Άκου τον λεξικέλαδο

στη μνή­μη του Ἀπο­λοχ­μί­ου Ἀρχι­κλέ­ους,
του Ladislav Zgusta (1924-2007)

τε, και, ού­τε, μή­τε, ου­δέ, μη­δέ κλπ: δεν εί­μαι κλη­ρο­νό­μος του Α. Σχι­νά, ού­τε δη­λώ­νω υπερ­λε­ξι­στής ή κά­τι τέ­τοιο. Συμ­μα­θη­τές ανά­λο­γους αυ­τών του Σχι­νά (εδώ οι Κ. Αξε­λός, Ρ. Απο­στο­λί­δης, Α.Α. Κύ­ρου και άλ­λοι) δεν εί­χα. Και γράμ­μα­τα γνω­ρί­ζω.
Συμ­πτω­μα­τι­κώς, συ­νο­μή­λι­κος του Σχι­νά ήταν ο Τσε­χο­α­με­ρι­κα­νός γλωσ­σο­λό­γος & λε­ξι­κο­γρά­φος Ladislav Zgusta, του οποί­ου δια­λέ­ξεις πα­ρα­κο­λου­θού­σα στην Ουρ­μπά­να το 1991-2. Πιο πρό­σφα­τα, ένας φί­λος ψυ­χο­λό­γος μου εί­πε 'Πλέ­ον, για μέ­να οι άν­θρω­ποι εί­ναι σαν δια­φα­νείς'. Για με­ρι­κώς-συ­να­φείς λό­γους, και η ιστο­ρι­κή γλωσ­σο­λο­γία κα­θι­στά πολ­λές λέ­ξεις δια­φα­νείς ή, έστω, δια­φώ­τι­στες. Αυ­τό μπο­ρεί να απο­δει­χθεί ακό­μη και κα­κό όταν γρά­φεις ποι­ή­μα­τα, και κά­πο­τε το δια­πι­στώ­νω. Όμως ει­δι­κώς όταν κα­τα­σκευά­ζεις κά­ποιες λέ­ξεις για ποι­ή­μα­τα, εί­τε στα πλαί­σια της 'υ­περ­λε­ξι­στι­κής λε­ξι­ποι­ί­ας τριών στα­δί­ων' του Σχι­νά εί­τε όχι, η γλωσ­σο­λο­γία συ­νι­στά χεί­ρα εντός ορί­ων βοη­θεί­ας. Στην συ­νέ­χεια θα μι­λή­σω κυ­ρί­ως για ποι­ή­μα­τα (: λο­γι­κή, ση­μα­σία, πε­ρι­πέ­τειες) τα οποία εμπλέ­κουν κα­τα­σκευα­σμέ­νες και πα­ρα­ποι­η­μέ­νες λέ­ξεις, εστια­σμέ­νος σε πρα­κτι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα που γνω­ρί­ζω εκ των έν­δον.
Ο λε­ξι­κέ­λα­δος του τί­τλου του κει­μέ­νου ακού­γε­ται σε ομώ­νυ­μο ποί­η­μα (Χάρ­της, τ. 21). Το έγρα­ψα με αφορ­μή δύο τυ­χαί­ες συ­να­ντή­σεις, το 2014 & και το 2017 στο με­τρό, με τον Δη­μή­τρη Κα­λο­κύ­ρη, ο οποί­ος, του­λά­χι­στον από το 1981 (ΔΚ, «Το ασή­μα­ντο νό­μι­σμα»):

μα­ζεύ­ει αμί­λη­τος τα τρι­ζό­νια του λό­γου ― συλ­λα­βές και ορά­μα­τα.

Αλ­λά ήδη (ΚΓΜ, 'Λε­ξι­κέ­λα­δο­ς'):

τα εξώ­φυλ­λα του λε­ξι­κού ανοι­γο­κλεί­ου­σι αυ­το­μά­τως
Ο συ­νειρ­μός θα ξε­κι­νή­σει εντός ολί­γου

Α. Ει­σα­γω­γή

'Λοι­πόν, στην δια­δρο­μή θα βα­φτί­ζου­με όπως μας αρέ­σει κά­ποια εί­δη της πα­νί­δας Κα­τό­πιν λέω να γρά­ψου­με ένα τα­ξι­διω­τι­κό βι­βλίο – σπα­ζο­κε­φα­λιά: ο ανα­γνώ­στης θα προ­σπα­θεί να κα­τα­λά­βει σε τι ανα­φε­ρό­μα­στε και οι απα­ντή­σεις σχε­δόν πο­τέ δεν θα εί­ναι προ­φα­νείς!', 

^{ΚΓΜ, ' Βαρυχαίτες και Αστροχάννοι', Χάρτης, τ. 50}

Αφού επι­τύ­χου­με την, αφα­νή ή εμ­φα­νή, αρ­μο­νία (ιδε­ών; λέ­ξε­ων; ήχων;), ακο­λου­θεί η λι­τά­νευ­ση, πχ:

λι­τα­νεία των λέ­ξε­ων
με κυρ­τώ­νη και τί­λα­λο
πέ­φτει φως, τρέ­χει φως
στην πλα­γιά του Ορ­γί­λου

^{['λιτανεία', ΚΓΜ, Πόρφυρας, τ. 183]}

Αλ­λά ποιες λέ­ξεις ή/και ποιους ήχους θα συ­ναρ­μό­σου­με; Οπωσ­δή­πο­τε, μπο­ρού­με να συ­ναρ­μό­σου­με λέ­ξεις γνω­στές ή/και λέ­ξεις κα­τα­σκευα­σμέ­νες, όπως πχ έκα­νε ο Σχι­νάς σε ορι­σμέ­να ποι­ή­μα­τά του.
Οι επι­λεγ­μέ­νες γνω­στές λέ­ξεις μπο­ρούν να εί­ναι, πχ: (α) συ­νει­δη­τά απλές-τε­τριμ­μέ­νες, όπως έκα­νε ο Σα­χτού­ρης, (β) συ­νει­δη­τά σε αυ­ξη­μέ­νο βαθ­μό πυ­ρο­τε­χνι­κές, όπως έκα­νε ο Εμπει­ρί­κος, (γ) συ­νει­δη­τά σε αυ­ξη­μέ­νο βαθ­μό υπερ­πυ­ρο­τε­χνι­κές, όπως έκα­νε ο Κα­κνα­βά­τος, με απο­τε­λέ­σμα­τα υπο­δε­έ­στε­ρα αυ­τών του Εμπει­ρί­κου, λό­γω δυ­σκο­λί­ας πλή­ρους χει­ρι­σμού των επι­λε­χθει­σών πρώ­των υλών (πα­ρε­μπι­πτό­ντως: 'ε­πι­λε­χθει­σώ­ν': νά μία δύ­σκο­λη πρώ­τη ύλη!).
Πε­ραι­τέ­ρω, οι γνω­στές λέ­ξεις εί­ναι δυ­να­τόν να εμ­φα­νί­ζο­νται εί­τε στην οι­κεία μορ­φή, εί­τε βα­σα­νι­σμέ­νες (για θε­ω­ρη­τι­κή απα­ρίθ­μη­ση σχε­τι­κών δυ­να­το­τή­των: 'βα­σα­νι­στής των λέ­ξε­ω­ν', ΚΓΜ, Χάρ­της, τ. 38), μα­ζι­κώς πα­ρα­το­νι­σμέ­νες (πχ 'πλέ­ξι', ΚΓΜ, Χάρ­της, τ. 41) κλπ, κλπ
Σε οποια­δή­πο­τε πε­ρί­πτω­ση, το ποι­η­τι­κό λε­ξι­λό­γιο πα­ρου­σιά­ζει, όπως και το αντί­στοι­χο συ­ντα­κτι­κό, κά­ποιες ιδιαι­τε­ρό­τη­τες. Μά­λι­στα, βλέ­που­με σε κά­ποια λε­ξι­κά χα­ρα­κτη­ρι­σμούς όπως 'ποι­η­τι­κός τύ­πο­ς', 'ε­πι­κός τύ­πο­ς' κλπ Όμως οι μη-χρη­στι­κού προ­ο­ρι­σμού κα­τα­σκευα­σμέ­νες λέ­ξεις σπα­νί­ως φθά­νουν στα λε­ξι­κά, αν και όντες σε εμπύ­ρε­τη κα­τά­στα­ση, ίσως κα­τα­λή­ξου­με να ψά­χνου­με σε αυ­τά ακό­μη και δι­κές μας κα­τα­σκευ­ές:¹

φτιά­χνω δι­κές μου λέ­ξεις / περ­γα­μο­ντά­ρι­στος, / αρ­γά­πα­γος, ει­κο­νο­φό­ρο δέν­δρο …
ύστε­ρα, πυ­ρε­τός και χά­ρα­μα,/ ψά­χνω τις λέ­ξεις που έφτια­ξα / στα λε­ξι­κά
_{['λέξεις', ΚΓΜ, Χάρτης τ. 44]}


^{1Αλλά, είπε κάποιος, 'πλησιάζει το τέλος της δικτατορίας των λεξικών, αφού, νά, πληκτρολογώ 'περγαμοντάριστος' και το google το βγάζει, όπως και ολόκληρο το ποίημά σου!΄}

Συ­νε­χί­ζω με δυ­να­τό­τη­τες. Μπο­ρού­με και να ανα­δο­μή­σου­με τις λέ­ξεις σε επί­πε­δο συλ­λα­βών. Δί­νω ως πα­ρά­δειγ­μα μία αδη­μο­σί­ευ­τη με­τα­με­σο­νύ­κτια προ­σπά­θειά μου του 1995, έναν ύμνο, εδώ αγνώ­ρι­στο:

[υπο­στο­λή]

ισ­ρί­ας Νε­λώ­μες
Υδί­σουν Νου­έ­ος Θηός
Λ

θέ­γο­νο ρί­σο όρι Του σά­πα­τι οί­τι τε­ψή
Σε γά­λα­μεν ώψι βο­γό­νη Έλε κο­ρι του ᾿ζὼψ των έλων
υπό ιά τα την χά­κόα θυ
την ᾿Πο­τή­νη κη­κά­εψ
τό­ψο-με­ψή

απ’ τεὦ ανά­δο­ψε πρώλ­λα ήνά­τα
και ορό­μι ώμέ­να θαν Σε γά­λα­μεν τέ­ψι βο­γό­νη
πα­θιόη Χαίψ αι­θε­ψιά

Σχό­λιο: Σε αυ­τό ει­δι­κά το ποί­η­μα, αν και αραιω­μέ­νο με άλ­λα πολ­λά, έπε­σε πιο πρό­σφα­τα το μά­τι υπο­ψή­φιου εκ­δό­τη, με συ­νέ­πεια δια­φο­ρε­τι­κή δια­πραγ­μά­τευ­ση ('ξέ­ρε­τε, αυ­τά που γρά­φε­τε εί­ναι πο­λύ πει­ρα­μα­τι­κά' κλπ). Και δεν συμ­φω­νή­σα­με.

Β. μα­νή, θε­κέλ, φα­ρές

'καὶ αὕτη ἡ γραφὴ ἐντε­ταγ­μέ­νη· μα­νή, θε­κέλ, φά­ρες. τοῦτο τὸ σύ­γκρι­μα τοῦ ῥήμα­τος· μα­νή, ἐμέ­τρη­σεν ὁ Θεὸς τὴν βα­σι­λεί­αν σου καὶ ἐπλή­ρω­σεν αὐτήν· θε­κέλ, ἐστά­θη ἐν ζυγῷ καὶ εὑρέ­θη ὑστε­ροῦσα· φά­ρες, διῄρη­ται ἡ βα­σι­λεία σου, καὶ ἐδό­θη Μή­δοις καὶ Πέρ­σαις'
_{(Δανιήλ, 5, 25-28)}

Βά­ζου­με, πά­νω-κά­τω εί­πα­με, λέ­ξεις στην σει­ρά, κά­πο­τε εν­σω­μα­τώ­νου­με και δι­κές μας λέ­ξεις. Δεν θα μι­λή­σω για την λο­γι­κή (/-ές) κα­τα­σκευ­ής λέ­ξε­ων του Σχι­νά. Για τις προ­θέ­σεις-του κλπ φα­ντά­ζο­μαι θα το κά­νουν άλ­λοι, στο ανα­γκαίο βά­θος ή και με­γα­λύ­τε­ρο. Ση­μειώ­νω όμως μια εντύ­πω­σή μου: στα απο­τε­λέ­σμα­τα / ποι­ή­μα­τα του Σχι­νά που έχω δει, οι όποιες δι­κές του λέ­ξεις έχουν κά­τι το αρι­στο­φα­νι­κό αλ­λά με ήχο που έχει κά­τι από γερ­μα­νι­κούς 'σι­δη­ρό­δρο­μου­ς', ενώ θα προ­τι­μού­σα, μάλ­λον, τζι­τζι­μι­τζι­χόν­τζι­ρες. Αλ­λά, γού­στα εί­ναι αυ­τά. Φταί­ει ίσως και ότι σχο­λιά­ζω ενώ τα τζι­τζί­κια έξω ορ­γιά­ζουν στους πυ­ρε­τι­κούς-μας 39 ^οC - και ο γά­τος Αρα­ράτ πα­λεύ­ει με ένα από αυ­τά. Και μία δεύ­τε­ρη εντύ­πω­ση: το ισχυ­ρό­τε­ρο ποί­η­μα του Σχι­νά που γνω­ρί­ζω, εί­ναι το 'αυ­τό το άν­θο­ς', ποί­η­μα που δεν πε­ρι­λαμ­βά­νει νέ­ες λέ­ξεις.
Αφή­νω, εί­πα­με, τις άγνω­στες και γνω­στές βου­λές του Σχι­νά στους άλ­λους και θα συ­νε­χί­σω να μι­λώ εστια­σμέ­νος στις δι­κές μου ιδιο­κα­τα­σκευ­ές που ξέ­ρω κα­λύ­τε­ρα, κά­νο­ντας κύ­κλους ή άλ­λο τι, στο σχε­τι­κό αλώ­νι επί 4 δε­κα­ε­τί­ες.
Τι εξυ­πη­ρε­τούν οι κα­τα­σκευα­σμέ­νες λέ­ξεις των ποι­η­μά­των [-μου]; Στο τ. 52 του Χάρ­τη, κά­που στο κεί­με­νο 'λυ­κα­μέ­ρα' (: μία ποι­η­τι­κή), ο ΓΑ, ένα alter ego μου, προ­σπα­θεί να εξη­γή­σει. Με­τα­φέ­ρω εδώ την βα­σι­κή πρώ­τη πα­ρά­γρα­φο:

'Ο κα­θέ­νας με τα τε­χνά­σμα­τά του Οι λέ­ξεις αυ­τές εί­ναι ημι­δια­φα­νείς Κά­τι αφή­νω στην φα­ντα­σία ή, έστω, υπο­νο­μεύω την ιδέα ότι έχουν ει­πω­θεί τα πά­ντα... ίσως και να πε­ριο­ρί­ζω τις συ­νέ­πειες της φθο­ράς ή της ‘φθο­ρά­ς’ του οι­κεί­ου λε­ξι­λό­γιου'.

Στην συ­νέ­χεια του 'λυ­κα­μέ­ρα' ανα­φέ­ρω και άλ­λα σχε­τι­κά. Πά­ντως, κα­λύ­πτε­ται κυ­ρί­ως η εν­σω­μά­τω­ση διά­σπαρ­των κα­τα­σκευα­σμέ­νων λέ­ξε­ων, όπως πχ στο από­σπα­σμα της 'Λι­τα­νεί­α­ς' που πα­ρέ­θε­σα προη­γου­μέ­νως.
Αλ­λά κά­ποιος μπο­ρεί να κά­νει και πολ­λά άλ­λα πράγ­μα­τα. Μπο­ρεί πχ να πλημ­μυ­ρί­σει το ποί­η­μα (κλπ) με κα­τα­σκευα­σμέ­νες λέ­ξεις, δια­τη­ρώ­ντας μό­νον λί­γα σκε­λε­τι­κά στοι­χεία από την γλώσ­σα ανα­φο­ράς - αυ­τό πε­ρί­που κά­νει και ο Σχι­νάς σε κά­ποια ποι­ή­μα­τά του, πχ στο 'ΘΡΑ­ΠΑ': Μέ­σ’ στο βουρ­κί του μα­γα­ζιού του Μπι­θου­λιάν χλι­χλί­βαν, του­μπο­κορ­δω­μπα­χλιά­ζο­νταν, λυσ­σο­βου­το­πα­φτιά­ζαν [...] εναλ­λασ­σοπ­θα­κί­ζο­νταν κι’ άλ­λη­λο­σφι­χτο­μπλά­φαν [...]

Ιδού και ένα δι­κό μου πλημ­μυ­ρι­σμέ­νο με κα­τα­σκευα­σμέ­νες λέ­ξεις, αλ­λά δια­φο­ρε­τι­κού ήχου, θραύ­σμα:

εφιάλ­της ο βα­ρυ­χα­νάς, αλευ­γανὰς και έρ­κος,
πελ­τε­χα­νάς, πολ­τερ­χα­νάς, χυ­δαί­ος και λα­κέ­ρυ­ζος
βρα­χυ­χα­νάς ή καγ­χα­νάς και ως προς το επτά,
= 7, φαυ­ρέ­ντης [...]
_{[ΚΓΜ, 'πετθαλός', Νέα Εστία, τ. 1897]}

Σχό­λιο: Εδώ κυ­ρί­ως βρέ­χει επί­θε­τα, που, ας πού­με, χα­ρα­κτη­ρί­ζουν κά­ποιον Θεσ­σα­λό - στους πι­θα­νούς θε­ω­ρη­τι­κώς και εγώ.

Γ. Εν αρ­χή

Πα­ρα­θέ­τω και σχο­λιά­ζω ομά­δα πέ­ντε αδη­μο­σί­ευ­των μι­κρών ποι­η­μά­των μου, από αυ­τά που πε­ρι­γρά­φω ως 'Η­με­ρο­λο­για­κά':

1. ΒΑ­ΛΕϊ­ΡόΝ

ΏΧΡΑ Βε­λό­να ΔΟύ­ΒΙΟΥΣ
ΑΜWά­AΛEN ΚΟ­Ρώ­ΝΑ
ΧΡΩ­ΜΑ ΚΕ­ΚΡά­ΝΑ ΟύΝ­ΓΙΟΥΣ
ΤΕΥ­Τό­ΝΑ ΠΑΡ­γΑ­Νί­ΣΚΩ

^{[Αθήνα, 1984-5]}

Σχό­λιο: Κά­ποια αφορ­μή η επί­σκε­ψη του μυ­θι­κού, του­λά­χι­στον τό­τε και για μέ­να (και λό­γω Bowie), Βε­ρο­λί­νου των δύο κό­σμων. Γραμ­μέ­νο για την αί­σθη­ση και μό­νον του πράγ­μα­τος.

2. ―θλ―

το­σού­τος θλού­ος πί­κρυ­φος
χλού­ος καὶ αλί­τρυ­φος
φλού­ος, φλού­ος πο­κνύς
_{^{[Έβανστον, 1987-]}}

Σχό­λιο: Το -θλ- της θλί­ψε­ως σε ροή.

3. τύλ­θος (μεν­θό­φραμ­μα)

ερ­ρά­θε­το οκαί έστελ­θεν
σπαλ­μαί­ως τέ­άς φουρ­νί­θας
εκρούμ­βε­εν τέ­εν κουλ­μαιάν,
                κυ­ριέ­θε­δεν οκτέ­ην παλ­σοί­η­θαν
εθίν­χε­το εάς χά­αρ­πας πιρ­λο­πορ­σά­νος
Δι-ό, οκαί ασταν­θή­σας εσπα­θέ­μνα­το
άπ­πις καρ­θε­ο­φα­σμί­ας

^{[Έβανστον, 1987-]}

Σχό­λιο: Ο τε­λευ­ταί­ος στί­χος ση­μαί­νει 'μέ­χρι να φα­νεί η καρ­διά [του πιρ­λο­πορ­σά­νου]'. Τα εδώ ημε­ρο­λο­για­κά Νο 1-3 εί­ναι της προ του L. Zgusta επο­χής (δια­λέ­ξεις LZ: 1991-2).

4. χο­ρός

μπομ μπαμ πα­ρά­ποα
φο­στρό­βι σμούρ­του λοὺ τουρ­λοὺ
ο Αρα­πο­γιάν­νη φέγ­γει του μουρ­λού

Πεν­χάρ­θα Πάμ­φω­τος Φου­σφοὺζ
φέγ­γει στα αλή­θεια Ού­τι ού­τι

^{[Αθήνα, 1994]}

Σχό­λιο: Στρο­βι­λι­σμοί, Τρεις φα­ντα­στι­κές πό­λεις, Φέγ­γει. Από πε­ρισ­σεύ­μα­τα με­γα­λύ­τε­ρων ποι­η­μά­των.

5. φερ­τές ύλες
κα­θ’ ὕψος:

ι                 ο

        ι                 ι                 μμ                 ι
κυθ
                ταθ ω νεθ τωτ θα­μι
θωθ                         νεδ
να­θαρ
ῥαξ μαυ τερ θε αγ υλ αυφ

καὶ Χόρ­τα

^{[Αθήνα, 9/11/1994]}

Σχό­λιο: Ποί­η­μα, κυ­ρί­ως μία διά­τα­ξη συλ­λα­βών, που έχουν φθά­σει στο Δέλ­τα υπο­θε­τι­κού πο­τα­μού. Από μία ανέκ­δο­τη μι­κρή πει­ρα­μα­τι­κή συλ­λο­γή ('Χόρ­τα'). Εδώ μία φι­λι­κή τό­τε συμ­βου­λή, κά­ποιου που ακούω αρ­κε­τά έως σή­με­ρα, ήταν να μην πε­ρι­λά­βω τό­σο πε­ρί­ερ­γα πράγ­μα­τα σε μία επι­κεί­με­νη υπο­βο­λή σε κά­ποιο λο­γο­τε­χνι­κό πε­ριο­δι­κό. Άκου­σα την συμ­βου­λή αλ­λά και τα 'κοι­νά' ποι­ή­μα­τα που υπέ­βα­λα, σε πε­ριο­δι­κό της Θεσ­σα­λο­νί­κης, αγνο­ή­θη­καν πλή­ρως. Λί­γες ακό­μη τέ­τοιες προ­σπά­θειες σε Αθή­να και Θεσ­σα­λο­νί­κη και τε­λι­κώς δεν δη­μο­σί­ευ­σα ού­τε έναν στί­χο κα­τά τον 20^ό αιώ­να,²

²Πά­ντως ένας υπεύ­θυ­νος πε­ριο­δι­κού εί­χε ξε­χω­ρί­σει έναν στί­χο και μου εί­χε γρά­ψει: 'Κα­λός ο στί­χος 'πέ­φτουν του μπά­σου οι γραμ­μές με τε­ρε­ρέμ και κρό­το', αλ­λά από εκεί και πέ­ρα τί­πο­τε'.

Δ. Νε­ό­τε­ρες πε­ρι­πέ­τειες

'δια­βά­ζεις την επι­γρα­φή:
γα­νά­γα­ρα τα­μά­θα­ρα / δο­ρί­φι­λι πα­τά­χα­να / σε­φε­σο­φά­να μί­τμας
Και ανα­φω­νείς: ¡παν­ζουρ­λι­σμός των λέ­ξε­ων! [¡πα­ντα­να­σά­μα σκέρ­ναστ!]'
ΚΓΜ, Χάρ­της, τ. 57

Πα­ρου­σιά­ζω τρία δείγ­μα­τα άλ­λων δυ­να­το­τή­των

1. σχά­ρα: Κή­πος ΙΙβ΄, ψη­ψι-φι­δω­τό

Σχό­λιο: Το 2020 έφτια­ξα διά­φο­ρα μι­κρά 'ποι­ή­μα­τα'-σχά­ρες λέ­ξε­ων με αφε­τη­ρία μία συ­ζή­τη­ση που εί­χα για ένα ει­κα­στι­κό έρ­γο (θέ­μα: 'ο Κή­πο­ς'). Τα σχε­τι­κά ει­κα­στι­κά έρ­γα εκτέ­θη­καν (: άνευ εμπλο­κής μου), ενώ εγώ απέ­φυ­γα τα μα & μου κρα­τώ­ντας τις σχά­ρες ιδιω­τι­κές. Δί­νω εδώ ένα δείγ­μα σχά­ρας, ένα ψί­ψη-φι­δω­τό: 8 βα­σι­κές λέ­ξεις, κα­τα­σκευα­σμέ­νες οι δύο (γή­βος και χή­φος) και όλες οι λέ­ξεις, πλην μιας, κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νες

2. ρα­μο­νι­κό³

³Δη­λα­δή; Οι Ramones (Ρα­μό­ουνς, για όσους ξέ­ρουν, ή Ρα­μό­νες, για όσους κα­τα­λα­βαί­νουν) ήταν Νε­ο­ϋρ­κέ­ζι­κο πανκ-ποπ συ­γκρό­τη­μα [1974-1996] με τρα­γου­δι­στή ένα Αλο­γά­κι της Πα­να­γί­ας, τον Joey Ramone. Συ­χνά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τους τα πε­ρί­που δί­λε­πτα τρα­γού­δια, κα­ται­γι­στι­κά και άλ­λα, και η ψευ­δο­α­νό­η­τη στι­χουρ­γία. Νε­κρά, ως το 2014, και τα 4 αρ­χι­κά μέ­λη .

αλο­γά­κη της Πα­να­γί­ας

                ^{του J.R. [1951-2001]}

η Δή­θα εί­ναι σπόγ­γος,
η Θυ­μα­ριά εί­ναι κόμ­βος
κίσ­ση­ρις και σπούγ­γος,
η Νά­κη εί­ναι στούρ­γος

λί­βα­νος και νάρ­δος,
ο Ζώ­ης εί­ναι βάρ­δος
μπά­μπου­ρας και βόμ­βος,
ο Δέ­δες εί­ναι στόν­κος

1 - 2 - 3 - 4
στούρ­γος, όμ­βρος, χό­ρυ­βος
1 - 2 - 3
στόν­κος, τοί­χος, στρόμ­βος

η Τζιού­τα εί­ναι σπά­γκος,
με σκου­λα­ρί­κια πά­γκος
ναι, χτύ­πα-τον τον Fρά­το,
με χα­ζο­βιό­λη βά­το
ναι, χτύ­πα-τον τον βρού­το,
με ρό­πα­λο και κνού­το

Σχό­λιο: Το ανω­τέ­ρω εί­ναι το πρώ­το από τα τέσ­σε­ρα μέ­ρη ενός ποι­ή­μα­τος με τον ρα­μο­νι­κό τί­τλο '1-2-3-4'. Πριν με­ρι­κά χρό­νια υπέ­βα­λα ολό­κλη­ρο το '1-2-3-4' και απορ­ρί­φθη­κε¹. Οι Ρα­μό­νες ως συ­χνή πη­γή προ­βλη­μά­των μου. Για πα­ρά­δειγ­μα, πρω­το­ε­τής αγό­ρα­σα μέ­σα σε μία εβδο­μά­δα τους τό­τε 4 δί­σκους τους - ήταν ει­σα­γω­γής και ξέ­μει­να από χρή­μα­τα για πολ­λά στοι­χειώ­δη επί πο­λύ και­ρό. Τέ­λος πά­ντων, στο 'Α­λο­γά­κη' ίσως έφται­γαν και δύο 'α­ντι­ποι­η­τι­κέ­ς' λέ­ξεις, οι 'στού­μπο­ς' και 'μπό­μπο­ς', που υπήρ­χαν σε προη­γού­με­νη μορ­φή. Τα έχει πεί αυ­τά και ο Σα­χτού­ρης (Το δέ­ντρο, τ. 33-34), για τα 'ρό­δια και αχλά­δια' που ο εκ­δό­της του Χαί­ντερ­λιν διόρ­θω­σε σε 'ρό­δια και λου­λού­δια'. Τε­λι­κώς, αντι­κα­τέ­στη­σα τα 'στού­μπο­ς' και 'μπό­μπο­ς' με κα­τα­σκευα­σμέ­νες λέ­ξεις (να άλ­λη μία εφαρ­μο­γή των κα­τα­σκευα­σμέ­νων λέ­ξε­ων), χω­ρίς να ξέ­ρω αν αυ­τό πε­ριο­ρί­ζει αι­σθη­τώς τον εκνευ­ρι­σμό. Πά­ντως, θέ­λη­σα να με­τα­φέ­ρω κά­τι που πα­ρέ­πε­μπε στην ιδιό­τυ­πη στι­χουρ­γία των Ρα­μό­νες (στα Judy is a punk, Beat on the brat κ.ά.), αλ­λά με δι­σύλ­λα­βες λέ­ξεις εκεί που τα αντί­στοι­χα ρα­μο­νι­κά εί­χαν κυ­ρί­ως μο­νο­σύλ­λα­βες.

[Άσκη­ση: Ποιες εί­ναι οι πέ­ντε κα­τα­σκευα­σμέ­νες λέ­ξεις του 'Α­λο­γά­κη';]

4. Πρό­σφα­τα δη­μο­σί­ευ­σα μία μορ­φή του 4ου μέ­ρους του 1-2-3-4 στον Πόρ­φυ­ρα (τ. 183): 'λι­θα­ρο­βά­μο­νες, μι­σού να­ού θα­μώ­νες' [...]

3. σε χα­μέ­νη με­σο­γεια­κή γλώσ­σα

Στην απο­θή­κη μου, 4 ποι­ή­μα­τα 'γραμ­μέ­να σε χα­μέ­νη με­σο­γεια­κή γλώσ­σα'. Τα συ­σκευά­ζω και ανα­συ­σκευά­ζω έως σή­με­ρα, αλ­λά δεν έχω κα­τα­φέ­ρει να τα δη­μο­σιεύ­σω. Σα­φώς, προ­κα­λούν αμη­χα­νία - ίσως να φταί­ει κά­πως και το ότι εί­ναι γραμ­μέ­να με λα­τι­νι­κούς χα­ρα­κτή­ρες.
Δί­νω, αυ­τή την φο­ρά με ελ­λη­νι­κούς χα­ρα­κτή­ρες, μι­κρά απο­σπά­σμα­τα των δύο από τα τέσ­σε­ρα ποι­ή­μα­τα:

(α) ζούμ­ζου­ρου­μού­σγους

άζου­λου­μού­σγους ρά­σλι ρα­μούν
μού­σκι που­ρούν, Ρόπ-χά­να φάρ­βα
φάρ­βα πα­ρού, σά­στα­μο­λού­να
ζάμ­ζα­ρα λούα
βάρ­σα πα­ράμ [...]

(β) ζουα­λε­μπούν­γκους

α μπα­λαό, ω ζομ ζου­λου­μπούν­γκους
ζάρ­ρα πα­ρού­πα­λα ζαν­ζα­να­ού
άρ­σα πα­ρού­πα­πα, πούρ­που­σα μπά­α­λον
σου πι­ρι­λά­μπου, χού­στου­ρας θου

πάμ­σε­λι σέ­λι α!
τούρ­ρα μπα­σού­ρε­ους αρ­για­φα­ρά­να
χω­ρα­μι­ρά­νας πάν­γκα φα­ρούμ [...]

Σχό­λιο: Εδώ δεν υπάρ­χει γλώσ­σα ανα­φο­ράς (ελ­λη­νι­κή ή άλ­λη) ― τέ­λος πά­ντων, η υπο­θε­τι­κή γλώσ­σα ανα­φο­ράς δη­λώ­νε­ται 'χα­μέ­νη'. Στα υπό­ψιν 4 ποι­ή­μα­τα ανα­γνώ­ρι­ζα και ανα­γνω­ρί­ζω μό­νον λί­γες λέ­ξεις (πχ κυ­ρί­ως το pirilampu στα πα­ρα­τε­θέ­ντα απο­σπά­σμα­τα) αλ­λά το απο­τέ­λε­σμα, το οποίο δεν εί­ναι προ­ϊ­όν κά­ποιου σχε­δί­ου-αλ­γο­ρίθ­μου, μού φαί­νε­ται, όπως και μου φαι­νό­ταν εξ αρ­χής, ταυ­το­χρό­νως ακα­τά­λη­πτο και οι­κείο. Επί­σης, μου εί­ναι διαι­σθη­τι­κά σα­φές ότι πρό­κει­ται για ποι­ή­μα­τα, και αυ­τό όχι απο­κλει­στι­κά λό­γω κά­ποιων 'ποι­η­τι­κώ­ν' μο­τί­βων-ρυθ­μών κ.λπ.
Όσο ασχο­λεί­σαι με την κα­τα­σκευή λέ­ξε­ων για ποι­ή­μα­τα, η μη απο­δο­χή ποι­η­μά­των σου που δεν πα­τούν σα­φώς σε μία γλώσ­σα μπο­ρεί και να θε­ω­ρη­θεί κομ­βι­κή εκ­κρε­μό­τη­τα

Ε. εν τέ­λει

«αν λετ­τρι­στής, αν λε­κτι­στής
και ηλε­κτρι­στείς,
κε­χρι­μπα­ρέ­νιες λεξ-αν στά­ξεις [...]»
                                        ^{'ήλεκτρος', ΚΓΜ, 8/2024}