Η ολιστική αντίληψη για την παράσταση

Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης», Αμφι-Θέατρο 1983
Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης», Αμφι-Θέατρο 1983

Το αφιέρωμα ενός τεύχους στον Γιώργο Πάτσα υπενθυμίζει τη μακρόχρονη και δημιουργική παρουσία του στον χώρο του θεάτρου και του κινηματογράφου και την προσφορά του στην τέχνη γενικότερα∙ υπενθυμίζει ότι όσοι τον γνωρίσαμε οφείλουμε να δηλώσουμε το προσωπικό του στίγμα και να εκφράσουμε, ως ηθικό μας χρέος, την αξία του τιμωμένου ως καλλιτέχνη και ανθρώπου.
Ο Γιώργος Πάτσας ανήκει στους καλλιτέχνες που σφράγισαν με την παρουσία τους τον χώρο όπου υπηρέτησε. Και δεν είναι μόνο ο χρόνος που καταξιώνει την παρουσία του όσο η ποιότητα του έργου του και η προσωπικότητά του. Η άσβεστη αγάπη του για το αντικείμενό του και η δημιουργική επαφή και ενασχόλησή του με όλες τις τέχνες (θέατρο, όπερα, κινηματογράφο, χορό) έθεσαν τις προϋποθέσεις για την ανανέωση της σκηνογραφικής και ενδυματολογικής τέχνης. Η καλλιτεχνική του παρουσία, τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό, συνοδεύτηκε πάντα με μια διαρκή αναζήτηση σε ό,τι αφορούσε τους τρόπους προσέγγισης και τις τελευταίες εξελίξεις της σκηνογραφίας. Παρόλο που ήταν ένας καλλιτέχνης με βραβεία και διακρίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έδειχνε απαράμιλλο ήθος και σεμνότητα. Διακρινόταν από την ποιότητα της έρευνας στο αντικείμενό του παράλληλα με την ποιότητά του ως ανθρώπου. Όσοι/ες τον συνάντησαν αναγνώριζαν ότι επρόκειτο για έναν άνθρωπο με ισχυρή προσωπικότητα, με πάθος για την τέχνη του και με θαυμαστή εργατικότητα. Το σημαντικότερο ίσως γνώρισμά του ήταν ότι διακατείχετο από μια ευρύτερη θέαση του κόσμου μέσα από τα θεατρικά κείμενα αλλά από διαφορετικές μορφές της τέχνης.

Το σημαντικό στο έργο του Πάτσα ήταν η ολιστική αντίληψη που είχε για την παράσταση: εκτός από το κείμενο, τον ενδιέφεραν οι ηθοποιοί σε σχέση με το σκηνικό και, φυσικά, το κοστούμι. Γι’ αυτό ίσως το έργο του ήταν τόσο ποιητικό και συγχρόνως τόσο λειτουργικό. Δεν τον ενδιέφερε να δημιουργήσει και να καταθέσει κάτι εξεζητημένο απλά και μόνο για να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες ως καλλιτέχνη. Ο Γιώργος Πάτσας έκανε μια επιλογή ζωής στην αφοσίωση και υπηρέτηση της τέχνης του, στην οποία έμεινε πιστός μέχρι τέλους και κατάφερε να επιβάλλει το καλλιτεχνικό του στίγμα με σύγχρονα εργαλεία και μέθοδο και, παράλληλα, να βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με τις αντίστοιχες προσεγγίσεις που σημειώνονταν διεθνώς. Καθώς υπήρξε πάντα ανοιχτός στο καινούργιο αλλά και κριτικός απέναντί του, κατάφερε να συνδυάσει στοιχεία της παραδοσιακής σκηνογραφίας με τους νεωτερισμούς της εποχής.

Γνωρίζοντας τον Γιώργο Πάτσα από τη δουλειά του ως σκηνογράφου, άρχισα να τον εκτιμώ ιδιαιτέρως, καθώς οι περισσότερες δουλειές του ήταν πραγματικά εξαιρετικές και ευφάνταστες. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα έφτανε η στιγμή να συνεργαστώ μαζί του και να γίνω φίλη του θαυμάζοντας, εκτός από το έργο του, την ηρεμία του και τη διακριτικότητά του. Ας σημειωθεί ότι ως συνεργάτης είχε μια καταπληκτική ευκολία να προτείνει λύσεις και να δίνει ιδέες. Η πρώτη συνεργασία μας ήταν με τη φίλη μου Νικαίτη στη Μήδεια του Ευριπίδη το 1997. Ήμουν παρούσα καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας και παρακολούθησα τη γένεση του σκηνικού και των κουστουμιών –φυσικά και της παράστασης– μέσα από τα σκίτσα και στη συνέχεια είδα την πραγματοποίηση του εκείνου του υπέροχου σκηνικού! Αργότερα ακολούθησαν και άλλες συνεργασίες μου με τον Γιώργο Πάτσα και με τη χορευτική ομάδα μου και σε όλες αναδύθηκε μια σημαντική δημιουργική εμπειρία που οφειλόταν κυρίως στην παρουσία και το έργο του.

Θα τον θυμάμαι με αγάπη, με εκτίμηση και με θαυμασμό για όσα έμαθα από εκείνον, για όσα προσέφερε στον χώρο του θεάματος, για τον μοναδικό τρόπο που ήξερε να προτείνει λύσεις στις δυσκολίες των ηθοποιών σε σχέση με το σκηνικό και τα κουστούμια και θα μου λείψει το ήθος του και η προσωπικότητά του που δεν περιγράφονται με λόγια.

Ευριπίδη «Εκάβη», ΚΘΒΕ 1981
Ευριπίδη «Εκάβη», ΚΘΒΕ 1981
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: