«Το τραγούδι δεν είναι η σύνθεση λόγου και μουσικής, αλλά το αποτέλεσμα του έρωτά τους», όπως επεσήμανε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης σε διάλεξή του στην Αθήνα (Σπίτι της Κύπρου, 11.10.2019). Διευκρίνισε επίσης πως «θυσιάζεται» η καθαρή μουσική και ο καθαρός λόγος, ώστε να γεννηθεί το τραγούδι, που είναι και ιερό, αποτελώντας την ανάσα της ανθρωπότητας μέσα στους αιώνες και τη θυσία, όχι μόνο του δημιουργού του, αλλά και των συστατικών που το αποτελούν. Ο λόγος και το μέλος, υπογράμμισε, υπήρξαν για χιλιετίες μια αδιαχώριστη ενότητα, ένα συμπαγές εργαλείο επικοινωνίας, έκφρασης, μνήμης, συνείδησης, παράδοσης και εξέλιξης. «Η καταγωγή του λόγου», πρόσθεσε, «είναι η μουσική, και η καταγωγή της μουσικής είναι ο λόγος. Ο ήχος έγινε λέξη, ώστε να λεχθεί κάτι που χρειαζόταν να πει ο ένας άνθρωπος στον άλλο. Τόσο αρχαία υπόθεση δηλαδή, όσο η ανθρώπινη κοινότητα».
Οι σκέψεις του Κύπριου δημιουργού ως προς το φαινόμενο της σύζευξης μουσικής και λόγου, ιδιαίτερα του ποιητικού, διευκολύνουν και τη μετάβαση στο μελοποιημένο έργο του Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Το ποίημα «Ωδή στο θάνατο του Πέτρου Γιάλλουρου» μελοποιήθηκε από τον Μάριο Μελετίου, αλλά και από τον Σάββα Σάββα. Ο δεύτερος συνέθεσε τη μουσική και για το ποίημα «Αιγιαλούσα», όπως και για τα ποιήματα της θεατρικής παράστασης «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα» (ανέβηκε το 2016, σε σκηνοθεσία Φώτου Φωτιάδη). Ιστορικά προηγήθηκε (το 1993) το πρώτο σκηνικό ανέβασμα του έργου σε μουσική Μάριου Τόκα. Ο ψηφιακός δίσκος με τη μουσική του Τόκα από την παράσταση περιέχει ποιήματα από τις συλλογές «Θόλος», «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα» και «Μεθιστορία».
Ο Νότης Μαυρουδής μελοποίησε επίσης το ποίημα του Χαραλαμπίδη «Οι θεριστές», για το θεατρικό ανέβασμα «Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα» του Λόρκα, ο Τάσος Ιωαννίδης το «Θαυμαστικό», από το βιβλίο «Σαλιγκάρι και φεγγάρι», ο Πέτρος Μαλλιώτης τον «Ευαγγελισμό», ο Ζαχαρίας Βανέζης το «Πάνω απ’ την πόλη» και η Αικατερίνη Βανού το «Πέφτει τόπι» και «Σαλιγκάρι και φεγγάρι» από το ίδιο βιβλίο. Ο Χρυσόστομος Σταμούλης τα ποιήματα «Καππαδοκία», «Ωσάν πουλί επάνω στο βιολί του», «Και τα μάτια τους στάζουν Καππαδοκία» και «Θανάτου δέντρο». Ο Γιώργος Θεοφάνους δώρισε τη μουσική του στα ποιήματα «Των Ολυμπίων» και «Το τελευταίο λεωφορείο» και ο Γιώργος Καλογήρου στα ποιήματα «Του τραπεζιού» και «Αρέθουσα». Το τελευταίο ποίημα μελοποιήθηκε και από την Τζωρτζίνα Στρατή και τον Χρίστο Λοϊζίδη για τις ανάγκες του θεατρικού δρώμενου «Του έρωτα και του μύθου», σε σκηνοθεσία Φώτου Φωτιάδη. Σε αυτή την παράσταση οι δύο συνθέτες μελοποίησαν και στίχους από τα ποιήματα «Ποιητής», «Παλινωδία», «Παρθένος Ελένη», «Το γιασεμί δεν έλεγε καθόλου να σωπάσει Α΄», «Της αγάπης», όπως και για το εισαγωγικό τραγούδι της παράστασης. Ποιήματά του μελοποιήθηκαν επίσης από τον Γιάννη Μαρκόπουλο (από τη συλλογή «Αχαιών Ακτή») και τον Μπάμπη Τσακαλίδη («Αγαμέμνων», «Έγχειος Αφροδίτη», «Ελένη»), από τη συλλογή «Ίμερος».
Ένα δεύτερο δρώμενο, με τίτλο «Αρχαίες φωνές» (2018), σε σκηνοθεσία Φώτου Φωτιάδη, φιλοξένησε θεατρικά ποιήματα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη από τις συλλογές «Ίμερος» και «Ηλίου και σελήνης άλως». Τη μουσική συνέθεσε ο Νίκος Ζανόπουλος. Χρονικά προηγήθηκε η παράσταση του συνθέτη Αλέξανδρου Χάχαλη, με τίτλο «Τομή πατρίδας: Το πνεύμα και στο σώμα λάμπει», όπου επενδύθηκαν μουσικά τα ποιήματα «Οι κούροι του Διπύλου Β΄» και «Εποχή του σιδήρου».
Επίσης ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης μελοποίησε το «Χορικό», ένα ποίημα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη, ειδικά γραμμένο για τη Διακοινοβουλευτική Ένωση (IPU) που μπήκε στο δεύτερο αιώνα ύπαρξής της. Ο ίδιος συνθέτης στα πλαίσια συναυλιών του για τον Κυριάκο Μάτση, συνέθεσε και κάποια σχετικά ποιήματα του Χαραλαμπίδη. Αξίζει ακόμα να αναφέρουμε ότι τα ποιήματα «Κυπριακό Απόγευμα», «Του Ικάρου» και «Το χελωνοκυνήγι», ντύθηκαν με νότες για τις ανάγκες της μουσικής παράστασης του Κωνσταντίνου Στυλιανού «Του Περικαλλούς Βασιλείου 2». Σε αυτές τις συναυλίες παρουσιάστηκαν επίσης μελοποιημένα ποιήματα της Ντίνας Παγιάση-Κατσούρη, της Δάφνης Νικήτα, του Ιωσήφ Ιωσηφίδη, του Παντελή Μηχανικού, του Κώστα Μόντη και του Μιχάλη Παπαδόπουλου. Τέλος, ο Κωνσταντίνος Στυλιανού μελοποίησε το ποίημα του Χαραλαμπίδη «Της Κύπρου φως του Εικοσιένα», για ειδική συναυλία στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για το 1821.
Ερχόμαστε τώρα στα μελοποιημένα ποιήματα του Μιχάλη Πιερή. Ο Ευαγόρας Καραγιώργης επένδυσε με το δικό του ταλέντο τον «Ρήγα της Ανατολής», το «Δος μου ορισμόν», καθώς και το ποίημα «Με δίχως τ’ ανοιχτάριν». Επίσης ο Κώστας Βόμβολος έντυσε μουσικά δεκαεννέα ποιήματα του Πιερή, τα οποία κυκλοφόρησαν σε ψηφιακό δίσκο με τίτλο «Μεταμορφώσεις πόλεων». Ο Χρήστος Πήττας εξάλλου μελοποίησε το ποίημα «Φεγγάρι-μνήμη στο Παλέρμο». Ο ίδιος συνθέτης ανέλαβε τη μουσική στη δραματοποίηση του έργου «Παγκόσμιον Άσμα – Προμηθέας Δεσμώτης» του Χριστόδουλου Γαλατόπουλου, που ανέβηκε από το Θεατρικό Εργαστήρι του Πανεπιστημίου Κύπρου το 2017.
Παρεμπιπτόντως, ο Χριστόδουλος Γαλατόπουλος, μελοποιήθηκε και από τον Γιώργο Θεοφάνους (με το ποίημα «Γαλήνη στο κελί»), ενώ ο Ανδρέας Αρτέμης χρωμάτισε μουσικά τα ποιήματα «Δεν μπορούμε», «Η αεροδεμένη βαρκούλα», «Το τραγούδι μου», «Ιάνθη», «Ο Ερωτευμένος της Ρήγαινας που ’ναι στο Κάστρο», «Λόγια του Αέρα», «Η Γόνδολα» και «Πέρα…». Ο Αρτέμης εστίασε και στην ποίηση του Ανδρέα Θωμά μέσα από τα τραγούδια «Ετούτος ο τόπος», «Συ η ίδια ωραία», «Λέγ’ η θάλασσα», «Ήρθε το καράβι», «Συ που περιδιαβάζεις τις παραλίες», «Το σπίτι μου», «Δεν μπορείς όχι…», «Η θάλασσα του Μεσημεριού», «Πάφος», «Τρόμος του Γαλάζιου», «Στους δρόμους της Λευκωσίας», «Προσωπογραφία στην Άμμο», «Κερύνεια», «Κερύνεια ΙΙ», «Το πλουμί», «Ορέστης», «Μια ανατολή χαμένη», «Αϊσιέ».
Ο Ανδρέας Αρτέμης ασχολήθηκε και με το ποιητικό έργο του Χρήστου Μαυρή. Μελοποίησε δέκα τέσσερα ποιήματά του που φιλοξενήθηκαν στον ψηφιακό δίσκο «Ακατοίκητο όνειρο σε Νερένια μάτια…». Αλλά και ο Αδάμος Κατσαντώνης μελοποίησε το ποίημα του Χρήστου Μαυρή «Το μήνυμα». Μια άλλη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά του Ανδρέα Αρτέμη σε ποίηση Ρήνας Κατσελλή, περιέχει δέκα οκτώ ποιήματα και φέρει τον τίτλο «Η Κερύνεια ξέρει να περιμένει».
Η αναφορά μας συνεχίζεται με κάποια από τα μελοποιημένα ποιήματα του Λεωνίδα Μαλένη. Τα πιο γνωστά είναι το «Χρυσοπράσινο φύλλο» και «Το χελιδονάκι», σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Ξεχωριστή όμως υπήρξε και η συνεργασία του με τον συνθέτη Γιώργο Κοτσώνη («Αηδονάκι μου γλυκόλαλο», «Απ’ τα δεκάξι χρόνια σου», «Εμείς παιδιά του ήλιου», «Τα παιδιά της γειτονιάς μου», «Το μεθυσμένο καράβι», «Στο στήθος σου επάνω», «Μανολιός», «Μη μου τον πικραίνετε», «Από την Κύπρο πάρε» και «Το κυπριωτάκι»).
Ο Γιώργος Κοτσώνης συνεργάστηκε στενά και με τον Άνθο Λυκαύγη («Απόψε θέλω να χαθώ», «Χαίρε γη», «Πικρά τα βράχια», «Δώσε μου εκείνο το όνειρο», «Του Μάη τ’ αηδόνια», «Αντίσταση», «Βαράτε του χάρου», «Θαλασσοφίλητη μου γη», «Η μπαλάντα του Αλέξανδρου» και «Μια πέτρα δώσ’ μου ριζιμιά»). Μαζί συνέγραψαν και ένα λαϊκό ορατόριο με έντεκα τραγούδια και τίτλο «Μακάριος ο νυν και αεί…». Όμως και τις δικές τους μουσικές πινελιές σε ποιήματα του Λυκαύγη, κατέθεσαν ο Γιώργος Θεοφάνους με μελοποιήσεις των ποιημάτων «Χαίρε Κύπρος» και «Η αρραβωνιαστικιά του Κ.Χ.», ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης με το ποίημα «Προσφυγιά», και ο Στέλιος Αργύρης με τη «Γη της βροντής». Επίσης ο Γιώργος Κοτσώνης συνέθεσε το έργο «Αγία Τηλλυρία» σε ποίηση Σπύρου Παπαγεωργίου. Να σημειωθεί επίσης ότι το 1969 το ΡΙΚ εξέδωσε τον δίσκο «Μουσική και τραγούδια του Γιώργου Κοτσώνη», που περιείχε τα πρώτα τραγούδια του σε στίχους των Άνθου Λυκαύγη, Λεωνίδα Μαλένη, Μιχάλη Πασιαρδή, Νίκου Κρανιδιώτη με ερμηνευτή τον Σταύρο Σιαηλή.
Προχωράμε στις μελοποιήσεις ποιημάτων της Κλαίρης Αγγελίδου. Ο Μάριος Μελετίου μελοποίησε το έργο «Αμμόχωστος Λεμονανθούσα μου κυρά» («Κοιμάσαι χωρίς να υποπτεύεσαι», «Παρά θιν ’αλός», «Εκείνο το σπίτι», «Νόστιμον Ήμαρ», «Η πολιτεία με το λουλουδένιο πρόσωπο», «Θύμησες», «Η πολιτεία δεν έπεσε», «Κόρη πορτοκαλένια μου»). Ο Γιώργος Θεοφάνους έντυσε μουσικά το ποιητικό έργο «Χοές» (δώδεκα ποιήματα με θέμα τους ήρωες του 1955-1959), ενώ ο Κώστας Κακογιάννης μελοποίησε το έργο «Πόντια Αλς». Έχει επίσης μελοποιηθεί το έργο της «Ο Πενταδάκτυλος ο γιος μου» από τον Μπάμπη Πραματευτάκη και τα ποιήματα «Οι ήρωες» (Αναστασία Guy) και «Τα δάκρυα της Αμμοχώστου» (Δημήτρης Λάγιος).
Υπάρχει όμως και μελοποιημένη ποίηση του Δώρου Λοΐζου και του Πέτρου Σόφα, κυρίως από τον Μάριο Τόκα. Το γνωστό «Τραγούδι του Λεύτερου» (σε ποίηση Δώρου Λοΐζου) το μελοποίησε πρώτος ο Μάριος Τόκας, αλλά έγινε ευρύτερα γνωστό με μουσική Γιώργου Κοτσώνη. Όλα τα υπόλοιπα τραγούδια τα έντυσε μουσικά ο Τόκας («Μην πετάτε την καρδιά σας στα σκυλιά», «Το τραγούδι του Λεύτερου», «Στις σημαίες που ξέφτισαν», «Αξίωμα», «Εγώ, συντρόφια μου», «Μοίρασα σαν ψωμί την καρδιά μου» και «Bill Pish, ο βιαστικός»). Ο Τόκας χάρισε επίσης μελωδίες στην ποίηση του Πέτρου Σόφα («Μεσάνυχτα», «Ένας όλμος», «Εκείνη την ώρα», «Ένα σκαθάρι», «Κατεβάστε τις φωτογραφίες» και «Άνοιξη»).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν όμως και κάποιοι ψηφιακοί δίσκοι. Οι δύο πρώτοι περιέχουν μελοποιημένα ποιήματα της Ευρυδίκης Περικλέους-Παπαδοπούλου («Χώρας ιστόρηση», σε μουσική Μιχάλη Χριστοδουλίδη και «Ανακάλημαν», σε μουσική Σάββα Σάββα και ποίηση στην κυπριακή διάλεκτο). Ένας ακόμα ψηφιακός δίσκος με μελοποιημένη ποίηση είναι ο «Τεπάρισσος», σε μουσική Γιώργου Καλογήρου και ποίηση του Γιάννη Κυπρή, όπως και ο δίσκος «Απολογισμός», σε ποίηση Βάσου Λυσσαρίδη και μουσική Χρήστου Αηδόνη. Ποίηση του Λυσσαρίδη έχει μελοποιήσει και ο Μάριος Τόκας («Σ’ άστρο πατάς κι εσύ»), η Στέλλα Γεωργιάδου («Λεύκαρα», «Όσοι δεν έμαθαν να ζουν») και ο Γιώργος Καλογήρου («Αν κλαις»). Να επισημάνουμε επίσης τον δίσκο «Άγγελος λευκός», στον οποίο φιλοξενούνται οκτώ ποιήματα του Θεοκλή Κουγιάλη, σε μουσική Γιούρι Στούπελ. Ο Θεοκλής Κουγιάλης είναι γνωστός και για τα μελοποιημένα ποιήματα «Αξημέρωτη σταύρωση», «Ήταν παιδί δικό μας» και «Νανούρισμα», σε μουσική Μιχάλη Σταυρίδη, με τον οποίο παρουσίασαν το Λαϊκό Ορατόριο «Της Γλυκείας Χώρας Κύπρου», από το οποίο ξεχώρισε το τραγούδι «Γεια σου, Αητέ». Δικό τους και το έργο «Δεύτε Λάβετε». Να επισημανθεί επίσης ότι η ποιητική δουλειά του Κουγιάλη, με τίτλο «Κυπριάδα», παρουσιάστηκε από την Καλλιτεχνική Χορωδία και Ορχήστρα Λευκωσίας.
Ένας ακόμα αξιόλογος ψηφιακός δίσκος, με τίτλο «Της Φαμακούστας», είναι σε ποίηση Στέφανου Ζυμπουλάκη και μουσική Βασίλη Χατζηλούκα. Κοντά σε αυτόν και οι δίσκοι «Φυλλοκάρκια» σε ποίηση και μουσική Ανδρέα Ορφανίδη και το «Νησί του έρωτα», έναν Λαϊκό Ορατόριο σε μουσική Σώζου Χαραλαμπίδη και ποίηση Ανδρέα Ορφανίδη. Να αναφέρουμε επίσης ότι ο Ορφανίδης έχει γράψει τον Ύμνο του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και αυτόν του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, και αντίστοιχα ο Μάριος Τόκας τον ύμνο του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Ο Νάσος Παναγιώτου μελοποίησε το ποίημα «Οι μεν οι δε και οι τρίτοι» του Λούη Περεντού και ο Γιώργος Θεοφάνους το «Φίλε Νιαζί» του ίδιου δημιουργού. Ο δε Αδάμος Κατσαντώνης το «Δε μοιράζεται η πατρίδα» του Ιμπραχίμ Αζίζ και ο Μάριος Τόκας το «Η δική μου η πατρίδα» σε ποίηση Νεσιέ Γιασίν. Της ίδιας ποιήτριας είναι και το ποίημα «Ο ανθός της ροδιάς» που μελοποίησε ο Γιώργος Καλογήρου. Ο Τόκας έντυσε μουσικά και «Το πικρό ’64», και άλλα ποιήματα του Ανδρέα Νεοφυτίδη, όπως και το «Κυπριώτικο Μοιρολόι» σε ποίηση Έλλης Παιονίδου. Της ίδιας ποιήτριας είναι και «Το παληκάρι» σε μουσική Γιώργου Κοτσώνη. Επίσης ο Χριστόδουλος Βασιλειάδης μελοποίησε αρκετά ποιήματα της Ρούλας Ιωαννίδου Σταύρου, «Το λαούτο» του Δημήτρη Κοζάκου και τα ποιήματα «Μουσική στιγμή» και «Η τριανταφυλλιά» του Κύπρου Χρυσάνθη.
Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης χάρισε τη μουσική του σε ποιήματα της Νίκης Κατσαούνη («Αμμόχωστος», «Γυρισμός», «Καημός Προδότης»), ο Γιώργος Καλογήρου στο «Έρωτας, ψωμί και μύθος» του Ιωσήφ Ιωσηφίδη, ο Γιώργος Θεοφάνους στην «Αφροδίτη» του Παντελή Μηχανικού και ο Ανδρέας Χαραλάμπους στο «Πουλί με τη σπασμένη φτερούγα», του ίδιου ποιητή. Ο Αχιλλέας Λυμπουρίδης μελοποίησε τον «Ύμνο στη μάνα» και την «Επίκληση στην ειρήνη», της Ευγενίας Παλαιολόγου Πετρώνδα, όπως και το ποίημα «Ο τζυπριώτικος σουτζούκος» του Λευτέρη Γιαννίδη. Του ίδιου ποιητή είναι και το ποίημα «Περαστική» που μελοποιήθηκε από την Μαριλίζα Παπαδούρη-Μιχαλούδη. Ο David Yenonkian χρωμάτισε με τη μουσική του τη «Σερενάτα» του Πυθαγόρα Δρουσιώτη, ο Ανδρέας Αρτέμης τη «Λέι Λάμ» του Μάνου Κράλη, ο Γιώργος Θεοφάνους τη «Λησμονημένη» του ίδιου ποιητή, όπως και ο Ανδρέας Χαραλάμπους που έδωσε την προσωπική του μουσική νότα στα «Φυλακισμένα Μνήματα» του Κράλη.
Ο Ανδρέας Αρτέμης μελοποίησε ακόμη το «Ερωτικό» του Λεωνίδα Γαλάζη, και τα ποιήματα «Της θάλασσας και άλλα παραμύθια» και «Αναλώσιμο» του Ρήσου Χαρίση. Επίσης έντυσε μελωδικά τα ποιήματα «Εώα θάλασσα» και «Ιεροκηπία» του Κλείτου Ιωαννίδη. Ο συνθέτης Νίκος Βήχας διακόσμησε με τις μελωδικές του ανταύγειες άλλα δύο ποιήματα του Ρήσου Χαρίση (για τα Ανθεστήρια 1989). Πρόκειται για το «Γενέθλιο» και το «Ανάγλυφο». Ποιήματα της Ανδρούλας Τουμάζου – Καλογεροπούλου («Ενώτια Μελισσών», «Ημί…», «Τίποτε δεν τελειώνει» «Χώρα αχώρητος», «Νερό», «Μυρωδιές») επένδυσε μουσικά η Αναστασίας Guy, ενώ ο Κώστας Κακογιάννης μελοποίησε τα ποιήματα «Ήταν το όνειρο» και «Όποιον πάρει» του Γιάννη Πεγειώτη, καθώς και το «Ξένοι / Σαλαμίνα» του Γιάννη Παπαδόπουλου. Του ίδιου ποιητή είναι και «Το γράμμα και η οδός» που το διάνθισε με τα δικά του μουσικά ηχοχρώματα ο Γιώργος Θεοφάνους.
Η Βιολέτα Κακομανώλη μελοποίησε τα ποιήματα «Ζω σε μια ροδιά» της Μόνας Σαββίδου-Θεοδούλου και η Μαριλίζα Παπαδούρη το «Κοινόν Κυπρίων» της ίδιας ποιήτριας. Ο Μάριος Μελετίου μελοποίησε τα «Άδεια θρανία» του Ανδρέα Παστελλά, όμως ακολούθησε και η μελοποίηση του ίδιου ποιήματος από τον Γιώργο Θεοφάνους. Επίσης η Κακομανώλη έντυσε μουσικά και άλλα ποιήματα του Παστελλά («Γενέθλια μνήμη», «Ένας απλός πόνος», «Μικρό Ελεγείο», «Αντίδωρο» και «Αυτός ο τόπος μύριζε κάποτε γιασεμί»). Η Αναστασία Guy δώρισε τη μουσική της στα ποιήματα «Τα έψιλον της Ελένης», «Τα πουλιά του Ευστολίου – Τα πουλιά», «Τα πουλιά του Ευστολίου – Θάλασσα» της Πίτσας Γαλάζη, όπως και στα ποιήματα του Νίκου Ορφανίδη «Επιστροφή Γ΄», «Το δωμάτιο», «Ανάμνηση Β΄» και «Έξω από το σπίτι». Η ίδια συνέθεσε μουσική και για τα ποιήματα «Ο ερωτευμένος», «Ο ύπνος μου», «Η χωρίς όρια», «Σ’ ένα μικρό ποτήρι» και «Μέγα τετόλμηκα πέλαγος» της Νάσας Παταπίου. Έβαλε επίσης τη μουσική της πινελιά σε ποιήματα του Νίκου Κρανιδιώτη («Πορτραίτο», «Δημιουργία» και «Θα γιορτάσουμε πάλι την Άνοιξη»). Του ίδιου ποιητή είναι και το «Βακχικό» που μελοποίησε ο Αχιλλέας Λυμπουρίδης, «Το λιμάνι», που έντυσε μουσικά ο Γιώργος Θεοφάνους, «Τα μάτια σου» (για σοπράνο, τενόρο και πιάνο) που συνέθεσε ο Σόλωνας Μιχαηλίδης, καθώς και το ποίημα «Στη γη που μας γέννησε», σε μουσική Μιχάλη Χριστοδουλίδη.
Ο Γιώργος Θεοφάνους έδωσε μουσικό χρώμα στο ποίημα «Η σιωπή» της Ντίνας Κατσούρη, στην «Αστρελένα» του Πολύβιου Νικολάου, στους «νεκρούς της Σαλαμίνος» της Πολυξένης Λοϊζιάς, στο «Τελωνείο» του Πάμπου Κουζάλη και στον «ήλιο της αυλής μας» του Γιώργου Μολέσκη. Ένα επίσης ποίημα αυτού του δημιουργού μελοποίησε και η Αναστασία Guy («Τ’ αγγεία στο βυθό»). Η συνθέτρια έγραψε μουσική και για το «Προς Κερίνιν» της Νίκης Λαδάκη Φιλίππου, για « Το εγκώμιο του Αιγαίου», «Το γαλανό ταξίδι της Γιούλιας» και τα «Επιγράμματα» του Παύλου Κριναίου. Ο Γιώργος Θεοφάνους εξάλλου μελοποίησε την «Ηρεμία» του Παύλου Βαλσασερίδη, τον «Πρόλογο» του Γλαύκου Αλιθέρση, το «Ερωτικό» του Στέφανου Σταυρίδη, τον «Πρόσφυγα από την Καρπασία» της Νίκης Μαραγκού, τις «Θάλασσες» της Χριστάνας Αβρααμίδου, και το «Πάτερ Ημών» του Φοίβου Σταυρίδη. Επίσης ο Βασίλης Μακρίδης επένδυσε μουσικά το ποίημα «Στη Λευτεριά», της Νίκης Λαδάκη-Φιλίππου.
Η Βιολέτα Κακομανώλη έδωσε τη δική της μουσική πνοή στα «Κρινάκια του γιαλού» του Γλαύκου Αλιθέρση, ο Μίκης Θεοδωράκης στον «ύμνο της Εθνοφρουράς» του Άντη Περνάρη, ο Σάββας Σάββα στην «Κυπριώτισσα Μάνα» του ίδιου ποιητή, όπως και ο Μάριος Ανδρέου που έντυσε μουσικά «Το ρόδο» του Άντη Περνάρη. Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης μελοποίησε το «Κερύνεια, να ’μουν» της Ανδρούλας Νεοφύτου–Μούζουρου, ο Νεοκλής Νεοφυτίδης το ποίημα «Της άμμου η λευκότης» της Έλενας Τουμαζή (Ρεμπελίνας), η Αναστασία Guy το ποίημα «Βόστρυχοι» της Αθηνάς Χαραλαμπίδου, η Βιολέτα Κακομανώλη το «Στο σκοτάδι σε φίλησα» του Γιάννη Λεύκη, ο Μάριος Τόκας τον «Σακάτη» και το «πόσους μήνες σε πρόσμενα», του ίδιου ποιητή.
Ο Αχιλλέας Λυμπουρίδης μελοποίησε ποιήματα του Άνθου Ροδίνη («Η Μηλιά», «Το ματσικόριδον», «Αγάπησά σε που τζιαιρόν» και «Ένα κλωνί βασιλιτζιά»), ενώ αρκετά είναι και τα μελοποιημένα ποιήματα του Κύπρου Χρυσάνθη. Μερικά από αυτά: «Με το βιολί των είκοσι χρόνων» (Ανδρέας Χαραλάμπους), «Στον Φώτη Πίττα» (Σάββας Σάββα), «Κυριάκος Μάτσης» (Γιάγκος Σουρουλλάς), «Μουσική στιγμή» και «Η παλιά βάρκα» (Γιώργος Καλλής), «Αρχάγγελος υψώθηκες», «Ιχνογραφία αρετής», «Κυπριανέ» (Σωτήρης Καραγιώργης), «Η μπαλάντα της Τριανταφυλλένης» (Γιώργος Θεοφάνους), «Κερύνεια μου» (Σόλων Μιχαηλίδης), «Ύμνος στον Μακάριο Γ΄» (Γιάγκος Μιχαηλίδης), ενώ με τον Γιάγκο Μιχαηλίδη κυκλοφόρησαν το βιβλίο «Ύμνοι και προσευχές», στο οποίο ο Χρυσάνθης έγραψε την ποίηση και ο Γιάγκος Μιχαηλίδης τη μουσική.
Το «Θέμεθλο» του Λίνου Ιωαννίδη μελοποιήθηκε από το συγκρότημα Διάφανα Κρίνα, ενώ το έργο «Ωδή στον Άγιο Κασσιανό» του Άκη Φάντη, επενδύθηκε μουσικά από τον Μάριο Μελετίου. Επίσης η Φένια Χρήστου έγραψε μουσική για το ποίημα «Φάντασμα» της Ευτυχίας Παναγιώτου, ενώ ο Βάσος Αργυρίδης συνέθεσε το επίσημο τραγούδι για τους 13ους Αγώνες Μικρών Κρατών Ευρώπης, με τίτλο «Ταξίδι στον ορίζοντα», σε ποίηση Μπάμπη Αναγιωτού. Άλλα ποιήματα του Αναγιωτού μελοποιήθηκαν από τον Αχιλλέα Λυμπουρίδη.
Ο Φαίδρος Καβαλλάρης συνέθεσε πολλούς κύκλους τραγουδιών που βασίζονται σε έργα Κυπρίων ποιητών, όπως ο κύκλος «Κυπριακή Τραγωδία» του Τεύκρου Ανθία, «Κυπριακή Συμφωνία», του Θοδόση Πιερίδη, «Τα όνειρα σου αίμα μου» του Δώρου Λοΐζου, «Της Ελευθερίας και ο Μιγάδας Άγγελος» του Λεύκιου Ζαφειρίου. Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης παρουσίασε τους «Μυθίαμβους» σε ποίηση Κυριάκου Χατζηιωάννου και το Ορατόριο για την Αμμόχωστο «Πόλις εν καμίνω», σε ποίηση Ανδρούλας Τουμάζου. Ο Λέανδρος Σίταρος παρουσίασε το έργο «Ωδή στον Ένα» σε ποίηση Ιάνθης Θεοχαρίδου. Στην ίδια ανήκει και «Η Μάνα του Αγνοούμενου» του Τίτου Ξηρέλλη (για σοπράνο και πιάνο), όπως και «Ο Τελευταίος Απόστολος» (ορατόριο στη μνήμη του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄), σε μουσική Φάνου Δυμιώτη. Επίσης το ποίημά της «Ένα περιστέρι η ψυχή μου» έχει επενδυθεί με νότες από τον Σωτήρη Καραγιώργη. Ο ίδιος συνθέτης κατέθεσε τη δική του μουσική πρόταση στα ποιήματα «Στον Εθνομάρτυρά μας» και «Τα κόκκαλα των Εθνομαρτύρων μας», σε ποίηση Ιωάννη Περδίου. Ποιήματα της Χρυστάλλας Κουλέρμου έχει μελοποιήσει ο Χαρίλαος Παπαϊωάννου στον ψηφιακό δίσκο «Κάλεσμα αγάπης», στον οποίο συναντάμε και το μελοποιημένο ποίημα «Δαμιανός» του Θεοδόση Νικολάου. Ένα άλλο ποίημα του Νικολάου («Ο παλαιός ιστορικός») μελοποιήθηκε από τον Γιώργο Θεοφάνους.
Φυσικά θα επισημάνουμε και κάποια από τα ποιήματα του Κύπρου Τόκα που μελοποίησε ο Μάριος Τόκας: «Έφυγε μια νύχτα», «Το σπίτι μου», «Ήρθε την αυγή», «Ο πόλεμος», «Καφενεδάκι», «Αγαπηθείτε», «Έφυγαν οι μέρες», «Έφυγε», «Η αγάπη σου», «Η μάνα του ανάπηρου», «Το όνειρο», «Τούτο το χρόνο», «Τέλειωσ’ ο πόλεμος», «Ο χαμένος νιος», «Το σπίτι μου το ρήμαξε». Επίσης ο Χρίστος Μάρκου μελοποίησε έργα Κυπρίων ποιητών, μεταξύ των οποίων και του Τάσου Αριστοτέλους (παιδικά είτε άλλα στην κυπριακή διάλεκτο). Ποιήματα του τελευταίου έχουν μελοποιηθεί ακόμα από τον Γιώργο Μαυρονύχη, τον Θέμη Γιασεμίδη, τον Γιώργο Γεωργιάδη, τον Κρίστη Φανταίο, την Γεωργία Κόμπου, τον Λόλλο Γιωργαλλέτο, τον Κώστα Μελίδη και τη Λουκία Λαζάρου.
Ο μακροσκελής αυτός κατάλογος μελοποιημένων στίχων ποιητών από την Κύπρο, γραμμένος σε καιρούς πανδημίας και χωρίς δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε πηγές αρχειακού υλικού, δεν είναι ενδεχομένως εξαντλητικός, παρέχει όμως μια καλή ιδέα του εύρους και της πολυποικιλίας των επιλογών κα των προσεγγίσεων του σχετικού υλικού. Ασφαλώς μια μελλοντική εργασία θα μπορούσε να αξιολογήσει κριτικά το κατατεθειμένο από τους συνθέτες έργο και να δικαιώσει τον χαρακτηρισμό της Κύπρου ως πηγής δημιουργικής έμπνευσης, που οφείλεται όχι μονάχα στο ταλέντο των ποιητών και των συνθετών, αλλά και στις γενεσιουργές αιτίες που κινούν αυτό το έργο.
