Δύο ποιήματα

O Νού­νο Ζού­ντι­σε (Nuno Júdice, Αλ­γκρά­βε 1949) θε­ω­ρεί­ται ως ο κο­ρυ­φαί­ος εν ζωή Πορ­το­γά­λος ποι­η­τής. Εί­ναι, επί­σης, γνω­στός πε­ζο­γρά­φος και κρι­τι­κός. Σπού­δα­σε Ρω­μα­νι­κή Φι­λο­λο­γία στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Λι­σα­βώ­νας και ερ­γά­σθη­κε ως κα­θη­γη­τής στη δευ­τε­ρο­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση. Σή­με­ρα, εί­ναι κα­θη­γη­τής στην Universidade Nova (Λι­σα­βώ­να). Το 1997 διο­ρί­στη­κε μορ­φω­τι­κός ακό­λου­θος της Πορ­το­γα­λί­ας στο Πα­ρί­σι και αντι­πρό­σω­πος του Ιν­στι­τού­του Κα­μό­ενς (Ιδρύ­μα­τος για τη διά­δο­ση της πορ­το­γα­λι­κής γλώσ­σας και πο­λι­τι­σμού στο εξω­τε­ρι­κό). Η πρώ­τη του ποι­η­τι­κή συλ­λο­γή εκ­δό­θη­κε το 1972. Ακο­λού­θη­σαν γύ­ρω στις εί­κο­σι. Για το ποι­η­τι­κό του έρ­γο έχει λά­βει πολ­λά βρα­βεία, στη χώ­ρα του και διε­θνώς. Στην ποί­η­ση του Ζού­ντι­σε ανι­χνεύ­ε­ται συ­χνά μια με­τα­φυ­σι­κή ή αλ­λη­γο­ρι­κή διά­στα­ση, η οποία όμως πα­ρα­μέ­νει εντέ­λει σκο­τει­νή, αι­νιγ­μα­τι­κή και ανε­ξι­χνί­α­στη. Στα ελ­λη­νι­κά κυ­κλο­φο­ρεί το μυ­θι­στό­ρη­μά­του Εις τους αιώ­νας των αιώ­νων σε μτ­φρ. του Νί­κου Πρα­τσί­νη (εκδ. Λα­γου­δέ­ρα 2006).

Πα­ρακ­μή

Όταν η Ρώ­μη υπέ­κυ­ψε στων Βαρ­βά­ρων την επί­θε­ση,
τα άκρα της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας ακό­μα κρα­τού­σαν. Πράγ­μα­τι,
η εί­δη­ση πή­ρε βδο­μά­δες να φτά­σει∙ κι εξί­σου
δού­λοι κι αφε­ντά­δες νο­μί­ζα­νε πως ο Αυ­το­κρά­τωρ
εί­χε ακό­μα την εξου­σία, πως ο κό­σμος δεν τα­λα­ντευό­τα­νε
στους άξο­νές του, κι ότι ο ήλιος που ερ­χό­ταν από την Ανα­το­λή
δεν εί­δε τί­πο­τε το νέο στη δια­δρο­μή του. «Για­τί να τα κρα­τή­σου­με
τ’ απα­ρα­σά­λευ­τα σχή­μα­τα του πα­ρελ­θό­ντος;», ρω­τή­σαν,
όταν ο αγ­γε­λιο­φό­ρος με σχι­σμέ­να τα εν­δύ­μα­τα κραύ­γα­σε
την τρο­με­ρή εί­δη­ση. Οι γυ­ναί­κες σιω­πού­σαν∙ εξόν από κεί­νη
που έκλαι­γε ώσπου να πέ­σει η νύ­χτα, κι έπει­τα
έφυ­γε και πο­τέ δε μα­θεύ­τη­κε τί­πο­τα γι’ αυ­τήν. Οι άν­δρες
κοι­τού­σα­νε κα­τά τη θά­λασ­σα, σα να ’ταν εκεί κά­ποια λύ­ση.

Όταν ένας κό­σμος τε­λειώ­σει, δεν εί­ναι μο­νά­χα το κε­νό που
γε­μί­ζει τις καρ­διές με το βά­ρος του της αμ­φι­βο­λί­ας∙
εξί­σου κα­ταρ­ρέ­ουν οι λέ­ξεις μέ­σα στον νου
που ανα­ρω­τά το πα­ρελ­θόν. Κι απ’ όποια πλευ­ρά
και να τον κοι­τά­ξει κα­νείς, μοιά­ζει ο ορί­ζο­ντας να κλεί­νει∙
μο­να­χά η γη, που ακό­μα προσ­δο­κά τις πρώ­τες τις βρο­χές
του φθι­νο­πώ­ρου, προ­σφέ­ρει ως από­κρι­ση μια σιω­πή ξη­ρή,
την ει­κό­να των ρι­ζών που τις τσά­κι­σε το κα­λο­καί­ρι, και
μιαν ανά­παυ­ση μες στα λα­γού­μια που ανοί­ξα­νε τα ζώα
κα­θώς ψά­χνα­νε κα­τα­φύ­γιο για της νύ­χτας την πο­λιορ­κία.

Ναι, υπήρ­ξα προ­φή­της

Βιώ­νω την επα­φή με σκιές,
τη ζά­λη από τον ανα­βρα­σμό των ερει­πί­ων, των φύλ­λων
που παίρ­νου­νε την παρ­θέ­να μορ­φή του κορ­μού. Κα­τά­λυ­μα εί­μαι πια,
κα­τοι­κη­μέ­νο απ’ του πνεύ­μα­τος τις διά­φο­ρες κα­τευ­θύν­σεις, ακου­στό
απ’ τα βά­θη του αν­θρώ­πι­νου φρέ­α­τος: τό­νος φω­νής
που πολ­λα­πλα­σιά­ζει την ξέ­πνοη αντί­φα­ση των νο­σταλ­γιών. Μου εί­παν:
«— Ψά­ξε μες στη χο­ρεία των νε­κρών τον πρώ­το βαθ­μό
ευ­τυ­χί­ας∙ στη μα­νία κεί­νων που ψα­ρεύ­ου­νε στρεί­δια
ένα έσχα­το ουρ­λια­χτό πό­νου…» και τα λό­για φτά­σαν ως εμέ­να
μέ­σ’ από θό­ρυ­βο, με βα­ριάν ανά­σα, με θα­νά­του ρόγ­χο
αρ­χέ­γο­νο. Κα­τό­πιν, εί­δα το τέ­λος: την ελι­κοει­δή πτώ­ση των άστρων,
το πρό­σω­πο από πά­γο γα­λα­νό, τον ρό­χθο των κυ­μά­των να ξε­βρά­ζει
την ει­κό­να μιας κοι­λιάς σχι­σμέ­νης ως τα σω­θι­κά. Εξορ­κι­σμός κα­νέ­νας
δεν μου ξα­νά­δι­νε τη δύ­να­μη. Μπή­κα στων υπνο­βα­τών την πο­μπή,
ενώ­νο­ντας τη φω­νή μου με τον κοι­νό στε­ναγ­μό. « — Ποιος εί­ναι;»
«— Ο σιω­πη­λός ποι­η­τής, που φέ­ρει αρ­χαιό­θεν άφε­σιν αμαρ­τιών.»
Κι εκεί­νοι σχο­λί­α­σαν:

«Σε τι μας ωφε­λεί τώ­ρα;…» Κι η θά­λασ­σα εφού­σκω­σε
σαν τα σύν­νε­φα το δεί­λι! Ανά­με­σα στους αν­θρώ­πους εί­ν’ ακό­μα κά­ποιος που θυ­μά­ται: ο με­θυ­σμέ­νος αφη­γη­τής ιστο­ριών, ο μου­σι­κός
ο τυ­φλός των πα­νη­γυ­ριών, η τρε­λή μά­ντισ­σα. Τα παι­διά
μας πε­τρο­βο­λού­νε στην εί­σο­δο του χω­ριού. Ένα απ’ αυ­τά φά­νη­κε,
ένα πρω­ι­νό, να επι­πλέ­ει στο κα­νά­λι

— και τα μά­τια του εί­δαν τα πά­ντα.