Ξόρκι για να σκοτώσεις μια οχιά

Λίγα λόγια για το Sensemayá

Αυτό το καθηλωτικό ποίημα είναι γραμμένο το 1934 από τον Κουβανό ποιητή Νικολάς Γκιγιέν. Αναπαράγοντας την αφροκουβανική διάλεκτο και τους ρυθμούς της Καραϊβικής μάς μεταφέρει στις μέρες του καρναβαλιού. Το καρναβάλι αποτελεί μια ανάσα για τους αφροκουβανούς αγρότες που δουλεύουν στις φυτείες, μια ρωγμή στην «κανονικότητα» μιας καθημερινότητας σε ένα από τα σκληρότερα καθεστώτα σκλαβιάς. Τούτη η παραφωνία στην παγιωμένη ρουτίνα στερήσεων και αθλιότητας είναι ταυτόχρονα μια έκφραση αντίδρασης και ελευθερίας. Μέσα από την παραζάλη των εορταστικών τελετουργικών οι άνθρωποι αυτοί βρίσκουν για λίγο την ταυτότητά τους. Έτσι το Σενσεμαγιά είναι μια αλληγορική επωδή που θα ξορκίσει το κακό (το φίδι) που για τον ποιητή δεν είναι άλλο από την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό εκείνης της εποχής.
Η μοναδική ατμόσφαιρα πρωτογονισμού και μαγείας καταφέρνει να μας αναστατώσει, η μουσικότητα και η κυκλική επανάληψη των στίχων ζωντανεύουν μπροστά μας τους τελετουργικούς χορούς των Αντιλλών. Συγκλονίζει η τελευταία στροφή όπου δυο φωνές ενώνουν τις δυνάμεις τους για να καταβάλουν το κακό.

Το ποίημα ενέπνευσε τον Μεξικάνο συνθέτη Σιλβέστρε Ρεβουέλτας (1899-1940) να γράψει το 1938 το δημοφιλές ορχηστρικό κομμάτι «Σενσεμαγιά».

Ο Κουβανός Νικολάς Γκιγιέν (Nicolás Guillén, 1902-1990) είναι ένας από τους σημαντικότερους ισπανόφωνους ποιητές και εθνικός ποιητής της Κούβας. Εξίσου σημαντική ήταν η ακτιβιστική και πολιτική του δράση, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στους στίχους του. Εϊχε προταθεί για το βραβείο Νομπέλ και έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες. Μάλιστα στην Ελλάδα πρώτος ο Ρίτσος μάς γνώρισε την ποίησή του. Προερχόμενος ο ίδιος από αφροκουβανική οικογένεια, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τις αφρικάνικες παραδόσεις, το οποίο αντανακλάται στο έργο του. Με τους στίχους του καταφέρνει να αποστάξει την ουσία αυτών των παραδόσεων, προσπαθώντας να ορίσει την κουβανική ταυτότητα. Τα τελευταία χρόνια έργα του έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά από τους Μπάμπη Ζαφειράτο, Χάιμε Σβαρτ και Άννα Καράπα (ΠΗΓΗ: Βιβλιονέτ).