκει εφαρμογή στην ψηφιακή τεχνολογία.
Στην αριθμητική της ζωής, το δύο λειτουργεί ως δυναμικός πολλαπλασιαστής εκλεκτικών επιλογών και σχέσεων, μέσα από τις οποίες ο άνθρωπος διαμορφώνεται σε υπεύθυνο και δημιουργικό πολίτη.
Δύει, άραγε, ποτέ το δύο;
Δύο
[Συλλογικό]
40 + 6 βραβευμένα διηγήματα.
Διαγωνισμός διηγήματος του Ιανού
Κριτική επιτροπή: Ευτυχία Γιαννάκη, Τέσυ Μπάιλα, Κωνσταντίνος Μπούρας
Επιμέλεια κειμένων: Σοφία Τριανταφύλλου
Μέσα από τον Διαγωνισμό Διηγήματος της Αλυσίδας Πολιτισμού IANOS, ο οποίος διεξάγεται για έκτη συνεχή χρονιά, δόθηκε η ευκαιρία σε σύγχρονους λογοτέχνες να μοιραστούν, μέσω της γραφής, ιστορίες που αφορούν αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο αριθμό δύο, τον πρώτο των πρώτων αριθμών.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής, Ευτυχία Γιαννάκη, Τέσυ Μπάιλα και Κωνσταντίνος Μπούρας, ξεχώρισαν τα καλύτερα διηγήματα και τα παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό για να ανακαλύψει τη μυσταγωγική δύναμη του δύο, το οποίο είναι εκ φύσεως γενναιόδωρο, καθώς εμπεριέχει εν τω σπέρματι την έννοια του μοιράσματος.
Λίγα λόγια από τον Πρόλογο:
Ο φετινός λογοτεχνικός διαγωνισμός τού Ιανού, με θέμα τον συμβολικό αριθμό «Δύο», προσέλκυσε οκτακόσιες συμμετοχές, νέους, αλλά και δοκιμασμένους δημιουργούς, από όλα τα κοινωνικά και μορφωτικά στρώματα. Στα διηγήματα που έφτασαν στην κριτική επιτροπή κυριάρχησε η θεματολογία για ζευγάρια, για συνταιριάσματα, για το ιδανικό ή το χαμένο ταίρι, για τη μοναξιά τού αριθμού ένα. Ακολούθησαν διηγήματα που εμπνέονταν από τις επιστήμες της Βιολογίας, της Φυσικής, των Μαθηματικών, της Αστρονομίας, της Αστροφυσικής, της Φυσικής των υποατομικών σωματιδίων και λοιπά. Η μυστικιστική Αριθμοσοφία και η μη εκλαϊκευμένη Αριθμολογία μάλλον απουσίαζαν. Και μπορεί να μοιάζουν κοινότοπα τα διηγήματα που αναφέρονται σε θέματα όπως: «Βρίσκω το ταίρι μου, το κρατώ για πάντα και ζούμε ευτυχισμένοι αιώνια», οφείλουμε να παραδεχτούμε όμως ότι η θεματολογία αυτή λειτουργεί ακόμη στερεοτυπικά στα ελληνικά δρώμενα. Σημαντικό θέμα που επίσης απαντήθηκε σε πολλά από τα διηγήματα που λάβαμε ήταν η μοναξιά. Για τη συντριπτική πλειονότητα των διαγωνιζομένων η μοναξιά αντιμετωπίστηκε ως κατάρα υπερισχύοντας της μοναξιάς ως ευλογίας.
Περί σχέσεων
Επιμέλεια ημερολογίου: Νατάσα Κάντζα
Ανθολόγιο - Ημερολόγιο 2024
Για ακόμη μία χρονιά το Ανθολόγιο - Ημερολόγιο του Ιανού «φιλοξενεί» αποσπάσματα έργων δεκάδων συγγραφέων, Ελλήνων, αλλά και ξένων. Φέτος, καταπιάνεται με ένα διαχρονικό και επίκαιρο θέμα, τις σχέσεις: γονιών και παιδιών, αδελφιών, φίλων, συντρόφων, συζύγων, ανθρώπων και ζώων κ.ά.
Μέσα από τα κείμενα θεωρητικών της επιστήμης της Ψυχολογίας αλλά και λογοτεχνών «βλέπουμε» όλα τα είδη σχέσεων αλλά και πρακτικές συμβουλές σχετικά με αυτές. Άλλωστε, είναι ένα ζήτημα που απασχολεί και ενδιαφέρει, καθώς διατρέχει όλη τη ζωή του ανθρώπου, από τη γέννησή του ως τον θάνατο, και βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία εξέλιξης.
Το έργο στο εξώφυλλο είναι του Γιώργου Σταθόπουλου.