1984

Το 2020 ήταν η χρο­νιά, εκτός των άλ­λων, που συ­μπλη­ρώ­θη­καν 70 χρό­νια από τον θά­να­το του Τζορτζ Όρ­γου­ελ. Πρα­κτι­κά αυ­τό ση­μαί­νει ότι από την 1η Ια­νουα­ρί­ου 2021, για τα κεί­με­να του Όρ­γου­ελ δεν απαι­τεί­ται άδεια για την έκ­δο­σή τους, μιας και βρί­σκο­νται πλέ­ον στην κα­τη­γο­ρία του Public Domain, έχουν πε­ριέλ­θει, δη­λα­δή, σε δη­μό­σια χρή­ση.

Τις τε­λευ­ταί­ες εβδο­μά­δες, λοι­πόν, στους πά­γκους των βι­βλιο­πω­λεί­ων (και φυ­σι­κά και στα e-shop τους) πραγ­μα­το­ποιεί­ται ένα άτυ­πο αφιέ­ρω­μα στα βι­βλία του Τζορτζ Όρ­γου­ελ, με την εμ­φά­νι­ση πολ­λών και ίσως ξε­χα­σμέ­νων τί­τλων από εκ­δο­τι­κούς πε­ρα­σμέ­νων δε­κα­ε­τιών, αλ­λά και τις ολο­καί­νουρ­γιες με­τα­φρά­σεις που κυ­κλο­φό­ρη­σαν οι εκ­δό­σεις Με­ταίχ­μιο, Ψυ­χο­γιός και Μί­νω­ας. Ο Όρ­γου­ελ ανή­κει στους συγ­γρα­φείς τα βι­βλία των οποί­ων γνώ­ρι­σαν και συ­νε­χί­ζουν να γνω­ρί­ζουν πολ­λα­πλές με­τα­φρά­σεις στην ελ­λη­νι­κή γλώσ­σα.

«Όταν γρά­φω, δεν λέω ‘πρό­σε­ξε, θα δη­μιουρ­γή­σεις ένα έρ­γο τέ­χνη­ς’. Σκέ­φτο­μαι ότι υπάρ­χει κά­ποιο ψέ­μα, κά­ποια βρο­μιά που πρέ­πει να απο­κα­λύ­ψω». Σε αυ­τές τις ελά­χι­στες γραμ­μές απο­κα­λύ­πτε­ται ο Τζορτζ Όρ­γου­ελ. Ο ελευ­θε­ρια­κός μα­χη­τής της Ισπα­νι­κής Επα­νά­στα­σης, ο δε­ξιο­τέ­χνης επι­νοη­τής του 1984, της πιο τρο­μα­κτι­κής δυ­στο­πί­ας, ο απέ­ντα­ρος αλή­της στο Πα­ρί­σι, ο προ­λε­τά­ριος στις φά­μπρι­κες της Αγ­γλί­ας, ο πο­λέ­μιος κά­θε ολο­κλη­ρω­τι­σμού.

Το έρ­γο 1984 γρά­φτη­κε το 1948 και εί­ναι ένα έρ­γο προ­φη­τι­κό. Όπως φαί­νε­ται από τον τί­τλο του, πα­ρου­σιά­ζει τον εφιαλ­τι­κό και σκο­τει­νό κό­σμο του μέλ­λο­ντος, τον ση­με­ρι­νό δη­λα­δή, του 2021, όπου οι πά­ντες πα­ρα­κο­λου­θού­νται ηλε­κτρο­νι­κά σε κά­θε βή­μα τους, ως την τε­λευ­ταία λε­πτο­μέ­ρεια της κα­θη­με­ρι­νής τους ζω­ής...

Το έτος 1984 η γη εί­ναι χω­ρι­σμέ­νη σε τρεις με­γά­λες δυ­νά­μεις: την Ευ­ρα­σία, την Ωκε­α­νία και την Ανα­το­λα­σία, που βρί­σκο­νται σε εχθρι­κές σχέ­σεις με­τα­ξύ τους, και σε διαρ­κή πό­λε­μο. Σε ολό­κλη­ρο τον δυ­τι­κό κό­σμο έχει επι­βλη­θεί το ολο­κλη­ρω­τι­κό κα­θε­στώς της Ωκε­α­νί­ας, το οποίο επι­δί­δε­ται, μέ­σα από ηλε­κτρο­νι­κές οθό­νες και την Αστυ­νο­μία Σκέ­ψης, στη συ­νε­χή ηλε­κτρο­νι­κή πα­ρα­κο­λού­θη­ση των πο­λι­τών, κα­τα­σκο­πεύ­ουν και την πα­ρα­μι­κρή κί­νη­ση και έκ­φρα­ση, δεν υπάρ­χει προ­σω­πι­κή ζωή, προ­σω­πι­κά αι­σθή­μα­τα, ανε­ξάρ­τη­τη σκέ­ψη.

Στην Ωκε­α­νία υπάρ­χει κα­θε­στώς Τυ­ρα­νί­ας, που διοι­κεί μέ­σω τεσ­σά­ρων Υπουρ­γεί­ων –του Υπουρ­γεί­ου Ει­ρή­νης– που αφο­ρά τον πό­λε­μο, του Υπουρ­γεί­ου Αλή­θειας –που αφο­ρά την προ­πα­γάν­δα–, του Υπουρ­γεί­ου Αγά­πης –που αφο­ρά τον νό­μο και την τά­ξη–, και του Υπουρ­γεί­ου Αφθο­νί­ας – που αφο­ρά την οι­κο­νο­μία. Αυ­τά τα τέσ­σε­ρα Υπουρ­γεία εγκα­θι­δρύ­ουν το μί­σος, το φό­βο, τη στέ­ρη­ση και τη δια­στρο­φή της Αλή­θειας.

Το πα­ρελ­θόν δεν υπάρ­χει. Πα­ντού υπάρ­χει απο­χαύ­νω­ση και τα αν­θρώ­πι­να όντα έχουν με­τα­βλη­θεί σε ρο­μπότ. Τα πά­ντα ελέγ­χο­νται από αό­ρα­τες κά­με­ρες και όλα κα­τευ­θύ­νο­νται . Αστυ­νο­μεύ­ο­νται ακό­μη και οι μύ­χιες σκέ­ψεις και οι επι­θυ­μί­ες των πο­λι­τών. Τα πά­ντα προ­βλέ­πο­νται και οι πά­ντες ελέγ­χο­νται από τις οθό­νες και τους συ­ντρό­φους τους, ψυ­χα­γω­γού­νται στις γιορ­τές μί­σους και υπα­κού­ουν στον με­γά­λο ηγέ­τη, που δεν γνω­ρί­ζουν εάν εί­ναι υπαρ­κτός. Η επι­κοι­νω­νία με­τα­ξύ των αν­θρώ­πων παύ­ει να υπάρ­χει, ο έρω­τας θε­ω­ρεί­ται έγκλη­μα .Λέ­ξεις όπως ελευ­θε­ρία και δη­μο­κρα­τία έχουν κα­ταρ­γη­θεί. Η Αστυ­νο­μία της Σκέ­ψης τι­μω­ρεί τους πα­ρα­βά­τες ακό­μα και με θά­να­το. Ξε­πε­σμός του αν­θρώ­που ως άτο­μο. Το Κόμ­μα έχει κα­τορ­θώ­σει να υπο­νο­μεύ­ει και να εξα­λεί­ψει εντε­λώς και το πα­ρα­μι­κρό ίχνος ελευ­θε­ρί­ας.

Στην κο­ρυ­φή της εξου­σί­ας, ο πα­νί­σχυ­ρος, άφα­ντος αλ­λά πα­ντα­χού πα­ρών, Με­γά­λος Αδελ­φός. Ο Με­γά­λος Αδελ­φός, που μοιά­ζει στον Στά­λιν και στον Χί­τλερ και των δια­φό­ρων «πα­τε­ρού­λη­δων » της πα­γκό­σμιας Ιστο­ρί­ας, πα­ρα­κο­λου­θεί τους πά­ντες, από μία συ­νε­χώς ανοι­χτή οθό­νη. Ο Με­γά­λος Αδελ­φός εί­ναι ο αό­ρα­τος πλα­νη­τάρ­χης, που εί­ναι αλά­θη­τος και πα­ντο­δύ­να­μος. Κά­θε επι­τυ­χία, κά­θε νί­κη, κά­θε επι­στη­μο­νι­κή ανα­κά­λυ­ψη, κά­θε γνώ­ση, κά­θε ευ­τυ­χία, κά­θε αρε­τή, θε­ω­ρεί­ται ότι πη­γά­ζει κα­τευ­θεί­αν από τη διοί­κη­ση και την έμπνευ­σή του. Κα­νείς δεν έχει δει πο­τέ τον Με­γά­λο Αδελ­φό, αφού πε­ρι­βάλ­λε­ται από από­λυ­τη μυ­στι­κό­τη­τα …

Η ιδε­ο­λο­γι­κή χει­ρα­γώ­γη­ση των πο­λι­τών εί­ναι γε­γο­νός και ο Όρ­γου­ελ, γρά­φο­ντας για τον «Με­γά­λο Αδελ­φό», ερ­μη­νεύ­ει την κοι­νω­νία του σή­με­ρα. Εξαι­ρε­τι­κή η σύλ­λη­ψη του συγ­γρα­φέ­ας για τη χει­ρα­γώ­γη­ση της σκέ­ψης που γί­νε­ται από τα Μέ­σα Μα­ζι­κής Επι­κοι­νω­νί­ας. Με όπλο την προ­πα­γάν­δα και πρό­σχη­μα την εθνι­κή ασφά­λεια και τον πό­λε­μο ενα­ντί­ον της «τρο­μο­κρα­τί­ας», το απο­λυ­ταρ­χι­κό κα­θε­στώς έχει κα­ταρ­γή­σει ατο­μι­κές ελευ­θε­ρί­ες και δι­καιώ­μα­τα.

Πό­σο δια­φέ­ρει η φα­ντα­στι­κή Ωκε­α­νία από την υπερ­δύ­να­μη που κυ­βερ­νά­ει σή­με­ρα τον πλα­νή­τη; Όλα αυ­τά μοιά­ζουν με αυ­τά που κα­τήγ­γει­λαν πρό­σφα­τα ο Τζού­λιαν Άσανζ και ο Έντουαρντ Σνό­ου­ντεν, ότι οι Αμε­ρι­κά­νι­κες Υπη­ρε­σί­ες Πλη­ρο­φο­ριών NSI, CIA πα­ρα­κο­λου­θούν και κα­τα­γρά­φουν τα πά­ντα: τη­λέ­φω­να, sms, e-mail. Οι τη­λε­ο­ρά­σεις (οι τη­λε­θε­α­τές ανα­γκά­ζο­νται να βλέ­πουν σκου­πί­δια π.χ. Big Brother και τα χει­ρό­τε­ρα προ­γράμ­μα­τα, για­τί δεν βλέ­πουν αυ­τό που προ­τι­μούν, αλ­λά αυ­τό που τους προ­σφέ­ρε­ται) τα ρα­διό­φω­να και οι εφη­με­ρί­δες χει­ρα­γω­γού­νται από τα με­γά­λα ιδιω­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Το Internet, το Facebook, το Twitter πα­ρα­πλη­ρο­φο­ρούν και αλ­λο­τριώ­νουν συ­νει­δή­σεις. «Το “Υπουρ­γείο Αλή­θειας” του 1984 εί­ναι σή­με­ρα το Facebook, η Google, η κα­λω­δια­κή τη­λε­ό­ρα­ση. Κα­νο­νι­κή πλύ­ση εγκε­φά­λου. Σή­με­ρα τι άλ­λο κά­νουν η κρα­τι­κή και κομ­μα­τι­κή προ­πα­γάν­δα, τα τη­λε­ο­πτι­κά και ρα­διο­φω­νι­κά κα­νά­λια, τα πο­λυ­ε­θνι­κά πρα­κτο­ρεία και συ­γκρο­τή­μα­τα τύ­που;

Κε­ντρι­κός ήρω­ας της ιστο­ρί­ας εί­ναι ένας κυ­βερ­νη­τι­κός υπάλ­λη­λος, ο Ουί­στον Σμιθ, μέ­λος του Κόμ­μα­τος. Ζει μό­νος, απο­μο­νω­μέ­νος, μι­σώ­ντας τον Με­γά­λο Αδελ­φό, που έχει κα­τα­λύ­σει κά­θε έν­νοια ελευ­θε­ρί­ας. Κά­πο­τε ο ήρω­ας θα ενα­ντιω­θεί στο σύ­στη­μα. Κι ας ξέ­ρει βα­θιά μέ­σα του ότι δεν μπο­ρεί να κά­νει τί­πο­τα. Θα τα βά­λει με την εξου­σία όταν το απο­λυ­ταρ­χι­κό κα­θε­στώς εί­ναι πα­νί­σχυ­ρο. Θα ερω­τευ­τεί γνω­ρί­ζο­ντας ότι ο έρω­τας εί­ναι πρά­ξη κο­λά­σι­μη. Θα αρ­χί­σει να σκέ­φτε­ται όταν η σκέ­ψη θα έχει πια κα­ταρ­γη­θεί. Το ολο­κλη­ρω­τι­κό κα­θε­στώς έχει συ­νει­δη­τά απλο­ποι­ή­σει τη γλώσ­σα (Και­νο­γλώσ­σα), κα­ταρ­γώ­ντας συ­νε­χώς λέ­ξεις, μειώ­νο­ντας, έτσι, το πνευ­μα­τι­κό επί­πε­δο της κοι­νω­νί­ας.
Μέ­σα σε αυ­τό το ασφυ­κτι­κό και εφιαλ­τι­κό πλαί­σιο και το χά­ος, ο Ουίν­στον Σμιθ, το φαι­νο­με­νι­κά πει­θή­νιο μέ­λος του Κόμ­μα­τος, ονει­ρεύ­ε­ται την ανα­τρο­πή του κα­θε­στώ­τος. Η γνω­ρι­μία του με τη νε­ό­τε­ρή του Τζού­λια πυ­ρο­δο­τεί ένα ανε­ξέ­λεγ­κτο ερω­τι­κό πά­θος. Κα­θώς ο έρω­τας λο­γί­ζε­ται εδώ πρά­ξη αντί­στα­σης, οι δύο ερα­στές θα βρε­θούν αντι­μέ­τω­ποι με τους χει­ρό­τε­ρους εφιάλ­τες τους…

Ο ήρω­ας του 1984 Ουίν­στον Σμιθ «ανέ­νη­ψε» και «αγά­πη­σε» το «Με­γά­λο Αδελ­φό». Στους και­ρούς μας χι­λιά­δες Σμιθ δεν ανέ­νη­ψαν και πέ­θα­ναν ή «εξα­φα­νί­στη­καν».

Και η ελ­πί­δα; Χά­θη­κε; Ε, όχι. Αν δεν «βρί­σκε­ται στους προ­λε­τά­ριους», βρί­σκε­ται στους ση­με­ρι­νούς Σμιθ, που συ­νε­χί­ζουν να αντι­στέ­κο­νται κι ας ξέ­ρουν ότι εί­ναι χα­μέ­νοι…

Και το μέλ­λον; «Όποιος θέ­λει να δει μια ει­κό­να από το μέλ­λον, αρ­κεί να φα­ντα­στεί μια μπό­τα που κλω­τσά­ει ένα αν­θρώ­πι­νο πρό­σω­πο για πά­ντα», λέ­ει ο Όρ­γου­ελ.

«Στο τέ­λος θα κά­νου­με αδύ­να­το το έγκλη­μα της σκέ­ψης, για­τί δεν θα υπάρ­χουν λέ­ξεις να το εκ­φρά­σει κα­νείς…»,μο­νο­λο­γεί ο ήρω­ας του Όρ­γου­ελ, τα­ρα­κου­νώ­ντας τον ση­με­ρι­νό ανα­γνώ­στη, που δεν μπο­ρεί να συμ­φι­λιω­θεί με κο­ριούς, πρά­κτο­ρες…τον Με­γά­λο Αδελ­φό που κα­τα­σκο­πεύ­ει τη ζωή του…

Το «1984» δεν τε­λειώ­νει με τα λό­για του αφη­γη­τή, αλ­λά με ένα πα­ράρ­τη­μα για τις «αρ­χές της Και­νο­γλωσ­σί­ας». Εδώ ο Όρ­γου­ελ υπο­γραμ­μί­ζει ότι το πιο με­γά­λο εμπό­διο που συ­να­ντά­ει στο δρό­μο του ο «Με­γά­λος Αδελ­φός», στην προ­σπά­θεια του να κα­τα­στή­σει αδύ­να­τη την αι­ρε­τι­κή σκέ­ψη και να επι­βά­λει την Και­νο­γλωσ­σία, εί­ναι η δυ­σκο­λία να «με­τα­φρά­σει» και να εκ­μη­δε­νί­σει έτσι ορι­στι­κά όλα τα με­γά­λα έρ­γα και τα αρι­στουρ­γή­μα­τα της λο­γο­τε­χνί­ας του πα­ρελ­θό­ντος. Η με­γά­λη λο­γο­τε­χνία, η γλώσ­σα της οποί­ας εί­ναι δια­πο­τι­σμέ­νη από ελευ­θε­ρία, αντι­τάσ­σει μια κρυ­φή αντί­στα­ση στη με­τά­φρα­σή της στη γλώσ­σα των σκλά­βων. Ολό­κλη­ρο το έρ­γο του Όρ­γου­ελ εί­ναι μια τέ­τοια έπαλ­ξη πνευ­μα­τι­κής αντί­στα­σης ενά­ντια σε κά­θε μορ­φή ολο­κλη­ρω­τι­σμού ενά­ντια σε κά­θε εί­δους τυρ­ρα­νία.

Ο Όρ­γου­ελ κα­τα­σκεύ­α­σε ένα έρ­γο δια­χρο­νι­κό.

Το «1984» εί­ναι ένας αέ­να­ος ψό­γος ενά­ντια σε όσους νο­μί­ζουν ότι η ιστο­ριο­γρα­φία και η βιο­γρα­φία μπο­ρούν πο­τέ να ξε­πε­ρά­σουν το μυ­θι­στό­ρη­μα. Ο Με­γά­λος Αδελ­φός, η Αστυ­νο­μία Σκέ­ψης, η Και­νο­γλώσ­σα, ο Θά­λα­μος 101, οι τη­λε­ο­θό­νες, η Επα­νά­σκε­ψη, τα Δύο Λε­πτά Μί­σους, το Υπουρ­γείο Αγά­πης, το 2+2=5, η Πρώ­τη Ζώ­νη Αέ­ρος, τα υπά­το­μα- αρ­κεί κα­νείς να κα­τα­γρά­ψει τους όρους για να δια­πι­στώ­σει πό­σο κομ­βι­κή θέ­ση κα­τέ­χει το 1984 στη συλ­λο­γι­κή μας φα­ντα­σία.

Ο Όρ­γου­ελ έκα­νε τα πά­ντα για να πα­ρα­μεί­νει τί­μιος και ελεύ­θε­ρος από κομ­μα­τι­κές επιρ­ρο­ές και για τον λό­γο αυ­τό υπήρ­ξε ένας άν­θρω­πος που έδω­σε έναν μο­να­χι­κό αγώ­να και γι΄ αυ­τό πε­ρι­φρο­νή­θη­κε και μι­σή­θη­κε από αρι­στε­ρούς και δε­ξιούς, για όλη του τη ζωή αλ­λά και με­τά θά­να­τον. «Αυ­τό που έψα­ξα πε­ρισ­σό­τε­ρο να κά­νω τα τε­λευ­ταία δέ­κα χρό­νια, ήταν να με­τα­τρέ­ψω την πο­λι­τι­κή γρα­φή σε τέ­χνη», εί­χε γρά­ψει ο Όρ­γου­ελ.

Κι αυ­τό το μυ­θι­στό­ρη­μα, το 1984 εί­ναι μια από τις πιο ανη­λε­είς πο­λι­τι­κές ανα­λύ­σεις των ολο­κλη­ρω­τι­κών κοι­νω­νιών.
Εί­ναι εκ­πλη­κτι­κό πώς το ζο­φε­ρό όρα­μα του 1984 έρ­χε­ται και επα­νέρ­χε­ται στο προ­σκή­νιο: από τα χρό­νια των απο­λυ­ταρ­χι­κών κομ­μου­νι­στι­κών κα­θε­στώ­των της Ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης έως τις στρα­το­κρα­τι­κές δι­κτα­το­ρί­ες σε χώ­ρες της Δύ­σης και του λε­γό­με­νου Τρί­του Κό­σμου, και κυ­ρί­ως σή­με­ρα, στην επο­χή του θρη­σκευ­τι­κού φα­να­τι­σμού, της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης και του Δια­δι­κτύ­ου, με τη συ­νε­χι­ζό­με­νη συ­ζή­τη­ση πε­ρί ψευ­δών ει­δή­σε­ων και των μα­ζι­κών ηλε­κτρο­νι­κών πα­ρα­κο­λου­θή­σε­ων από κυ­βερ­νή­σεις αλ­λά και με­γά­λες ιδιω­τι­κές εται­ρεί­ες, το δυ­στο­πι­κό μυ­θι­στό­ρη­μα που ο Όρ­γου­ελ συ­νέ­γρα­ψε το 1948 (αντι­στρέ­φο­ντας τα δύο τε­λευ­ταία ψη­φία στον τί­τλο του βι­βλί­ου) κα­τα­δει­κνύ­ε­ται σή­με­ρα πιο επί­και­ρο από πο­τέ.
Το βι­βλίο με­τα­φέρ­θη­κε πολ­λές φο­ρές στο σι­νε­μά και στην τη­λε­ό­ρα­ση, ενώ έχει γί­νει και όπε­ρα. Μία από τις πιο γνω­στές κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές με­τα­φο­ρές ήταν το 1984, σε σκη­νο­θε­σία του Μάικλ Ρά­ντ­φορντ και πρω­τα­γω­νι­στές τον Τζον Χερτ, τη Σου­ζά­να Χά­μιλ­τον και τον Ρί­τσαρντ Μπάρ­τον στον τε­λευ­ταίο ρό­λο της ζω­ής του.

Ο ΤΖΟΡΤΖ ΟΡ­ΓΟΥ­ΕΛ (1903-1950), του οποί­ου το πραγ­μα­τι­κό όνο­μα ήταν Έρικ Άρ­θουρ Μπλερ, γεν­νή­θη­κε στην Ιν­δία, βρε­τα­νι­κή αποι­κία τό­τε, και πέ­θα­νε στο Λον­δί­νο. Θε­ω­ρεί­ται ένας από τους επι­δρα­στι­κό­τε­ρους Βρε­τα­νούς συγ­γρα­φείς του ει­κο­στού αιώ­να, με τους Times του Λον­δί­νου να τον κα­τα­τάσ­σουν δεύ­τε­ρο με­τα­ξύ των πε­νή­ντα ση­μα­ντι­κό­τε­ρων Βρε­τα­νών συγ­γρα­φέ­ων με­τά το 1945. Οι όροι «ορ­γου­ε­λι­κός» και «ορ­γου­ε­λια­νός» έχουν πε­ρά­σει εδώ και πολ­λές δε­κα­ε­τί­ες στην κα­θο­μι­λου­μέ­νη, όταν κά­ποιος θέ­λει να χα­ρα­κτη­ρί­σει έναν κό­σμο ανε­λεύ­θε­ρο. Ανά­λο­γα, ο όρος «Με­γά­λος Αδελ­φός» έχει κα­θιε­ρω­θεί στην ποπ κουλ­τού­ρα (και υπο­κουλ­τού­ρα) και όχι μό­νο. Μά­χι­μος δη­μο­σιο­γρά­φος και κρι­τι­κός λο­γο­τε­χνί­ας, ο Όρ­γου­ελ έγρα­ψε μυ­θι­στο­ρή­μα­τα, δο­κί­μια και ποι­ή­μα­τα, με πιο διά­ση­μα εξ αυ­τών την αλ­λη­γο­ρι­κή νου­βέ­λα Η φάρ­μα των ζώ­ων και το δυ­στο­πι­κό μυ­θι­στό­ρη­μα 1984. Εκ­κι­νώ­ντας από μια πιο κα­θα­ρά αρι­στε­ρή κο­σμο­θε­ω­ρία, με­τα­κι­νή­θη­κε ιδε­ο­λο­γι­κά στην πο­ρεία της ζω­ής του και ασπά­στη­κε τη σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, στη­λι­τεύ­ο­ντας με πά­θος κά­θε εί­δος αυ­ταρ­χι­σμού και απο­λυ­ταρ­χί­ας. Η δρι­μεία κρι­τι­κή του απέ­να­ντι στη στα­λι­νι­κή Σο­βιε­τι­κή Ένω­ση απο­τυ­πώ­θη­κε με με­γά­λη έμ­φα­ση στα πιο γνω­στά του έρ­γα.