Όλη η προσπάθεια της Φαίδρας συνίσταται στο να εκπληρώσει
το σφάλμα της, δηλαδή να δώσει άφεση στον θεό.
―Ρολάν ΜΠΑΡΤ, Γύρω απ’ τον Ρακίνα
Φαίδρα: Δύσκολα επιμένουμε, Ιππόλυτε Κι όταν σε αποκτήσω δύσκολα, δύσκολα θα σε αποχωριστώ Έμεινα σιωπηλή Τώρα όμως μιλώ Σηκώνω τη φωνή Τον έρωτα υψώνω Να καταλάβω εγώ, λέγοντας «έρωτα», πρώτα Δεν σ’ αντικαθιστώ με δάκρυα Και στο κατώφλι του ανακτόρου αρχίζω να εξιστορώ το αίτημα της Φαίδρας Ο χθεσινός μου ενδοιασμός έγινε απόφαση Ναι, σ’ αγαπώ Κι ό,τι θεωρούσα ίδιον μιας μητριάς το έκοψα σαν τον μαστό της Αφροδίτης Είχα μια έκλαμψη: Πρώτα το βλέμμα που σκόνταψε στο πρόσωπο – το βλέμμα σου ήταν που φώτισε τη λάμψη του έρωτά μου τη μοναξιά μου, τη νύχτα μου Ύστερα μέσα από το σώμα μου να γίνεσαι εσύ, και όχι μέσα Άκουσε άκου εσένα, μέσα μου έχεις αποκαλυφθεί αίλουρε, κυνηγέ Ή μήπως είσαι πέτρα; Τι είσαι, Ιππόλυτε; Από δω και πέρα, δίπλα στον εαυτό μου, τίποτα δεν μετράει από όσα είχαν τόση αξία: οι έρωτες, οι φιλίες, οι τρόποι, η ματαιοδοξία. Τίποτα που να έχει σχέση με την αποπλάνηση* Σε αποπλανώ, λοιπόν Είναι στη φύση του ανθρώπου η γοητεία Ιππόλυτος: Γυναίκα, ολέθριο κακό Δία, γιατί κάτω απ’ το φως του ήλιου έχεις βάλει τη γυναίκα αυτό το κίβδηλο κακό για τους ανθρώπους;** Φαίδρα: Για να αποπλανά Αλλά σχεδιάζω την ντροπή, τιμή να κάνω με όσα πρόκειται να πω κι όσα δεν θα σου ξαναπώ όταν με δεις να κρέμομαι επιτέλους Ξέρεις τι είναι «ερωτευμένος άνθρωπος»; Βρόγχος και βραχνάς, να τι είναι Ιππόλυτος: Γλωσσοκοπάνα είναι! Γιατί όποιος σε τίποτα μπροστά δεν ορρωδεί, μιλάει Σιωπά μόνον ο διστακτικός που, αν χάσει, χάνεται από προσώπου γης Διστάζω, Φαίδρα ή μήπως σε απεχθάνομαι; Φαίδρα: Πράγματι, ερωτευμένος είναι της γλώσσας ο κοπανιστός αέρας Μιλά, εκεί που οφείλει να σιωπά Σωπαίνει, ενώ άλλα θα ’πρεπε να πει... Ιππόλυτος: Έρμαιο δηλαδή του τρομερού αδένα που αφρίζει Φαίδρα: Της κλειτορίδας... Και πώς τον δράκο της σπηλιάς μου να εμπιστευτείς εσύ, παρθένα Η γλώσσα από τη μια ξέρει καλά να νουθετεί από την άλλη, θάβει Η γλώσσα είναι κεραυνός, βρόντος ασίγαστος τρομάζει τους νεκρούς κάτω απ’ τη γη τους ζωντανούς αφηνιάζει σαν τ’ άλογα που καβαλάς Δεν σου αρέσει να μιλώ; Ιππόλυτος: Να μη φυλάγομαι λοιπόν; Και πώς να φυλαχτώ αφού τα δύο είναι ένα: το στόμα στο μουνί Μετρώ λοιπόν τα πάθη σου φυσούνε και με πιάνει η μυρωδιά απ’ τα έμμηνα δεινή γυναίκα Φαίδρα: Και εγώ μετρώ, Ιππόλυτε, εσένα Το υπόλοιπο μετρώ σε πόνο τραπεζίτη Μετρώ αυτό που ήταν γενικό σαν χρήμα ενώ δεν ήταν Ιππόλυτος: Άσε την αριθμητική Απέδωσε οικονομικά προς χρήσιν όλων μας το πάθος σου για μένα Βεβήλωσε ό,τι ιερουργικώς έχει διαχωριστεί Ξεχώρισε συκώτι και καρδιά να λάβει η Θεά το μερτικό της σε πείσμα της Κυθέρειας Αφροδίτης που εμπαίζει τους βροτούς Και κράτησε τη θλιβερή ερωτευμένη σάρκα για τα σκυλιά της Άρτεμις Τι άλλο έχεις να μου πεις; [Παύση] Φαίδρα: Θα είμαι σύντομη Πετώ τα ρούβλια στη φωτιά σαν τη Ναστάσια Διακωμωδώ τη γλώσσα του Ευριπίδη Τράβα τα χρήματα από τη φωτιά Μπορείς; Ιππόλυτος: Σε ποιον αιώνα; Αλλά μη διαρρηγνύεις την πλοκή Το νήμα απ’ την αρχή του αρχαίου μύθου τυλίγεται επάνω μας Ο Ευριπίδης είναι συνεχώς παρών στο «Σχέδιο για Φαίδρα» Ο συγγραφέας είναι απών Κάθε φορά τα λόγια του είναι αλλουνού Πονάει, κάθε φορά, αλλιώς ο συγγραφέας Και διατυπώνει παραρτήματα στη γλώσσα του Ευριπίδη Την απουσία του μαρτυρώ τώρα εγώ στον σημερινό «Ιππόλυτο» που γράφει άλλος Σε αυτή την κίνηση εμπλέκεται και ο θεατής τότε, στα μάρμαρα τώρα, στα αλώνια Είναι 26 του μηνός Ιουλίου 2017 Δεν σου αρκεί αυτό; Φαίδρα: Φιλόλογος δεν είμαι Αν μου αρκεί; Ο «Ιππόλυτος» είναι ο κώδικάς μου Ακούω με τα σημερινά μου αυτιά και παίζω –Πλάσμα ζωντανό, ηθοποιός– τον εαυτό μου παρωδώ Ανέτρεψα ότι έχει προηγηθεί Μοιρολογώ την τραγωδία ανάποδα Ιππόλυτος: Η ίδια η γλώσσα παρωδεί Μιλάμε και παραβαίνουμε απευθυνόμενοι Έλα λοιπόν επίρρημα και αντεπίρρημα είναι το ίδιο [Παύση] Φαίδρα: Έχω υποκύψει στις πιέσεις, Ιππόλυτε Σκύβω και κουκουλώνω πομπές Δεν με μειώνεις που πλαταίνεις επάνω μου Μια ματιά στο δέρμα και τότε να δούμε ποιος είναι από κάτω Αν μου πάρεις το κεφάλι κοίτα στο χάλκινο τάσι να δεις την ήβη μου Μετά, η γυναίκα είσαι εσύ Σφίγγω τα πόδια μου Αφού ξέρεις πως με παιδεύει ο φρονιμίτης Δεν είναι η τανάλια που με φοβίζει αλλά πώς επιχειρείς με τη γλώσσα σου στο στόμα μου Εσύ που φροντίζεις τον κόρφο μου Επίτρεψε στην Τροφό να αυταπατάται Δεν είμαι η λύκαινα Δεν διανοήθηκα να εγκαθιδρύσω αυτοκρατορία κάτω από σιδηροπρίονο μαστών Αφήνω για τον Θησέα καρφιά και τανάλιες Να σκάψεις κι άλλο; Συμφέρει οι σωλήνες να είναι εξωτερικοί Για να ελέγχω την ηλεκτρόλυση του χαλκού σου στον μπρούτζο μου Είναι άραγε υδραυλικοί που παραστέκονται όταν με χτίζεις; Θανάτωσέ με Απ’ το γεφύρι, δεν θα ωφεληθεί το εμπόριο αλλά η Άρτα Αδιαφορώ αν ο έρωτας είναι υποπερίπτωση των παθών μου Αν κάτι κλαίει μέσα μου, ο άνδρας είναι Δεν φταίει όμως η γλώσσα που σήπομαι Ένα σκουλήκι ευγενικό στη ρώγα ελευθερώνει τους χυμούς του γερασμένου στήθους μου Η άμπελός σου, τρυγητή Ύστερα, δρυς φέρετρο, για το στενό σου στέρνο Τη μέθη πίνω στο χέρσο της μασχάλης σου Μπλέχτηκε ο θάνατος στα ροκανίδια Ιδρύει λαούς αμπελουργών με μια γραμμή από θειάφι που δείχνει την Τροιζήνα Μέσα σου βουίζει το μελίσσι Και η βασίλισσα –άγριο έντομο, παστωμένο στον πολτό– με εχθρεύεται Εγώ εχθρεύομαι τον εαυτό μου στο παλάτι Δοτή βασίλισσα σε κλινοπάλη με σκιές Δεν τρώω από κρυφό καημό Ό,τι έχω το αποστρέφομαι και προτιμώ ό,τι δεν έχω Ναι, έχεις τους λόγους σου να αποστρέφεσαι κι εσύ το τέλειο τριγωνικό τελάρο μου που προεξέχει Το μέλι το έχω εγώ, η εστεμμένη Δες την εικόνα με τις κυψέλες θα τις χρησιμοποιήσω για οστεοφυλάκια Πρώτα όμως να ζευγαρώσουμε Στη γλώσσα σου το λένε μετακομιδή στη δική μου, καύλα Είμαι τρελή μα κάποιος θα εμφανιστεί και θα αμφισβητήσει πως σ’ το ζήτησα Να σ’ αρνηθώ, Ιππόλυτε; Αλλά δεν μπορώ κι ας το εκμεταλλεύεσαι Εκείνος που καραδοκεί είναι το πρώτο θύμα του θηρίου Σπάραξέ με με ό,τι σου απέμεινε: οπλές και σκουλαρίκια Κανένα θήραμα εδώ Κανένα εμπόδιο Οπότε ο Θησέας, τι; Πράγμα που δεν δικαιολογεί τη δυσπραγία σου Αν θες να ξέρεις, το δυσκίνητο το εγκατέστησα εγώ Σηκωμένη τρίχα Προτεταμένο ρύγχος Προσήλωση στον γάμο Και ποιο το αποτέλεσμα; Ίσοι ενώπιον του Νόμου Ερεθισμένα γλωσσίδια Καταληψία των αμυγδαλών Ασφυξία, κι είμαστε στο προοίμιο Ιππόλυτος: Για τον κυνηγό πατέρα μου η κράμπα ευνοεί την περίσκεψη Για τον εκδορέα ένα κυβικό αέρα αρκεί Για να έχει άθικτο το τομάρι Οπότε μην απορείς αν ο έξυπνος ιδεαλισμός μου βρίσκεται πλησιέστερα στον υλισμό του χασάπη πατέρα μου Αν αποκαθιστούσες το ζήτημα δικανικά η απειρία των μηρών μου θα σε έπειθε Απ’ την αρετή μου προτίμησα την αφέλεια Και απ’ τη δυστροπία μου εξαίρεσε τις θέσεις των ερωτημάτων μου Φαίδρα: Δεν σε ρωτώ, γλυκέ μου Καίω τις απαντήσεις σου όπως έκαψα τη γούνα μου για σένα Μη βιαστείς να αποδώσεις σε σκοπιμότητες την κίνησή μου Στο έλεός σου παραμένω και η γυναίκα που διακρίνεις σου λέει αλήθεια Το λίκνισμά μου, παρακαλώ, μη σε διεγείρει Μην υποψιάζεσαι τα πέπλα μου Το ίδιο κορμάκι έρχεται Το ίδιο κορμάκι φεύγει Γι’ αυτό πάρε με μαζί σου στα βουνά Θα ήθελα να φωνάξω στα σκυλιά σου Να τα εμψυχώσω Ιππόλυτος: Συγχώρα με που δεν μπορώ να ανταποκριθώ και συνυπάρχω καταχρηστικά μαζί σου Μου μίλησες για σύστημα επιβίωσης σκοτεινό σαν τον κισσό Δεκτό Όλα δεκτά Αδύνατον να είσαι συνεχώς επί ποδός Για ίδιους λόγους γίνεται κανείς παραμυθητικός Αλλιώς σωπαίνει Ίσως να μου συμβεί κι αυτό: κάποιο πρωί θα δω τον κηπουρό να εξυγιαίνει τραβώντας τα ζιζάνια Ευχήσου μόνο όταν θα γίνει ο καθαρισμός μην κόψουν και το δέντρο Τι λέω; Ο καθαρμός πήγα να πω Και φυγαδεύω την ευχή στο κυπαρίσσι Φαίδρα: Να ’ρθω στη θέση σου; Αν υπάρχει κάποιος που ανατρέπει τα δεδομένα αυτός δεν υπάρχει ακόμα Υπήρξε έρωτας ποτέ εξίσου για τους δύο; Αν είμαστε καλά, θα δεις Αλλά μην προσθέτεις εκεί που εγώ με αφαιρώ Μη με κρατάς σε τόσο βάθος που η διπλοτυπία των ματιών μας φθάνει για να πειστούν και οι πιο απαιτητικοί ερευνητές για το είδος μας Ασάλευτοι κι αγκαλιασμένοι Θα σε τραβώ απ’ τα βαθιά για να σε βάλω στην κασέλα, την κλίνη μου με τον σπασμένο πάγο Να κάνουμε έρωτα στο κρεβάτι; Οι ωκεάνιοι πόθοι μας, προς τι αφού έχει προηγηθεί η απολέπιση; Τότε, εντελώς γυμνοί, ως διά μαγείας είκοσι χιλιάδες λεύγες υπό τη θάλασσα θα τραντάξουμε το βαθυσκάφος του Θησέα Γελάς που είχα τη θέληση οι θάλασσες να μπουν ανάμεσά μας; Δόλωσα με υποταγή Χίλιες φορές καλύτερη απ’ τον δόλο Κλείσε με στον σφυγμό σου Πίεσέ με σαν το κακό σπυρί Με όρους καρδιολογικούς πες μου πώς να διασχίσω την αορτή σου; Νεύρο χτυπημένο από έρωτα Πώς να φιλήσω τις πληγές απ’ τα ανευρίσματά μου Και πώς να πιω στους γάμους του Ουρανού και της Κόλασης; Το ξέρω, δεν πρέπει να φαίνομαι Δεν πρέπει να σε ενοχλώ Γιατί μ’ αφήνεις να πιστεύω ότι αν θα πάρω όλο τον αέρα μέσα μου δεν θα σκάσω; Γιατί ρωτάς, σαν την Ηλέκτρα; «Ήρθε ο πατέρας μου;» Και γιατί μου είπες ότι είμαι διαρκώς η παντρεμένη; Ιππόλυτος: Εξευμενίζω την ακοή σου, δεν το κατάλαβες; Φαίδρα: Ν’ ακούσω τι; Τα άκουσα όλα Γι’ αυτό και επινόησα στα δόντια την ανισότητά μας Ιππόλυτος: Της ηλικίας; Φαίδρα: Του φύλου μας: της κεντημένης πεταλούδας στο μπλουζάκι μου Το έντομο δεν επιλέγει άνθη Έτσι να με φανταστείς πριν κάτσω στο πέτο σου τρυπημένη από την καρφίτσα του εγωισμού σου Ιππόλυτος: Είσαι το θέαμα εντομολόγων Είσαι τεχνούργημα βαλσαμωτή Δεν με νοιάζει αν θα στερηθώ τις φροντίδες σου Θα λύσω την πολιορκία Κριοί και έμβολα στο Πολεμικό Μουσείο του πατέρα μου Οι σκελετοί των αλόγων μου, για το μπαλτακίνο σου Θα διεγερθώ όταν θα βγει ο Ταύρος απ’ τη θάλασσα και του ορμήξω στα νερά Το βλέπω: θα σπάσει ο άξονας τα άλογα θα με σύρουν Θα γκρεμιστώ Φαίδρα: Στον μέλλοντα όλα αυτά; Λίγη τάξη στο κεφάλι σου δεν βλάπτει Εγώ παραλλάσσω το πεδίο τώρα Εγώ χτυπώ κοιτάσματα κάτω από τον φλοιό του παρόντος Οπότε, ποιος χειρουργός τολμά να χαράξει το σώμα μου Και ποιος το φύλο σου να αλλάξει; Ιππόλυτος: Εδώ βρίσκομαι για να σε εγκαταλείψω κάτω από έναν τρανς ουρανό Έχασα τον προσανατολισμό μου Επειδή δεν μπόρεσα ούτε να χάσω ούτε να ξαναβρώ τον δρόμο μου Με κατευθύνει το ελάχιστο: ο σεβασμός Σου δίνω μια εικόνα για να τελειώνουμε Κοίτα με από την οθόνη Είμαι της αμαζόνας γιος Φαίδρα: Το εκάστοτε γνώρισμά σου δεν το απομονώνω Κι η προσομοίωσή σου στα αεριωθούμενα πάει στράφι Στην πλάνη προσομοιώνεις παρά την ευλογία των αγγελικών δυνάμεων, άφυλε νεαρέ; Δεν φτάνεις ποτέ στον έβδομο ουρανό Εκεί θα σε φυλακίσω Ιππόλυτος: Φλερτάρεις με τη σχολή του λυκόφωτος Αν κάτι με στεναχωρεί είναι που ανακυκλώνεις το γενετήσιο υλικό Έτσι συμβαίνει στο περιπλανώμενο κορίτσι Και ότι το κάνει ακατανόητο στους άλλους είναι η μίμηση Μαθαίνεις απ’ τη μίμηση να μαλακίζεσαι Οπότε ηδονή, μηδέν Φαίδρα: Μεγαλώνω Αν στα χέρια σου μικραίνω δεν είναι παράδοξο Το μικρομέγαλό σου θέλγεται και απ’ τα δυο Γιατί οι πέντε νύχτες μας ήταν πέντε φορές πιο ζεστές από μία; Για τον ίδιο λόγο που ήταν πέντε φορές πιο κρύες Υπάρχουν αιτίες αλλά όχι πια πεπρωμένο Όχι ποιος είναι πάνω και ποιος κάτω Όχι αν είναι μέρα ή νύχτα Τόσα χρόνια δεν έμαθες τι δείχνουν οι στάσεις στον έρωτα; Θα σου το πω εγώ Το πρώτο σώμα δίνει στο δεύτερο Και μην φανταστείς πως ισχύει το αντίθετο Όμως ποιο είναι πρώτο; Ιππόλυτος: Ανυπομονώ Αν προσδοκούσα να μάθω από σένα θα έπρεπε να κόψω τις φλέβες σου Ανυπομονώ κάτω από το ρολόι του ανακτόρου Θυμάσαι το όνειρο του γέρου με το ρολόι που ξεχαρβαλώθηκε; Φαίδρα: Στο σινεμά; Τη νεκροφόρα από όπου έπεσε το φέρετρο; Γνώρισα την ατιμία των δακτύλων σου Τι κάνεις όμως και βγαίνει ο λαγός από το καπέλο σου; Η εντιμότητά μου δεν θα μου επιτρέψει να σε ξεμπροστιάσω Με τη μάσκα του σκύλου Δεν φοβερίζεις κανέναν Το πρόσωπό σου μου αρκεί Έχω τραβήξει κάτω από τα πόδια σου την αλήθεια Κοίτα την πώς κρεμάει το νυχτικό της με τη βραδύτητα της ηττημένης Σε λίγο θα κρεμαστεί Ο Μπόλτσμαν αυτοκτόνησε στο Ντουίνο Είχε καταλάβει πως μια μηχανή καταστρέφει τις κανονικότητες Με τη μάσκα του σκύλου σε φοβερίζει εκείνος ο κυνοκέφαλος απέναντι: η Άρτεμις είναι, σε μπαλ-ντε-τετ Μην τη συνερίζεσαι Εμείς οι δύο ξέρουμε τη σημασία της συναισθηματικής καταστροφής Και πόσες φορές επανέρχεται η λέξη «Θεά» στο χάρτινο σώμα μας Πόσο έχουμε παραπλανηθεί απ’ τη Θεά Να με σκοτώσει, να τελειώνουμε Αλλιώς αυτοκτονώ Ιππόλυτος: Τελειώσαμε; Φαίδρα: Τελειώνει ποτέ το έργο; Και πώς μέσα στη φαντασία του Ευριπίδη θα ξαναζωντανέψουμε αφού είμαστε πρόσωπα που πήρε μαζί του στον τάφο του στην Πέλλα Εγώ δεν είμαι, Ιππόλυτε, πρόσωπο Εγώ είμαι ρόλος Διάλεξα να είμαι ρόλος για να σε βρω Έσο σιωπηλός λοιπόν Και ακροάσου την πρόσκαιρη φωνή μιας θεατρίνας
* Ζενέ
** Ευριπίδης, Ιππόλυτος, 616-617: «ὦ Ζεῦ, τί δὴ κίβδηλον ἀνθρώποις κακὸν γυναῖκας ἐς φῶς ἡλίου κατώικισας;».
____________________
Η παράσταση του Σχεδίου για Φαίδρα σε σκηνοθεσία και μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού με την συμμετοχή της Αμαλίας Μουτουση και της Άννας Παγκάλου θα γίνει στο Ωδείο Αθηνών στις 4 - 8 Ιουνίου
