«Όχι μια μουσική που λύνεται/μα πάθος για τη μέσα έκφραση/μιας ασυναρτησίας»

Στο νέο αφιέρωμα διαρκείας που εγκαινιάζει και φιλοξενεί ο Χάρτης, με τίτλο στίχους από το ποιητικό βιβλίο του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου Ο δύσκολος θάνατος (Θεσσαλονίκη 1954, Νεφέλη 2007), τραγουδοποιοί της νεότερης γενιάς παρουσιάζουν μελοποιήσεις ποιημάτων σύγχρονων ποιητριών και ποιητών που εκδόθηκαν στην Ελλάδα μετά το 2000. Το αφιέρωμα επιχειρεί να εξερευνήσει τη σχέση μεταξύ της ποιητικής τέχνης και της τραγουδοποιίας, όπως αμφότερες καλλιεργούνται και ανθίζουν τις τελευταίες δύο δεκαετίες στη χώρα μας. Από τον Μάρτιο του 2024 έως και τον Μάρτιο του 2025, κάθε μήνα θα δημοσιεύεται στον Χάρτη μία μελοποίηση σε μορφή βίντεο καθώς και μια σύντομη γραπτή συνομιλία με τις/τους τραγουδοποιούς.

^_________
Ο Σταύρος Άλλος μελοποιεί και ερμηνεύει το ποίημα «Καμηλοπάρδαλη» της Ιωάννας Ξυλόσομπα.
^_______

^{[βίντεο: Τάσος Κακούσης]}

Για ποιούς λόγους διάλεξες να μελοποιήσεις αυτό το ποίημα;

Μόλις έλαβα την πρόσκληση για το αφιέρωμα στον Χάρτη, ξεκίνησα μια μικρή αναζήτησή σε μικρό βιβλιοπωλείο, θέλοντας για κάποιο λόγο να αποφύγω να ψάξω στο google για ποίηση. Ανακάλυψα αμέσως άκρως ενδιαφέροντα πράγματα και επιβεβαίωσα για άλλη μια φορά το "όποιος ψάχνει βρίσκει". Γρήγορα με τράβηξε το βιβλίο της Ιωάννας Ξυλόσομπα, αρχικά με το διάχυτο χιούμορ και έπειτα με μια ιδιαίτερη σύνδεση που ένιωσα με τα λίγα που διάβασα όρθιος στον πάγκο του βιβλιοπωλείου. Την "καμηλοπάρδαλη" την διάλεξα διαισθητικά, και αφού τελείωσα τη μελοποίηση της κατάλαβα ότι ο στίχος "σαν παιδάκι ρε φίλε" είναι ακριβώς ό,τι θα ήθελα να είχα γράψει.

Πόσο μακριά ή/και πόσο κοντά είναι το να γράφεις τραγούδια με το να γράφεις ποιήματα;

Μου φαίνεται σαν άλλο σπορ, χωρίς να μπορώ να πω με σιγουριά γιατί δεν γράφω ποιήματα. Αλλά όταν γράφω τραγούδια καταλήγω συνήθως να φτιάχνω τον στίχο και την μελωδία ταυτόχρονα, πλάθοντας ένα σιαμαίο ζώο με ένα κοινό παλμό. Τα ποιήματα, παρότι αισθάνομαι ότι έχουν και αυτά δικιά τους μελωδία και ρυθμό, πιστεύω ότι αφήνουν στον αναγνώστη μια μοναδική ευχέρεια στην ανάγνωση. Αντίστοιχα η μουσική, ως κατ εξοχήν τέχνη του αόρατου, καταφέρνει να εξαφανίζει πολλές φορές εντελώς το νόημα των λέξεων.

Ποιές μελοποιήσεις ποιημάτων από εγχώριους ή ξένους καλλιτέχνες έχεις θαυμάσει και γιατί;

Στην Ελλάδα οι μελοποιήσεις είναι αρκετά σύνηθες φαινόμενο. Μεγαλώνεις ακούγοντας Καβάφη, Ρίτσο, Πολυδούρη, Ελύτη και Καββαδία στις εθνικές γιορτές, στο αμάξι για το χωριό, στο ραδιόφωνο του μπακάλικου. Έχω την εντύπωση ότι στο εξωτερικό δεν συμβαίνει τόσο συχνά. Ή μπορεί απλά να μην το ξέρουμε. Πρόσφατα έμαθα ότι το “take this waltz” του Leonard Coen είναι μελοποιημένος Λόρκα.

Λειτουργεί το ποίημα σαν οδηγός για την μουσική που θα το συναντήσει, ή ανάποδα; Ποιες είναι κατά τη γνώμη σου οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να γίνει το ποίημα τραγούδι;

Για μένα, στη σειρά είναι πρώτο το ποίημα. Μου φαίνεται αδιανόητο να υπάρχει ένα άστιχο τραγούδι που να συναντήσει ένα ποίημα και να παντρευτούν. Εκτός αν μιλάμε για spoken word ή για ιδιώματα όπου η μουσική λειτουργεί σαν ηχητικό χαλί. Το ζήτημα της μελοποίησης είναι να δημιουργηθεί μια καινούργια ανάγνωση των στίχων συναισθηματικά ή και νοηματικά ακόμη, και αν πετύχει, να στέκει σαν αυτόνομη ύπαρξη.

Υπάρχει κάποιο ποίημα ή κάποια ποιητική σύνθεση που θα ήθελες πολύ να μελοποιήσεις στο μέλλον και αν ναι ποιο/ποια;

Ίσως να δοκίμαζα κάποιο ποίημα του Ocean Vuong που είναι ο αγαπημένος μου αυτόν τον καιρό.