Αποκολοκύνθωση
Σενέκας
Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια: Σταύρος Τσιτσιρίδης
Η Αποκολοκύνθωση του Σενέκα αποτελεί τη μοναδική πλήρως σωζόμενη αρχαία μενίππεια σάτιρα, λογοτεχνικό υποείδος που χαρακτηριζόταν από την οργανική ανάμειξη διαφορετικών στοιχείων (κυρίως του πεζού με τον έμμετρο λόγο), την παρωδία λογοτεχνικών ειδών και τον έντονα φανταστικό χαρακτήρα του αφηγηματικού περιεχομένου. Το έργο γράφτηκε πιθανώς το 54 μ.Χ. και περιγράφει την, ματαιωθείσα τελικώς, αποθέωσιν του άρτι δολοφονηθέντος αυτοκράτορα Κλαυδίου. Ο ανώνυμος αφηγητής της σάτιρας παρακολουθεί το τέλος του αυτοκράτορα και εξιστορεί όσα ακολούθησαν: την εμφάνισή του ενώπιον της Συγκλήτου των Ολυμπίων θεών στον ουρανό, τη δίκη και τελικά την καταδίκη του από το δικαστήριο του κάτω κόσμου.
«Ως προς το σπινθηροβόλο και μοχθηρό πνεύμα λίγα έργα της λατινικής γραμματείας μπορούν να συγκριθούν με τη μόνη πλήρως σωζόμενη μενίππεια σάτιρα, μια σάτιρα πάνω στη ζωή και στον θάνατο του αυτοκράτορα Κλαυδίου […]. Η μεγαλύτερη από τις πολλές τέρψεις που προσφέρει το μικρό αυτό αριστούργημα έγκειται στον τρόπο με τον οποίο καταφέρονται χτυπήματα προς κάθε κατεύθυνση».
Frank Goodyear
«Η Αποκολοκύνθωση είναι μια από τις πιο ευφυείς και σκανδαλώδεις, αλλά επίσης δραστικές και οξυδερκείς σάτιρες στα λατινικά».
Gilbert Highet
«… το πιο αστείο έργο της λατινικής λογοτεχνίας ύστερα από τις κωμωδίες του Πλαύτου».
Martha Nussbaum
Το νησί Ρενό και άλλα διηγήματα
Αλεξάντρ Γκριν
Mετάφραση-σχόλια-επίμετρο: Βιργινία Γαλανοπούλου
Η παρούσα συλλογή με τον τίτλο Το νησί Ρενό και άλλα διηγήματα επιχειρεί μια περιήγηση στον παράξενο και αινιγματικό κόσμο του Αλεξάντρ Γκριν, έναν κόσμο ονειρικό και εξωτικό, εδεμικό και συνάμα εφιαλτικό, ο οποίος κυριαρχείται από την επιθυμία της φυγής· συγχρόνως φιλοδοξεί να μας δώσει μια εικόνα της ποικιλίας του ύφους, των θεμάτων και της τεχνικής του ξεχωριστού αυτού συγγραφέα.
Οι ιστορίες του βιβλίου εκτυλίσσονται τόσο σε γνώριμα αστικά τοπία –Πετρούπολη, Λονδίνο, Μόσχα– όσο και στην Γκρινλανδία, την επινοημένη χώρα που έπλασε η δημιουργική φαντασία του Γκριν, με τα παραδεισένια νησιά της, ξεχασμένα από τον υπόλοιπο κόσμο. Κοινό χαρακτηριστικό των ηρώων που πρωταγωνιστούν στα διηγήματα είναι η αδυναμία τους να συμμορφωθούν με τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρόλο που αυτές τους επιφυλάσσουν, ενώ ενίοτε έρχονται σε ανοιχτή, ακόμα και βίαιη ρήξη με τη συμβατική λογική.
Ο Γκριν μάς αφηγείται ιστορίες υπαρξιακής αγωνίας, με μια γραφή λυρική και συμβολική, που αγαπά τις εικόνες, τις μεταφορές και τις λεπτοδουλεμένες περιγραφές. Η ματιά του, ασκημένη στην εξερεύνηση του αγνώστου που προβάλλει πίσω από την καθησυχαστική όψη της καθημερινής ζωής, καταφέρνει επίσης να φέρει στο φως τα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής.
Τα πορφυρά πανιά
Αλεξάντρ Γκριν
Μετάφραση: Ιοκάστη Καμμένου, επίμετρο Αλεξάνδρα Ιωαννίδου
Τοποθετημένη στην επινοημένη από τον συγγραφέα, φανταστική χώρα που κάποιοι ονόμασαν «Γκρινλάντια», η νουβέλα του Αλεξάντρ Γκριν υιοθετεί την τεχνική της παραβολής και την ατμόσφαιρα του παραμυθιού για να αφηγηθεί μια μυθική ιστορία αγάπης. Η ερωτική αφύπνιση των δύο νεαρών ηρώων, της Ασσόλ και του Γκρέυ, και η πορεία προς την εκπλήρωση του έρωτά τους δίνονται μέσα από λαμπρές περιγραφές της φύσης και αρχετυπικούς συμβολισμούς. Ωστόσο, σε ένα δεύτερο επίπεδο, ως βασικό θέμα του κειμένου προβάλλει η αντίθεση ανάμεσα στην πεζή, εχθρική πραγματικότητα και την αληθινή ζωή: τον κόσμο του ονείρου και της επιθυμίας.
Γραμμένα σε ιδιαίτερα αισθαντική γλώσσα, τα Πορφυρά πανιά (1923) θεωρήθηκαν δείγμα ενός ιδιότυπου αισθητισμού, όταν, λίγα χρόνια μετά τη Ρωσική Επανάσταση, σιγούσαν ο ένας μετά τον άλλον οι Ρώσοι μοντερνιστές, για να παραχωρήσουν τη θέση τους σε αμφιβόλου ταλέντου «προλετάριους» συγγραφείς. Το κλίμα ωστόσο άλλαξε άρδην από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, οπότε εγκαινιάζεται μία περίοδος ενθουσιώδους υποδοχής του έργου του Γκρίν, που διαρκεί μέχρι σήμερα, καθιστώντας τα Πορφυρά πανιά μιαν από τις πιο δημοφιλείς νουβέλες της ρωσικής λογοτεχνίας.
Οι ήρωες στα Πορφυρά πανιά μοιάζει να «ξυπνούν» από την παραπλανητική, όσον αφορά την αληθινή υπόσταση της ζωής, πεζή πραγματικότητα, περνώντας έτσι στη σωστή πλευρά – στο όνειρο. Επιτυγχάνουν κατ’ αυτόν τον τρόπο τη διείσδυση σε ένα άλλο επίπεδο, όπου όλα αποκωδικοποιούνται εκ νέου και παίρνουν «ένα διαφορετικό, καινούργιο νόημα».
(Aπό το επίμετρο της έκδοσης)
Η Μούτα και άλλες ιστορίες
Δήμητρα Λουκά
Η συλλογή Η Μούτα και άλλες ιστορίες αποτελείται από δεκαπέντε διηγήματα, στα οποία βαρύνοντα ρόλο παίζει η σιωπή. O βουβός πόνος της απώλειας, οι σκληρές εμπειρίες που καταδικάζουν το θύμα σε αιώνια σιωπή, τα βαθιά θαμμένα συναισθήματα που εκδηλώνονται στη δύση του βίου, οι βίαιες πράξεις που ξεπηδούν μέσα από μια χρόνια επιβεβλημένη σιωπή είναι μερικά από τα θέματα που διατρέχουν τα διηγήματα.
Οι ήρωες της Δ. Λουκά διακατέχονται από πάθη, τραύματα και εμμονές. Κάποιοι από αυτούς, για να τα αντιμετωπίσουν, καταφεύγουν στο υπερφυσικό, στον μύθο ή σε αρχέγονες δοξασίες· κάποιοι άλλοι συντρίβονται κάτω από το βάρος των παθών τους, καθώς συγκρούονται με τους άτεγκτους κανόνες της παραδοσιακής κοινωνίας· οι περισσότεροι, πάντως, βιώνοντας επώδυνα τα πάθη και τους φόβους τους γίνονται αποσυνάγωγοι, αποκτώντας άθελά τους μιαν ιδιότυπη ατομικότητα.
Δεκαπέντε διηγήματα που μιλούν για την τόλμη ή την ατολμία της σιωπής, για την οδύνη αλλά και τη λυτρωτική δύναμη των παθών.
Γκίμπελ ο σαλός και άλλες ιστορίες
Isaac Bashevis Singer
Μετάφραση, σημειώσεις, επίμετρο: Βάιος Λιαπής
Στα εννέα διηγήματα του Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ που ανθολογούνται στον τόμο αυτό ζωντανεύει ένας κόσμος χαμένος για πάντα: ο κόσμος των εβραϊκών κοινοτήτων της Ανατολικής Ευρώπης. Ζωγραφισμένος άλλοτε με μελαγχολία και άλλοτε με χιούμορ, ο κόσμος αυτός είναι στοιχειωμένος από δαιμόνια, βρικόλακες και απεσταλμένους του Πονηρού· τον κατοικούν όμως άνθρωποι με σάρκα και οστά, που πασχίζουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ηδυπάθεια και στη δοκιμασία, ανάμεσα στη βεβήλωση και στην αγιοσύνη, ανάμεσα στις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης και στις επιταγές του ιουδαϊκού Νόμου. Πάνω απ’ όλα, ο κόσμος αυτός ενσαρκώνει έναν πολιτισμό του λόγου: ο συνεκτικός ιστός του είναι τα προφορικά και γραπτά κείμενα που συγκροτούν την ταυτότητα των Εβραίων της Πολωνίας και της Ουκρανίας – οι λαϊκές παραδόσεις, οι μύθοι και οι δεισιδαιμονίες, αλλά και η Βίβλος, το Ταλμούδ και ο καββαλιστικός μυστικισμός.
Στο πεζογραφικό έργο του Σίνγκερ ο προσεκτικός αναγνώστης θα διακρίνει επίσης απηχήσεις από κορυφαίους συγγραφείς και στοχαστές της νεότερης Ευρώπης – τον Σπινόζα, τον Γκόγκολ και τον Ντοστογέφσκι.
«Οι διάβολοι, τα δαιμόνια, τα φαντάσματα και τα κάθε λογής υπερφυσικά όντα που κατοικούν στις ιστορίες του Σίνγκερ, δρομολογώντας μάλιστα μερικές φορές τη δράση τους, είναι ακριβώς έμβλημα της απέχθειάς του για τα βαρίδια του ψυχολογισμού, που δέσποζε και δεσπόζει ακόμη σε πεζογραφικά είδη κατά τ᾽ άλλα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Στις πολυδαίδαλες ψυχολογικής τάξεως λεπτολογίες του ρεαλισμού αλλά και του μοντερνισμού ο Σίνγκερ αντιπαραθέτει την καθαρότητα της απέριττης εξιστόρησης, στην οποία η διαδοχή των συμβάντων και η δράση των προσώπων παρουσιάζονται μπροστά στα μάτια μας σαν φαινόμενα εν τω γίγνεσθαι, χωρίς τα δεκανίκια οποιασδήποτε ψυχολογικής ερμηνείας. Είναι λοιπόν ο Σίνγκερ ένας αφηγητής των φαινομένων, ένας παραμυθάς που δεν έχει ανάγκη να παραστήσει τον ψυχαναλυτή. Κι αν τα παραμύθια του μοιάζουν εκ πρώτης όψεως ανεπιτήδευτα ή και αφελή, αυτό συμβαίνει απλώς επειδή ο Σίνγκερ ξέρει να κρύβει καλά την τέχνη του». ΒΑΪΟΣ ΛΙΑΠΗΣ
Ο καρπός της ασθενείας μου. Δοκίμια με σάρκα και οστά (Β' Έκδοση)
Νικήτας Σινιόσογλου
Ο Καρπός της ασθενείας μου ξεκινά με την κάθοδο στην ανεξέλεγκτη βουή του κόσμου και τελειώνει με την άνοδο στη στενότητα ενός δώματος. Ενδιαμέσως, ένας αμφίθυμος έρωτας σβήνει, καθρεφτίζοντας το σώμα και τον εαυτό καθώς εξασθενούν, την πόλη που φλεγμαίνει και φθίνει, τη φιλοσοφία που γίνεται όλο και πιο ανίσχυρη. Ένας ίσκιος αποτραβιέται από μέσα μας συνεχώς, ώσπου λησμονούμε να τον αναζητήσουμε: Είναι το πρόσωπο του έρωτα ή το δικό μας που αφανίζεται από τις διαθλάσεις κι εξαντλεί τους τρόπους του να ζήσει κι άλλο; Η αποδρομή των πραγμάτων είναι ένα αίνιγμα, μια άγνωστη επικράτεια.
Το βιβλίο αρθρώνεται ως πειραματικό δοκίμιο και άσκηση αυτομυθοπλασίας. Είναι καμωμένο από τα οργανικά υλικά μιας γενεαλογίας του δοκιμιακού λόγου από τον Μάρκο Αυρήλιο ως τον Μονταίν: την εξομολόγηση, την τέχνη της αυτοπαρατήρησης και της αυθιστόρησης· το επαναβίωμα μιας εμπειρίας δια της αναμνημόνευσης· τον αφορισμό, την παρέκβαση και την εσωτερική περιπλάνηση· τον συνειρμό, το παράθεμα και το παράδοξο· την προτίμηση για το εφήμερο, το καθημερινό, το αλλότριο και το ακατάγραπτο.
Ιστορίες από ένα περασμένο μέλλον
Μιχάλης Μακρόπουλος
Όλα τα διηγήματα αυτής της συλλογής, ακόμα κι αν φορούν το ένδυμα της «μελλοντικής ιστορίας», μιλούν για το τώρα, για το ήδη συντελεσμένο – είναι ιστορίες από ένα περασμένο μέλλον. Και, βέβαια, στον πυρήνα τους βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος· ο τρωτός, πάσχων άνθρωπος απέναντι στην αμείλικτη κυριαρχία της εικόνας, απέναντι σ’ έναν ολέθριο πόλεμο, στην τυφλή, ωμή βία, στη βίωση του κόσμου ως παιδικού τραύματος, στο αίνιγμα της ανθρώπινης ταυτότητας.
Η γραφή του Μιχάλη Μακρόπουλου, με υπαρξιακό στοχασμό, απέριττη ποιητικότητα και εκφραστική λιτότητα, αγγίζει συναισθηματικά τον αναγνώστη και συνάμα αφυπνίζει τη σκέψη του.
Το αλάτι του Bad Ischl
Κώστας Μαυρουδής
Το Αλάτι του BadIschl, απόπειρα βιωματικής χαρτογράφησης, διαθλασμένη μέσω της ποίησης και του στοχασμού, βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τις έννοιες του χρόνου και της τέχνης. Πρόκειται για ένα μωσαϊκό έκκεντρων θεματικά και μορφολογικά κειμένων, τα οποία αποκτούν ενότητα χάρη σε έναν αθέατο σύνδεσμο: το βλέμμα του παρατηρητή. Συγχρόνως, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι μέσα από αναφορές σε έργα τέχνης και αποσπάσματα από την παγκόσμια λογοτεχνία, τα οποία συνυφαίνονται με θραύσματα μνήμης στον ιστό του κειμένου, ο συγγραφέας επιχειρεί να φωτίσει όψεις της καθημερινής ζωής, αλλά και το αντίστροφο: να μετουσιώσει το απλό και τετριμμένο σε αισθητική εμπειρία. Έτσι, τέχνη και πραγματικότητα διασταυρώνονται, συχνά κατά απροσδόκητο τρόπο, καταργώντας τα μεταξύ τους όρια.
Η γραφή του Κώστα Μαυρουδή χαρακτηρίζεται από λεπτή ειρωνεία, από έναν διάχυτο σκεπτικισμό για την ανθρώπινη φύση και την πορεία της Ιστορίας, και βέβαια από προσήλωση στην αισθητική διάσταση της ζωής.
Το Αλάτι του BadIschl αποτελεί το τελευταίο μέρος μιας τετραλογίας, η οποία συγκροτείται από τα βιβλία: Με εισιτήριο επιστροφής (1983), Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι (2000) και Στενογραφία (2006).
«Έργα με σύμμεικτα κείμενα δεν έχουν παράδοση στα γράμματά μας. Το μικροδοκίμιο, το ταχυαφήγημα, πλάι στην ημερολογιακή εγγραφή, στον αφορισμό και στον στοχασμό μπορεί να δίνουν στους νεότερους μια εικόνα μοντερνικότητας εξαιτίας της ετερογένειάς τους, αλλά είναι παμπάλαιος λόγος που κατάγεται από τους ηθολόγους. Στα βιβλία μου, όσα δεν είναι ποιητικά ή αφηγήματα, καλλιεργείται αυτή η μορφή.» Κ.Μ.
