Στην αυγή του 2021 ήρθε η τριλογία έκπληξη της Rachel Cusk στην σειρά Aldina των εκδόσεων Gutenberg. Η Μετάβαση ήταν το σημαίνον που με οδήγησε στην Cusk. Συνέπεσε με την μετάβαση σε νέο χρόνο, σε νέα δεκαετία αλλά και σε νέα εποχή. Η ανθρωπότητα αντιμέτωπη με την απώλεια, τον θάνατο, την ασθένεια, την σχέση με τον Άλλο.Ολα σε επερώτηση: τι είναι άνθρωπος, ζωντανό, ψηφιακό, έρωτας, σχέση, εργασία, υγεία, παιδεία. Ακριβώς το ζήτημα της απώλειας και της μετάβασης διαπραγματεύεται η Rachel Cusk. Κεντρικό πρόσωπο του έργου της η Φαίη, συγγραφέας, έχοντας χωρίσει, μετακομίζει ξανά από την επαρχία όπου ζούσε με τον άντρα της και τα παιδιά της στο Λονδίνο. Εκεί, στη γνώριμη αλλά και πολύπλοκη μεγαλούπολη το στοίχημα της επανεκκίνησης τίθεται με νέους όρους. Έρχεται αντιμέτωπη με παλαιούς έρωτες και φίλους αλλά και με νέες μεταμοντέρνες καταστάσεις. Συναντά οικογένειες σε κρίση, σε διάλυση, σε αναρώτηση αλλά και χώρους συγγραφέων που προσπαθεί να αναγνωρίσει. Όλα έρχονται στην επιφάνεια σε αυτή τη φάση ενώ η απώλεια συνοδεύει κάθε βήμα. Η δομή ελίσσεται γύρω από την οικοδόμηση –ανακαίνιση του σπιτιού που αποφασίζει να αγοράσει. Ένα χάσκων εσωτερικό με ενοχλητικές εργασίες που συμβαδίζει με τον εσωτερικό της κόσμο σε αγωνία, ανασύσταση αλλά και η διαρρηγμένη σχέση με τους έφηβους γιους της οι οποίοι τσακώνονται διαρκώς μεταξύ τους, γίνονται σύμβολα της απώλειας κάθε σταθεράς.Ολα σε ανακατασκευή περνούν από το χάος. Το τίμημα της μετάβασης.
Η γραφή της Cusk, ιδιαίτερη, μοιάζει με ψυχαναλυτική αναμόχλευση. Η προσέγγιση του εαυτού μέσα από τον Άλλο. Περιγραφή σχέσεων μέσα από καθημερινούς διαλόγους με γνωστούς και αγνώστους, στους οποίους ανατέμνεται ο ανθρώπινος ψυχισμός και οι σχέσεις. Με την συγγραφέα αναστοχαζόμαστε πάνω στα δικά μας λεπτά σημεία μέσα από τον λόγο του Αλλου.Ενα δεύτερο στοιχείο της γραφής της είναι η απόσταση. Δεν παίρνει θέση στα συμβάντα ούτε περιγράφει δικές της συναισθηματικές καταστάσεις. Εξάλλου το όνομα της ηρωίδας εκλείπει. Το πρόσωπο διαθλάται σε πολλές φωνές. Περικυκλώνει, αναλύει, αποφαίνεται και μέσα από μικρές λεπτομέρειες χειρουργικής ακρίβειας πραγματοποιείται η μετακίνηση. Η γραφή, αποστασιοποιημένη από προσωπικές περιγραφές, εμφανίζει σε κάποιο σημείο ενός διαλόγου το στοιχείο της μετάθεσης εκεί όπου δεν το αναμέναμε. Την βλέπουμε έτσι να διατρέχει σε ανύποπτο χρόνο το παρελθόν, τις σχέσεις με το σύζυγο, τους γιους, το χώρο των συγγραφέων κάνοντας την μετάβασή της σε νέο τόπο με μία νέα σχέση.
Στο Περίγραμμα, που προηγείται αλλά ήλθε δεύτερο σε σειρά ανάγνωσης, η Cusk έχει ήδη κάνει φανερή την τεχνική της από το σημαίνον του τίτλου. Η συγγραφέας , χωρισμένη, ταξιδεύει μόνη για ένα λογοτεχνικό εργαστήρι στην Ελλάδα. Σε ένα τριήμερο και ένα βιβλίο φτιάχνει το περίγραμμα πολλαπλών καταστάσεων αλλά και ανθρώπινων χαρακτήρων με τους οποίους συναντιέται τυχαία. Περίγραμμα που συνεχίζει και στα τρία βιβλία ενώ η μετάβαση έχει ήδη θεμελιωθεί. Δεν διστάζει, με τις απώλειές της, να βουτήξει βαθιά στη ζωή και να αφήσει το κύμα να την παρασύρει. Ακολουθεί δίχως να το σκεφτεί μία συνάντηση γνωριμία στο αεροπλάνο με κάποιον που θα την οδηγήσει στις ακτές του Σαρωνικού με το σκάφος του. Απίστευτες περιγραφές του εαυτού, του άλλου, της οικογένειας στο διπλανό σκάφος, παρατηρήσεις σε κάθε τι μικρό που καθιστά την ζωή θησαυρό, αναστοχασμός, πόνος αλλά και απόλαυση του ήλιου, της άλμης, του νερού για να συνειδητοποιήσει αλήθειες της ζωής της αλλά και ποιά σχέση ακριβώς δεν την αφορά. Η θερινή Ελλάδα του καύσωνα είναι μια μεταφορά ενός φλεγόμενου ψυχισμού σε συνδυασμό με το χαοτικό κλίμα της πόλης, σαγηνευτικό που ταιριάζει με την αναστάτωση της Αγγλίδας.
Κάτι που διαπερνά τα τρία βιβλία είναι ο τρόπος που παρατηρεί τις σύγχρονες οικογένειες μη διστάζοντας να βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο. Διόλου εξιδανικευμένη η σχέση μητέρας παιδιών με κέντρο την ηρωίδα, διατρέχεται απ’ όλες τις αντιφάσεις της σχέσης με τον εαυτό και της προσωπικής ελευθερίας. Ζευγάρια που συνδέονται μέσα από την βαρεμάρα και την απελπισία, ζευγάρια που καθρεφτίζονται διαρκώς στους άλλους, εγωιστικές κακοποιητικές συμπεριφορές γονιών προς τα παιδιά και ενοχές. Όσον αφορά την σχέση με τους γιους της η Φαίη βάζει φρένο στην ανάμιξη στους καυγάδες τους ώστε να μπορέσει η ίδια να ζήσει και εκείνοι να αυτονομηθούν. Εξαιρετική η σκηνή που περιγράφει το πώς μία αψιμαχία των παιδιών που καταλήγει σε χειροδικία, την κάνουν ως τρίτο να πάρει απόσταση από την σχέση και να αντιληφθεί ότι τα παιδιά της αναπαράγουν την σχέση με τον άντρα της, στιγμή όπου παίρνει και την απόφαση να χωρίσει. Δίχως να βγάζει εντελώς τον εαυτό της από την ευθύνη της συμμετοχής σε μία τέτοια σχέση. Απόσταση από τον εαυτό και μία οπτική που σπρώχνει την ίδια σε αλλαγή θέσης ώστε να μπορέσει να μεταβεί σε μία νέα ζωή, με λιγότερες επαναλήψεις, έχοντας διέλθει την αυτογνωσία.
Στο τρίτο βιβλίο, εισχωρούμε μέσα από τους διαλόγους στο χώρο των συγγραφέων. Είναι ο αινιγματικός τίτλος του που περιγράφεται και αυτός στη διάρκεια ενός διαλόγου.
Κῦδος, με περισπωμένη, που είναι η δόξα, η φήμη, η τιμή που αποχτήθηκε με πόλεμο. «Η ελληνική λέξη “κύδος” είναι ενικός αριθμός όμως στα αγγλικά το τελικό του γράμμα την τοποθετεί στον πληθυντικό. Μια λοιπόν που “κύδο” δεν υπήρξε ποτέ, η κοινή σύγχρονη χρήση του σημαίνει κυριολεκτικά “βραβεία, έπαινοι” εξαιτίας της κατάληξης του πληθυντικού, όμως στην αρχική μορφή του υπονοούσε την ευρύτερη έννοια της αναγνώρισης ή της επευφημίας, ενώ εμμέσως υπαινισσόταν κάτι το οποίο κακώς διεκδικούσε κάποιος άλλος». Η ματαιοδοξία, οι ψευδαισθήσεις , οι συγκρούσεις, η ανάγκη αναγνώρισης ,ο ανταγωνισμός για το βραβεύεσθαι αλλά και το κενό. Όντας η ίδια μέσα στο στρόβιλο. Εκδότες, δημοσιογράφοι, συγγραφείς, κάστρα- ησυχαστήρια γραφής, δημοσιότητα, εμπορευματοποίηση, αναρώτηση για την λογοτεχνική αξία, έκπτωση μέσα από το ίντερνετ. Τίθεται υπόρρητα το ζήτημα της επιθυμίας για την γραφή , της αυθεντικότητας με την επιλογή του τι γράφει κανείς σε σχέση με επιβεβλημένες θεματολογίες που αλλοτριώνουν.
Η Cusk σκάβει διαρκώς ανοίγοντας στον αναγνώστη νέα πεδία. Το πιο σημαντικό: τίποτα δεν λήγει οριστικά. Έτσι τελειώνουν τα βιβλία, σε έναν διάλογο, σε μία σκηνή. Η αβεβαιότητα του επερχόμενου και το αδύνατο του ελέγχου της πραγματικότητας αναδύονται μέσα από αυτή την ελλειπτικότητα. Το κύμα της ζωής ανεβοκατεβαίνει και μικρές μετατοπίσεις καθιστούν τα πράγματα ανοιχτά, μεταβατικά.
