Μουσική διασκευή σε γκρίζο: Το πορτραίτο του μικρού Stephen Manuel

Μουσική διασκευή σε γκρίζο: Το πορτραίτο του μικρού Stephen Manuel

Ίσως μερικοί να αναρωτηθούν τί δουλειά έχει το πορτραίτο ενός μικρού αγοριού σε μια σειρά με άρθρα που έχουν να κάνουν με μεγάλα έργα ζωγραφικής προραφαηλιτών ζωγράφων και με τα γυναικεία μοντέλα τους, αλλά αυτά τα «μικρά» έργα δημιουργούν τη σχολή, το κλίμα της εποχής και τις σχέσεις των ζωγράφων με τα μοντέλα τους.

Το πορτραίτο του Στέφανου Μανουήλ (Stephen Manuel, 1880-1954) το ζωγράφισε ο Τζέιμς Γουίστλερ (James Whistler) περίπου το 1885 και ήταν παραγγελία της μητέρας του Σοφίας Ιωνίδου-Μανουήλ, που ήταν αδελφή της Νέλλης Ιωνίδου-Γουίστλερ, κουνιάδας του ζωγράφου. Ο μικρός Στέφανος ήταν τότε περίπου 5 ετών. Για ένα μικρό αγόρι πέντε ετών ήταν πολύ δύσκολο να κρατήσει την πόζα του για μακρύ χρονικό διάστημα και ο ζωγράφος έπρεπε να το ζωγραφίσει γρήγορα, πράγμα σχεδόν αδύνατο για τον Γουίστλερ· ας θυμηθούμε ότι για να ζωγραφίσει την Πριγκίπισσα στη χώρα της πορσελάνης το μοντέλο, Χριστίνα Σπάρταλη-D’Anvers, χρειάστηκε να ποζάρει κάπου εβδομήντα φορές και του πήρε σχεδόν δύο χρόνια για να το ολοκληρώσει. Η προτροπή και συμβουλή του βοηθού του και μαθητή του Γουόλτερ Σίκερτ (Walter Sickert) ήταν να το ζωγραφίσει γρήγορα και να κάνει αργότερα μόνο μερικές διορθώσεις. Συνήθως οι προραφαηλίτες ζωγράφοι όταν ζωγράφιζαν νεανικά μέλη των ελληνοβρετανικών οικογενειών, τα ζωγράφιζαν φορώντας ελληνικές εθνικές ενδυμασίες, τσολιάδες ή Αμαλίες. Ο ζωγράφος Oυάτς (George Frederic Watts) 1817-1904 λέγεται ότι ζωγράφισε για την ελληνική παροικία της Αγγλίας περίπου εξήντα πορτραίτα τους. όταν βρισκόταν σε οικονομική στενότητα ζητούσε και ζωγράφιζε κάποιον από τους «Έλληνες» (the Greeks). Ο Oυάτς είχε ζωγραφίσει και το πορτραίτο της μητέρας του Στέφανου. Ο Γουίστλερ όμως για να ζωγραφίσει τον Στέφανο επέλεξε να τον ζωγραφίσει με ένα καθημερινό ένδυμα σαν να είναι έτοιμος να πάει βόλτα. Στον τίτλο ενσωμάτωσε όπως συνήθιζε εκείνη την εποχή ορολογία από τη μουσική, γι’ αυτό και ονόμασε τον πίνακα Arrangement in Grey: Portrait of Master Stephen Manuel. Ένας παρόμοιος πίνακας του Γουίστλερ σώζεται με τον τίτλος Πορτραίτο ενός παιδιού (Portrait of a child), αλλά φαίνεται ότι είναι σαν προσχέδιο του πίνακα, ένας ατελείωτος πίνακας.

Ο Στέφανος Μανουήλ είχε λαμπρή καριέρα σαν δημόσιος υπάλληλος της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Παντρεύτηκε μια ξαδέλφη του, τη Ζωή Ιωνίδου, όπως συνηθιζόταν στον κύκλο της ελληνικής ομογένειας, οι γάμοι να είναι μεταξύ των οικογενειών, και παραστάθηκε και περιέθαλψε τη θεία του Νέλλη, όταν έμεινε μόνη της μετά τον θάνατο του άντρα της και του κουνιάδου της. Κληρονόμησε τον πίνακα μετά τον θάνατο της μητέρας του, ο οποίος εντέλει αγοράστηκε από τον αμερικάνο μεγιστάνα Φρηρ (C.L. Freer) και σήμερα εκτίθεται μαζί με όλη τη συλλογή του Φρηρ στο Μουσείο Σμιθσόνια, στη Γκαλερί Φρηρ (Freer Gallery) στην Ουάσιγκτον, μαζί με την Πριγκίπισσα στη χώρα της πορσελάνης. ένα μικρό αριστούργημα πλάι σε έναν μεγάλο πίνακα.

 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: