Μεσογειακές γέφυρες: Οι Νότιοι

Στη διάρ­κεια του Φε­στι­βάλ Ποί­η­σης της Lodève (2010) εί­χα την ευ­και­ρία να συ­να­ντη­θώ με τον Yves Broussard, Λο­γο­τε­χνι­κό Διευ­θυ­ντή του πε­ριο­δι­κού L’ autre Sud, που δια­δέ­χθη­κε το πε­ριο­δι­κό Les cahiers du Sud (1998).
Τα δυο πε­ριο­δι­κά (το δεύ­τε­ρο σ΄όλη τη διάρ­κεια του 20ού αιώ­να) στό­χευαν να κι­νη­το­ποι­ή­σουν τους ποι­η­τές του Νό­του της Γαλ­λί­ας, με αφε­τη­ρία την πό­λη των Φω­κα­έ­ων, τη Μασ­σα­λία. Βέ­βαια δεν απο­κλεί­ουν ποι­η­τές από άλ­λες πε­ριο­χές της Γαλ­λί­ας, ωστό­σο προ­σπα­θούν να «αντι­πα­ρα­τε­θούν» με το Πα­ρί­σι. Εί­ναι γνω­στό ότι το γαλ­λι­κό κρά­τος και η γαλ­λι­κή ζωή (λο­γο­τε­χνι­κή, πο­λι­τι­κή, καλ­λι­τε­χνι­κή …) εί­ναι υπερ­βο­λι­κά εστια­σμέ­νη στην πρω­τεύ­ου­σα. Η ιστο­ρία εί­ναι πα­λιά και πο­λύ σύν­θε­τη. Δύ­σκο­λο να τη συ­νο­ψί­σου­με !
Όπως μου εξή­γη­σε ο Y. Broussard, ύστε­ρα από μια στρογ­γυ­λή τρά­πε­ζα για το μέλ­λον της ποί­η­σης σε σχέ­ση με τις τέ­χνες και τις νέ­ες τε­χνο­λο­γί­ες, το πε­ριο­δι­κό L΄ autre Sud εί­ναι αφιε­ρω­μέ­νο στην ποί­η­ση, στη­ρί­ζε­ται σ’ ένα δί­κτυο ποι­η­τών που εί­ναι ορ­γα­νω­μέ­νοι σε ομά­δες, σε πολ­λές πό­λεις της Νό­τιας Γαλ­λί­ας και προ­σπα­θούν να λει­τουρ­γούν ως ένα σύ­νο­λο ορ­γα­νω­μέ­νο ή του­λά­χι­στον συ­ντο­νι­σμέ­νο, σχε­δόν σαν πο­λι­τι­κή ορ­γά­νω­ση.
Το πε­ριο­δι­κό εί­χε ήδη πα­ρου­σιά­σει έρ­γα του Ελύ­τη, Σε­φέ­ρη και Ρί­τσου. Εί­ναι και­ρός λοι­πόν να δει­χτεί η πρό­σφα­τη ποι­η­τι­κή συ­γκο­μι­δή. Σαν μι­κρή αντα­πό­δο­ση, δη­μο­σιεύ­ο­νται εδώ τα ποι­ή­μα­τα με­λών του δι­κτύ­ου : Yves Broussard, Marie- Claire Bancquart, Bernard Mazo και  Jean-Max Tixier, ελ­πί­ζο­ντας ότι ένας πρώ­τος διά­λο­γος θα μπο­ρού­σε ν’ αρ­χί­σει ανά­με­σα στους ποι­η­τές των δύο ιστο­ρι­κών ση­μεί­ων-πε­ριο­χών της λί­μνης της Με­σο­γεί­ου.

Ευ­χα­ρι­στί­ες εκ­φρά­ζο­νται στους Ιω­σήφ Βε­ντού­ρα και Michèle Valley για τις κρι­τι­κές τους πα­ρα­τη­ρή­σεις σχε­τι­κά με τις με­τα­φρά­σεις.

Μεσογειακές γέφυρες: Οι Νότιοι

Υβ Μπρουσάρ

Ο Yves Broussard, γεν­νη­μέ­νος στη Μασ­σα­λία το 1937, δη­μο­σί­ευ­σε 20 πε­ρί­που βι­βλία και συ­νερ­γά­στη­κε με πολ­λές διε­θνείς επι­θε­ω­ρή­σεις ποί­η­σης και τέ­χνης. Έχει τι­μη­θεί με πολ­λά βρα­βεία Αρ­τώ, Απολ­λι­ναίρ, Mondor, Vildrac (Société des Gens de Lettres). Ποι­ή­μα­τά του έχουν με­τα­φρα­στεί σε πολ­λές γλώσ­σες (π.χ. ρω­σι­κά, κι­νε­ζι­κά, ρου­μα­νι­κά). Αφού εί­χε διευ­θύ­νει το πε­ριο­δι­κό Les cahiers du Sud από το 1976 μέ­χρι 1997, συ­νε­χί­ζει με τη διεύ­θυν­ση του πε­ριο­δι­κού L’ autre Sud, που το δια­δέ­χθη­κε. Tο 1998, η πό­λη της Μασ­σα­λί­ας του αφιέ­ρω­σε μια με­γά­λη ανα­δρο­μι­κή έκ­θε­ση με τί­τλο: «Κα­τοι­κώ­ντας τη γη, Yves Broussard, ποι­η­τής».

Το προνόμιο του χρόνου

στον Robert Sabatier
«η ποίηση είναι η ταυτότητά μου»

Roberto Juarroz


Μες το καυτό καλοκαίρι
ο χώρος τρέφεται
από τη διχόνοια
από το είναι και το μηδέν
κι ευθύς ο χρόνος
το αιώνιο
επιβάλλει.

*

Αναγεννημένος
ο κήπος περιμένει
τους σπόρους της επαγγελίας
μες στην οργή του καλοκαιριού

Το φως αποφορτίζεται
από το υπερ-πλήρες του
από όνειρα

Εδώ
το μέλλον δεν είναι ποτέ
υπερβολικά ζωηρό
στη σιωπή του
μέλισσες

Εκεί κάτω
το ηλιοτρόπιο επιμένει
και σημαίνει.

*

Ο καιρός ξανοίγεται
στα ψηλά της χώρας
άναντα στα ορόσημα των θεών

Ανάμεσα στο είναι και το μη-είναι
το δυνατό φτάνει στα όρια του αβέβαιου
μες στο παντοτινά πρώτο βήμα
της ανθρώπινης περιπέτειας

Έτσι φτιάχνονται
αινίγματα και προαισθήματα

*

στον Andrea Moorhead

Φυλακισμένος
στο αιώνιο ξεκίνημα
ο άνθρωπος καθυστερείται
στο γίγνεσθαί του

Στο χείλος του χρόνου
καμιά φορά
τον πλησιάζει το αόρατο

για να του θυμίσει
ακόμη και για πάντα

ότι το μετά είναι ήδη μέσα στο πριν

*

Μες στο βάθος του βλέμματος
το άπειρο επαναλαμβάνεται

Ο χώρος που απαλλάσσει
μαγεύεται από το ίχνος
—ανεξίτηλο—
απότοκο του χειμώνα
και απλώνεται

στον Gérard Blua

Το Άστρο περιμένει

*

Η λεύκα
πάντα αυτή
καινοτομεί
και υπερβαίνει
το αόρατο

Με κτύπημα της φτερούγας
το ελαφρύ πουλί
παρατείνει
την εμμoνή του ονείρου

όπου το παν εκφέρεται.

Μεσογειακές γέφυρες: Οι Νότιοι

Μαρί-Κλαιρ Μπανκάρ


Η Marie-Claire Bancquart εί­ναι ομό­τι­μη κα­θη­γή­τρια στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Σορ­βόν­νης, έχει εκ­δώ­σει πολ­λές ποι­η­τι­κές συλ­λο­γές, δο­κί­μια και άρ­θρα. Βρα­βεύ­τη­κε με το Με­γά­λο Βρα­βείο Κρι­τι­κής της Γαλ­λι­κής Ακα­δη­μί­ας και της Εται­ρεί­ας «Société de Gens de Lettres». Η ποί­η­ση της τι­μή­θη­κε με το Βρα­βείο Max Jacob, Supervielle, το Με­γά­λο Βρα­βείο της πό­λης της Λυών και το Με­γά­λο Βρα­βείο του Φθι­νο­πώ­ρου της « Société des Gens de Lettres».


Κλί­ση κοι­νή και μυ­στη­ριώ­δης

Ο εξό­ρι­στος στο γυ­ρι­σμό του δεν έχει σύν­θη­μα και πα­ρα­σύν­θη­μα ού­τε τοί­χο αντι­στή­ρι­ξης

έζη­σε για πολ­λά χρό­νια εκτός των συ­νό­ρων

εξε­τά­ζει αγάλ­μα­τα
προ­σπα­θώ­ντας να ξυ­πνή­σει ονό­μα­τα

η ιστο­ρία
κα­τα­σχί­στη­κε

τα χαρ­το­νο­μί­σμα­τα
τυ­πω­μέ­να με άγνω­στες λέ­ξεις

η γλώσ­σα ηχεί κά­πως δια­φο­ρε­τι­κά

μό­νο όταν θυ­μά­ται την αρ­γκό και τις προ­φο­ρές
του πα­λιού και­ρού, μια το­πο­γρα­φία φω­νηέ­ντων
και συμ­φώ­νων, πράγ­μα­τα που έπρε­πε να
προ­μη­θευ­τεί στο πα­ντο­πω­λείο, μια κα­ρα­μέ­λα
με μπλε κύ­μα­τα, νό­στι­μα γλυ­κε­ρή …κι έτσι
σχε­δόν επα­να­πα­τρι­σμέ­νος.

*

Πί­σω από τα αγάλ­μα­τα βα­σι­λεύ­ει σιω­πή με­γά­λη
δεν μπο­ρείς να την ακού­σεις
περ­νά­ει από μπρο­στά τους, εκτός εάν κά­νεις το γύ­ρο.
Μην περ­πα­τάς στο λι­θό­στρω­το κα­τώ­φλι
κά­ποιος πέ­θα­νε μες στο σπί­τι
με θά­να­το βί­αιο.

Πρό­σε­χε τις κοι­λό­τη­τες μές αυ­τό τον τοί­χο
σκαμ­μέ­νο με ση­μεία
εδώ και αιώ­νες
από τους αι­ρε­τι­κούς.

Με το να εί­ναι μα­κριά από μας στην κλί­μα­κα των όντων
η πέ­τρα πρό­λα­βε
τη δυ­σκο­λία μας να ζή­σου­με.

Το με­ση­μέ­ρι
κά­τω από ο αυ­το­κί­νη­τό μας
η σκιά
πο­λύ σκο­τει­νή
απο­κρύ­βει ίσως
μια πόρ­τα προς τη Σί­βυλ­λα, στο κέ­ντρο της γης

αν κα­τε­βαί­να­με, ο φό­βος δεν θα υπήρ­χε πια
η κα­μπύ­λη θα ‘ταν μα­λα­κή σαν μαλ­λί
να μην φύ­γου­με αμέ­σως

ας πε­ρι­μέ­νου­με την απο­δυ­νά­μω­ση του ήλιου
η σκιά χλω­μή πια
δεν θα μουρ­μου­ρί­ζει τα αρ­χαία όνει­ρα.

*

Αλ­λά οι μυ­λό­πε­τρες του σα­νού στρί­βουν κά­τω από τη δό­ξα του ήλιου, όλα κραυ­γά­ζουν τη χα­ρά του ου­ρα­νού μέ­σα σε μια εκ­κω­φα­ντι­κή ακι­νη­σία,

η γλώσ­σα παύ­ει να αλυ­χτά το μί­σος, κρα­τιέ­ται εκεί
με­τα­ξύ των ξε­θυ­μα­σμέ­νων σκιών

ένας άντρας, μια γυ­ναί­κα κοι­μού­νται μα­ζί, στο άνοιγ­μα
της απα­λό­τη­τας του δέρ­μα­τός τους

για­τί όχι αυ­τό το λε­πτό, για­τί όχι η ει­ρή­νη, για­τί όχι εμείς ;

Υπάρ­χει
αγά­πη μυ­στι­κή μέ­σα στην αγά­πη
κά­τι πιο τρυ­φε­ρό, εξη­με­ρω­μέ­νο
που ξε­περ­νά­ει τα λό­για.

Το χέ­ρι ακου­μπά­ει την γλυ­κύ­τη­τα της ζω­ής
που φτά­νει μέ­χρι την σκιά.

*

Χου­φτιά­ζω το λε­πτό
το σφίγ­γω
ανα­δύ­ε­ται ένα φρού­το ώρι­μο
που για πο­λύ και­ρό έψα­χνα στα τυ­φλά, με­τα­ξύ των
μα­θη­μά­των του σκό­τους.

Προει­δο­ποί­η­ση προς όλους :
μό­λις ανα­πνεύ­σα­τε, όπως
το έντο­μο μες στο σπή­λαιο
όπως με τον τρό­πο του ο πλά­τα­νος
σε κλί­ση κοι­νή και μυ­στη­ριώ­δη.

Μεσογειακές γέφυρες: Οι Νότιοι

Μπερνάρ Μαζό


Ο Bernard Mazo γεν­νή­θη­κε το 1939 στο Πα­ρί­σι και πέ­θα­νε το 2012 στη νό­τιο Γαλ­λία. Ποι­η­τής και δο­κι­μιο­γρά­φος, υπήρ­ξε συν­διευ­θυ­ντής του μη­νιαί­ου ποι­η­τι­κού πε­ριο­δι­κού Σή­με­ρα, το Ποί­η­μα, δια­τέ­λε­σε μέ­λος της ακα­δη­μί­ας Μαλ­λαρ­μέ, του ΡΕΝ CLUB, και γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας του Βρα­βεί­ου Απολ­λι­ναίρ. Εξέ­δω­σε δέ­κα βι­βλία ποί­η­σης.


Κάτω από τα βλέφαρα της νύχτας

1.

Δεν μιλάς
περιμένεις
τη νύχτα
η γλύκα της
εκεί όπου απλώνεται
το νεκρικό ψύχος της

2.

Η δροσιά του πρωινού
ή τίποτε
κι αυτή η σιωπή
μέσα στην πυράκτωση
του καλοκαιριού

3.

Κάποιος μιλάει
εκεί κάτω
το πρόσωπο
στραμμένο προς τη νύχτα

4.

Αλλά
δεν διαθέτουμε πάντοτε
τις κατάλληλες λέξεις
για να δώσουμε την ελπίδα
καρφωμένη
μες την οδύνη
των ημερών

5.

Κι η φωνή χάνεται
εκεί όπου όλα φθείρονται

6.

Αυτή η σιωπή
ανάμεσα στις λέξεις
αυτή η λάμψη
ανάμεσα στα δέντρα
Κι εσύ
σημείο προς σημείο
αναγνωρίσιμα
μέσα στον καθρέφτη
χωρίς αμάλγαμα
της ζωής μας

7.

Σιωπή
σιωπή παντού
ανάμεσα στους μεγάλους κορμούς
της νύχτας

8.

Τότε
θα θέλαμε
να ξαναβρούμε την παιδικότητα
να διαχυθούμε
μέσα στον πόνο της

9.

Μένουμε όμως
άφωνοι
εκεί όπου η παγωνιά
απανθρακώνει τη ζωή

10.

Εκεί
όπου τίποτε
δεν κινείται
μόνο η νύχτα
με τη βουβή της εχθρότητα

11.

Μονάχα ίσως
το περίγραμμα
μιας φράσης
για να ανοίξουν
οι σιαγόνες
του θανάτου

12.

Παραμένω ακουμπισμένος
στον τοίχο των λέξεων
για να μη λυγίσω
για να μην πεθάνω

13.

Μετά αποκοιμιέμαι
να αποκοιμηθώ τελικά
κάτω από κλειστά
βλέφαρα
της νύχτας.

Μεσογειακές γέφυρες: Οι Νότιοι

Ζαν-Μαξ Τιξιέ

O Jean-Max Tixier (Μασ­σα­λία 1935-2009) ήταν δι­δά­κτωρ φι­λο­λο­γί­ας, ποι­η­τής και πε­ζο­γρά­φος. Μέ­λος της συ­ντα­κτι­κής επι­τρο­πής των πε­ριο­δι­κών Autre Sud, Encres Vives, Poesie 1. Υπήρ­ξε μέ­λος της Επι­τρο­πής του Με­γά­λου Βρα­βεί­ου της Λο­γο­τε­χνι­κής Κρι­τι­κής. Δη­μο­σί­ευ­σε εί­κο­σι συλ­λο­γές ποι­η­μά­των, πα­ρα­μύ­θια, αφη­γή­μα­τα και οκτώ μυ­θι­στο­ρή­μα­τα. Το τε­λευ­ταίο ποι­η­τι­κό του βι­βλίο εί­ναι το Les Silences du passeur, ενώ το τε­λευ­ταίο του μυ­θι­στό­ρη­μα L’ Aine des Gallian. To 1994, του απο­νε­μή­θη­κε το Με­γά­λο Λο­γο­τε­χνι­κό Βρα­βείο της Προ­βη­γκί­ας για το για το σύ­νο­λο του έρ­γου του.


Πα­ρά­στα­ση για έναν νε­κρό λό­γο


Τα κα­μώ­μα­τα
θα πά­ρουν τη θέ­ση της λο­γι­κής
Alain Bosquet

1

Με ποια λέ­ξη αρ­χί­ζει κά­θε πράγ­μα
Κι εσύ ο ίδιος
Ντυ­μέ­νος με τα ξε­κι­νή­μα­τα
Χω­ρίς δέ­ντρα, χω­ρίς το ανά­γλυ­φο του εδά­φους
Χω­ρίς πο­τά­μια και θά­λασ­σες
Θα σχε­δί­α­ζες τον εαυ­τό σου μες στην ασά­φεια της απου­σί­ας
Θα κλει­νό­σουν μες το χώ­ρο του άφα­του
Μες στον μά­ταιο σου πό­θο του λό­γου.

2

Η μέ­ρα δεν στα­μα­τά­ει όλο και με­γα­λώ­νει μέ­σα στο λά­ρυγ­γά σου
Απλώ­νει τα δι­κά της χέ­ρια του φω­τός και του ανέ­μου,
Σε οδη­γεί στο κα­τώ­φλι του θο­ρυ­βώ­δους σπι­τιού
Βά­ζεις αυ­τί, ακούς
Δεν εί­ναι πια η εμ­βέ­λεια της σιω­πής που σε σα­γη­νεύ­ει
Υπάρ­χει μέ­σα στην πέ­τρα ο ψί­θυ­ρος ενός τρα­γου­διού
που δεν αφή­νει πια.

3

Η αυ­γή φορ­τώ­νει τη γλώσ­σα σου με αλά­τι
Το ανα­κα­τώ­νεις για πο­λύ μες το στό­μα σου
Χω­ρίς να του στε­ρείς τη νο­στι­μά­δα
Το ίδιο πράγ­μα γί­νε­ται μέ­σα στο κε­φά­λι σου
Κά­ποια αό­ρα­τη ου­σία
Η ιδέα μιας ανύ­παρ­κτης ύλης
Σε δια­σχί­ζει χω­ρίς ν’ αφή­νει ίχνη
Α! πό­θος για πά­ντα ανοι­κτός
Από αυ­τό που υπήρ­ξε.

4

Μια κο­σμι­κή προ­σευ­χή που ανε­βαί­νει στα χεί­λη
Τα κάρ­βου­να μιας πι­πε­ριάς πο­τι­σμέ­νης με αί­μα
Το βά­σα­νο ενός αφρού που υψώ­νε­ται
Μια κα­θα­ρή ανά­μνη­ση που συ­μπυ­κνώ­νε­ται
Δια­γρά­φε­ται σε φρά­σεις στο τοί­χω­μα του πο­τη­ριού
Προ­σαρ­μο­σμέ­νο στο όριο της ανα­πνο­ής σου
Εκεί που δια­χω­ρί­ζε­σαι από εσέ­να.

5

Πρώ­τη, πρώ­τη σου αί­σθη­ση
Πρώ­τη μέ­θη
Κα­θώς βγαί­νο­ντας από εσέ­να
Όταν ο θό­ρυ­βος από το βή­μα σου αντη­χεί
Στο βά­θος του πη­γα­διού
Τί­πο­τα πια να λε­χθεί
Πα­ρά αυ­τός ο πό­θος του λέ­γειν
Που απο­μα­κρύ­νε­ται μα­ζί μ΄ εσέ­να

6

Ανη­συ­χού­με με τα θλι­βε­ρά νέα
Να βλέ­που­με τη νύ­χτα να χά­νει τη μά­χη
Μέ­χρι το πρωί
Η αυ­γή τη βρί­σκει τρε­μά­με­νη
Με­τα­ξύ τό­σων πε­σμέ­νων φτε­ρών
Στα πό­δια του χρό­νου

7

Δεν εί­ναι από σκό­τος
Και οι οπλές του άσπρου αλό­γου
Δεν πο­δο­πα­τούν μέ­χρι τη στιγ­μή
Που το φου­στά­νι του ξα­να­γί­νε­ται κόκ­κι­νο
Ανταλ­λάσ­σο­ντας το φλο­γε­ρό ρό­δο της καρ­διάς
Για τη σω­τη­ρία της νύ­χτας.

ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: