Το άλλο πορτρέτο: Ανδρέας Βουτσινάς

Το 1984, ξεκίνησε στο περιοδικό Ταχυδρόμος το «Άλλο Πορτρέτο». Την ιδέα την είχα προτείνει την προηγούμενη χρονιά και την είχαμε συζητήσει με τη δημοσιογράφο Ελένη Πετάση, με την οποία και συνεργαστήκαμε και στα 15 θέματα που δημοσιεύτηκαν τελικά. Αφορούσε τη δημιουργία μιας σειράς πορτρέτων ανθρώπων της τέχνης που να απεικονίζονται σκηνοθετημένοι όπως αυτοί θα το ήθελαν -ένα πορτρέτο που να ικανοποιεί μια φαντασίωση ή μια ανεκπλήρωτη επιθυμία τους. Τα πορτρέτα θα δημοσιεύονταν σε σαλόνι, με τη φωτογραφία στη μια σελίδα και μια σύντομη συνέντευξη στην άλλη. Το πρώτο από αυτά δημοσιεύτηκε τον Φλεβάρη του 1984 και ήταν του Λάκη Λαζόπουλου, ο οποίος ποζάρισε ημίγυμνος —με παπούτσια, κάλτσες, ταγάρι και μόνο ένα πανί να σκεπάζει τα απόκρυφα σημεία του— με φόντο ελαφρώς κιτς ζωγραφισμένες αρχαιοελληνικές κολώνες. Ακολούθησε η Άννα Παναγιωτοπούλου ως αλκοολική σταρ στη μπανιέρα της, ο Ηλίας Λογοθέτης ως τζογαδόρος, ο Σταμάτης Φασουλής ως body builder, η Μαργαρίτα Ζορμπαλά ως αιθέρια αθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ, ο Γιώργος Ιωάννου ως συνδαιτημόνας σε ρωμαϊκό όργιο, η Βίκυ Μοσχολιού ως γυμνάστρια (με μια καταπράσινη φόρμα λόγω Παναθηναϊκού και Δομάζου), ο Δημήτρης Πιατάς που αποκοιμιόταν βλέποντας τον εαυτό του στην τηλεόραση, και άλλοι.

Είχαν ήδη δημοσιευτεί αρκετά τέτοια πορτρέτα όταν προσεγγίσαμε τον σκηνοθέτη Ανδρέα Βουτσινά. Συναντήθηκα μαζί του στο καφέ του συγκροτήματος Λαμπράκη στη Χρήστου Λαδά για να συζητήσουμε για τη φωτογραφία. Ο Βουτσινάς, που είχε ψυχαναλυτική εμπειρία πολλών ετών, αντιμετώπισε την έννοια της φαντασίωσης με πολύ διαφορετικό τρόπο από αυτόν που είχαμε συνηθίσει στη σειρά. «Θα ήθελα να ήμουν σκύλος», είπε κάποια στιγμή. Το σκέφτηκε λίγο και πρόσθεσε «με τον εαυτό μου ως αφεντικό». Μου άρεσε πολύ η ιδέα, τη βρήκα όχι μόνο έξυπνη αλλά και ιδιαίτερα επίκαιρη -- εκείνη την εποχή κυκλοφορούσε πολύ η εικόνα του Βουτσινά με το σκυλάκι του στην Επίδαυρο. Του εξήγησα πως τεχνικά και σκηνοθετικά ένα τέτοιο πορτρέτο είναι εφικτό. Μετά από αρκετή συζήτηση, καταλήξαμε να γίνει ένα δίπτυχο και να ποζάρει δύο φορές, μία ως «σκύλος» και μία ως «αφεντικό». Με σωστούς υπολογισμούς, όταν οι δύο φωτογραφίες θα έμπαιναν αντικρυστά, θα φαινόταν πράγματι σαν να κρατάει με λουρί τον εαυτό του. Κλείσαμε ραντεβού στο στούντιο Image και ετοίμασα μια εγκατάσταση με φώτα και μαύρο φόντο. Ο Βουτσινάς τότε σκηνοθετούσε στο Κρατικό Θέατρο Βόρειας Ελλάδας και είχε πολύ φορτωμένο πρόγραμμα. Ήρθε με απογευματινή πτήση από τη Θεσσαλονίκη και πήρε ταξί κατευθείαν για το στούντιο. Η φωτογράφηση κράτησε πάνω από μιάμιση ώρα. Με άφησε τελείως ελεύθερο, χωρίς καμία παρέμβαση ή οδηγία. Ήταν απόλυτα επαγγελματίας κι έδειχνε απόλυτα ασφαλής. Όταν ολοκληρώθηκε η φωτογράφηση, κι αφού τον ευχαρίστησα θερμά, πήρε κατευθείαν ταξί για το αεροδρόμιο κι επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη.

Το δίπτυχο δημοσιεύτηκε στο Χριστουγεννιάτικο τεύχος του 1984 και έμελλε να είναι το τελευταίο της σειράς. Ήταν δισέλιδο και στη δεύτερη εικόνα -του «σκύλου»- εμφανιζόταν τελείως γυμνός, πράγμα που προκάλεσε ποικίλα σχόλια και κριτικές. Μετά τη δημοσίευση δεν είχαμε καμία επαφή. Σχεδόν ένα χρόνο μετά, σε μια άλλη συνέντευξή του -στην Ήρα Φελουκατζή από το Παρίσι αυτή τη φορά- σε σχέση με την κατάσταση του ελληνικού θεάτρου και του ελληνικού πολιτισμού γενικότερα, το δίπτυχο αναδημοσιεύτηκε και πάλι σε σαλόνι με υπέρτιτλο: «Όποιος βρίσκει ότι δεν ήταν σωστό να εμφανιστώ έτσι σε φωτογραφία, είναι ντροπή του. Θα ήθελα να είχα τη φωτογραφία για να την κορνιζάρω. Αν είχα μάλιστα το σλάιντ, θα την τύπωνα για τις χριστουγεννιάτικες κάρτες μου. Θα ήταν ένα πολύ καλό μήνυμα για το 1986». Και, αναφερόμενος στη ζωή και την καριέρα του συνολικά, δήλωσε πως αν νιώθει για κάτι περήφανος, δεν είναι για το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής (με το οποίο μόλις είχε τιμηθεί, αλλά γι’ αυτή τη φωτογραφία του στην Ελλάδα και για τον όρο «κασκέτ Βουτσινάς» που απέκτησε το καπέλο του στη Γαλλία. «Για τη φωτογραφία αυτή και το κασκέτο, είμαι μόνος μου» έκλεινε η συνέντευξη.

Δεν μπορώ να θυμηθώ αν του έστειλα ποτέ την φωτογραφία ή όχι.

[ Περ. Tαχυδρόμος, τχ. 52, 27/12/1984, σσ. 36-37 και Tαχυδρόμος, τχ. 7, 13/2/1986, σσ. 36-38.]