
Στη δεύτερη αυτή συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού οι ήρωες, άντρες και γυναίκες, κινούνται όλο και ταχύτερα μέσα σε ένα μεταλλασσόμενο, παγκοσμιοποιημένο τοπίο, μόνο και μόνο για να διατηρήσουν την ίδια θέση. Έτσι πάει άλλωστε η ιστορία της κατά Λιούις Κάρολ Ερυθράς Βασίλισσας [του τίτλου της συλλογής] ενώπιον της Αλίκης στο Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη.
Ο έρωτας στις πολλές και ποικίλες εκδοχές του, η αναδίφηση του παρελθόντος, η δυναμική των οικογενειακών σχέσεων, η φυγή των ανθρώπων με όλες τις δυνατές έννοιες του όρου «φυγή», αλλά επίσης ευρύτερα ζητήματα όπως η σύγκρουση πολιτισμού-φύσης, οι τρέχουσες πολιτικές ακροβασίες και οι ιδεολογικές διαψεύσεις παρελαύνουν εν μέσω μιας άκρατης κινητικότητας που παραπέμπει στην λεγόμενη «Υπόθεση της Ερυθράς Βασίλισσας». Πρόκειται, θυμίζουμε, για μια μεταφορά που έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως από τους νεοδαρβινιστές στην εξελικτική θεωρία, απεικονίζοντας τον αγώνα των ειδών για επιβίωση. Κινούμαστε, κινούμαστε όλο και γρηγορότερα, για να διαπιστώσουμε πως βρισκόμαστε τελικά στην ίδια θέση, διαπιστώνει με έκπληξη η Αλίκη του μύθου.
Στην σύγχρονη υπερκινητικότητα, για παράδειγμα, μοιάζει να αποδίδουν τον χωρισμό τους δυο πρώην εραστές που ξαναβρίσκονται μετά από χρόνια κάπου στις ελβετικές Άλπεις, στο ομώνυμο του τίτλου διήγημα του βιβλίου. Στους αντίποδες βρίσκεται ο ηλικιωμένος ήρωας που σχεδιάζει την καθημερινή του έξοδο βιώνοντας τους φυσικούς κύκλους ως «Τραγική Συμπαντική Ευθυμία». Σε ένα άλλο αφήγημα, που είχε μάλιστα πρωτοδημοσιευθεί στον Χάρτη [«Ο μακρύς δρόμος για την Μοντάνα»], κατά τη διάρκεια μιας μοναχικής παραμονής Πρωτοχρονιάς, ένας συγγραφέας επιχειρεί μια μυθοπλαστική και, γιατί όχι, πραγματική έξοδό του στις εσχατιές της Αμερικής. Από την άλλη, σε μια μοδίνεια εκδοχή του μαγικού ρεαλισμού, ο ταξιδευτής που γιορτάζει στους δρόμους μιας παραλιακής πόλης της Κολομβίας [της Καρταχένα] την βραδιά της απονομής του Νόμπελ στον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, θα ζήσει εκατό χρόνια ευδαιμονίας με την ερωμένη του στο μυθικό Μακόντο [«Ένα Νόμπελ για τη Ρεμέδιος»].
Αλλά το βιβλίο περιέχει και άλλα πολλά στα δεκάξι του διηγήματα. Φερ’ ειπείν την ταξιδιωτική εμπειρία μιας φοιτήτριας στη Πόλη του Μεξικού όπου τα αρχέτυπα του νου και ο εξωτισμός αποκαθηλώνονται πλήρως [«Η Αλίκη στο Μεξικό»]. Την απόπειρα επανασυγκόλλησης της διαρρηγμένης σχέσης ενός ζευγαριού στην ελληνική επαρχία όταν θα αναβαπτίσουν τον έρωτά τους μέσω της …Ανούκ Αιμέ στο «Ένας Άντρας και μια Γυναίκα». Την διάψευση των προσδοκιών της ερωμένης ενός παντρεμένου δημοσιογράφου που διαπιστώνει με πικρία κατά την παράνομη έξοδό τους ότι ο καλός της δεν πρόκειται να ξεκουνηθεί ποτέ από την οικογενειακή εστία και τη βολή του, και ότι η ίδια είναι μακροπρόθεσμα καταδικασμένη να βιώνει την μοναξιά της [«Μια αχρείαστη μορφή ελευθερίας»]. Ή ακόμη την ανάληψη της ηθικής ευθύνης για τις συνέπειες ενός οδυνηρού διαζυγίου εκ μέρους μιας κατά τα λοιπά ευτυχισμένης και πολύ ερωτευμένης, κατά τη δήλωσή της, γυναίκας [«Περί ατομικής ευθύνης»].
Υπάρχει ακόμη η καταληκτήρια ιστορία του βιβλίου όπου μια συνταξιούχος φιλόλογος, όντας παγιδευμένη στο δόκανο της καφκικού τύπου ελληνικής γραφειοκρατίας ονειρεύεται ένα ταξίδι διαφυγής αναζητώντας τα χνάρια του Κάφκα [«Η πλατφόρμα Κάφκα». Η «Μικρή Οδύσσεια» ενός αρχαιολόγου στα θρακικά υψίπεδα, ο οποίος ψηλαφεί σε μια ανασκαφή το όραμα της μέλλουσας ζωής κατά τους Ρωμαίους, ως βίωση μιας νέας περιπέτειας. Τα μνημονικά ταξίδια ενός παλαίμαχου ναυτικού που βιώνει, μέσω των δελτίων ειδήσεων, τις δυστυχίες της ανθρωπότητας ως προσωπικά δράματα και την αντιπαραβολή τους με την έκθεση μιας πετυχημένης διαφημίστριας στη βορά του διαδικτύου μέσω της διακίνησης των άσεμνων φωτογραφιών της [«Ο Καθρέφτης»]. Το προσκύνημα ενός άντρα στην χειμερινή φύση όπου, σε ένα νεκροταφείο του Πηλίου, κείται η γυναίκα που καθόρισε τη ζωή του [«Φθινόπωρο ή Μνήμα ίσον Μνήμη»] και την καθοδήγηση ενός επίδοξου έλληνα συγγραφέα από τον Ντον Ντελίλλο στην διάρκεια ενός πάρτι κατά την διαμονή του αμερικανού συγγραφέα στην Αθήνα, κάπου στα χρόνια της μεταπολίτευσης [«Ντελίλλο ΙΙ»].
Όπως έγινε ήδη εμφανές, είναι απόμακρες γεωγραφικά και ιστορικά οι αφορμές της της κάθε ιστορίας, σύμφωνα με τα οικο-κοσμοπολιτικά προτάγματα που, κατά τον πρόσφατα αποβιώσαντα Δημήτρη Ραυτόπουλο, ο Μοδινός προσεκόμισε στη λογοτεχνία μας. Το σημαντικό ωστόσο είναι ότι ο συγγραφέας αναδεικνύει και σε μικρή φόρμα, με κοφτερή ματιά, διορατικότητα και χιούμορ στα όρια του κυνισμού, την καθημερινότητα του 21ου αιώνα, όπως αυτή τέμνεται με τα μεγάλα οικουμενικά, οικολογικά και πολιτισμικά ζητήματα. Υπερβαίνει για άλλη μια φορά τις γραμμές των όποιων συνόρων –γεωγραφικών ή άλλων- με τα εργαλεία τώρα της μικρής φόρμας: επιγραμματικότητα, οικονομία μέσων, συντομία, συμπύκνωση, αποδελτίωση, θα λέγαμε, των κεντρικών θεματικών του γραμμών.
Εν ολίγοις, μεταξύ σουρεαλιστικής σάτιρας και αναλυτικού πραγματισμού, υπαρξιακής αγωνίας και επιβίωσης ιστορικών φαντασμάτων, η μοναξιά συμπλέκεται με τον ερωτισμό και ο αναστοχασμός με τη λαγνεία σε διηγήματα όπου ηρωίδες και ήρωες επιχειρούν να γεφυρώνουν την περιπέτεια με την επιστροφή στην εστία.