—————
ENΔΟΝ ΔΗΓΜΑΤΑ
—————
Υπάρχουν συγγραφείς ολκής, ανώτερης στάθμης, απλησίαστης : κανείς δεν μιλάει γι’ αυτούς. 'Oχι μόνον όσοι τους διαβάζουν για να γράψουν, αλλά και όσοι μιλάνε για τα κείμενα όσων τους διάβασαν για να γράψουν, αλλά, τσιμουδιά· δεν λένε λέξη γι΄ αυτούς.
Αυτοί που διαβάζονται, αλλά σπανίως ή ποτέ κανείς γραφιάς δεν τους αναφέρει, είναι παραδείγματα προς μίμηση. Οι άλλοι, που τους διάβασαν για να γράψουν κι όλοι μιλάνε για αυτούς, είναι παράδειγμα προς αποφυγήν. Αν παρέθεταν, αν παρέπεμπαν, αν έκαναν αναφορές, σχόλια, μνείες, αν απέτιαν, τέλος πάντων, φόρο τιμής στα έργα που διάβασαν προκειμένου να γράψουν, θα ήταν σαν νά ’βγαζαν τα μάτια τους, από μόνοι τους . Αντί να τους εγκωμιάζουν οι αναγνώστες τους, είναι πιθανό να τους χαρακτήριζαν σφετεριστές ή λογοκλόπους.
Για να αποφύγουν τέτοιους βαρείς, όσο να πεις, χαρακτηρισμούς, αναγκάζονται να μην επαινούν όσους παραποιούν, κλέβουν ή διασκευάζουν, ακόμη και αν ο έπαινος είναι σημάδι γενναιόδωρης φύσης. Επιλέγουν την σιωπή ιχθύος, αφού εννοείται, δεν παραποιείς ούτε ξεσηκώνεις κάποιον που δεν αξίζει να επαινέσεις.
Ο Σαίξπηρ παραποιούσε τις πηγές του, έκρυβε τα δάνεια διαγράμματα των πλοκών, παραβίαζε την αληθοφάνεια των δραματικών καταστάσεων όσον αφορά τις αιτίες τους ή τα κίνητρα των ηρώων. Για να διασκευάσει τον Βασιλιά Ληρ ενός προγενέστερου συγγραφέα, άγνωστου πλέον σε εμάς, φρόντισε να σβήσει τα ίχνη του κι αυτά, σαν να ήταν γραμμένα πάνω σε πάγο που λιώνει, χάθηκαν οριστικά και για πάντα. Ο Τολστόι έξω φρενών, δεν του συγχώρησε τους ενταφιασμούς που του χάρισαν την αθανασία.
Και σήμερα, είθισται να ενταφιάζουμε αυτούς που θα επαινούσαμε, αν δεν διασκευάζαμε ή δεν παραλλάζαμε ιδέες, πλοκές, χαρακτήρες που ανέπτυξαν στα γραπτά τους.
Η πανουργία του λόγου αρκεί για να βάλει πάνω από τους δημιουργούς και το έργο τους το ου ένεκα που αιώνες τώρα δρομολογεί.
