[ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΣ ]
( Εν εξελίξει ανθολογία μεταφράσεων αγγλόφωνης ποίησης )
Σειρά σημειωμάτων εν είδει αναγνωστικού ημερολογίου, με αναπότρεπτη εθελοδουλία στη συγκυριακή τυχαιότητα των επιλογών (εκείνα που μου έπεσαν στα χέρια) και σκοπούμενο βαθμό σχετικής ανεξαρτησίας από την εκδοτική επικαιρότητα. Έτσι τιτλοφορούμενα, καθότι, εκ φύσεως ετερόφωτα, βρίσκονται σε τροχιά, περιστρεφόμενα γύρω από το κείμενο με το οποίο ασχολούνται.
Αν, τυχόν, υποκύπταμε στον πειρασμό ν’ αποκαλέσουμε τον Χιου ΜακΝτέρμιντ (1892-1978) εθνικό ποιητή της νεότερης Σκωτίας, θα μπορούσαμε, ασφαλώς, να κατηγορηθούμε για ευκολία στην υιοθεσία των συμβάσεων, όχι όμως, και γι’ ανακρίβεια – υπήρξαν, εκείνος και η χώρα του, αμοιβαία και αμφίδρομα καθοριστικοί.
Γιος ταχυδρόμου, γεννήθηκε στο Λάναμ ως Κρίστοφερ Μάρεϊ Γκριβ. Μεγάλωσε, απ’ τα επτά του κι έπειτα, στο κτίσμα όπου συστεγαζόταν η τοπική βιβλιοθήκη∙ πολλά από εκεί δανειζόταν και τα μετέφερε στο σπίτι μες σε μπουγαδοκόφινα – όταν, αργότερα, σπούδαζε στο Εδιμβούργο, αποβλήθηκε από τη σχολή του για την κλοπή γραμματοσήμων και βιβλίων. Εργάστηκε ως δάσκαλος και ως δημοσιογράφος. Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο, υπηρέτησε στη Γαλλία και τη Θεσσαλονίκη με το Royal Army Medical Corps, προτού αποστρατευτεί λόγω ελονοσίας. Το 1923 δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο, Annals of the Five Senses [Χρονικά των πέντε αισθήσεων]. Τρία χρόνια αργότερα –καταλυτικό για την επινόηση και χρήση ενός μεικτού προσωπικού ιδιώματος αποκαλούμενου “synthetic Scots”– εκδόθηκε το ποίημά του A Drunk Man Looks at the Thistle [Ένας μεθυσμένος κοιτά το γαϊδουράγκαθο], φυτό, σημειωτέον, που αποτελεί εθνικό έμβλημα της Σκωτίας. Καθ’ όλην τη διάρκεια της ζωής του, υποστήριζε σθεναρά και αδιασάλευτα τις υποθέσεις του κομμουνισμού και της σκωτσέζικης ανεξαρτησίας, εξίσου, ωστόσο, στρατευμένος και ανένταχτος, κατά καιρούς αποσυνάγωγος από τις πολιτικές συλλογικότητες και των δύο, από την καθεμιά εξαιτίας της άλλης. Είχε υποδειχθεί ως ύποπτος στις μυστικές υπηρεσίες του Ηνωμένου Βασιλείου από τον συνεργάτη τους, Τζορτζ Όργουελ, και βρισκόταν υπό την παρακολούθησή τους.
Ο ΜακΝτέρμιντ φιλοδόξησε να γράψει μια ποίηση που να εμπεριέχει κάθε γνώση επιστημονικά επαληθεύσιμη. «Λειτουργία της τέχνης», δήλωνε το 1926, «είναι η διεύρυνση της ανθρώπινης συναίσθησης». Τον ενδιέφερε όχι η ποίηση της ομορφιάς, αλλά η ποίηση της σοφίας, των ηθικών και διανοητικών προβλημάτων, δηλαδή, και των αισθημάτων που αυτά παράγουν. Το ποίημα που μεταφράζεται εδώ συμπυκνώνει τα παραπάνω βιογραφικά στοιχεία, μαρτυρά τη μεθοδολογία του έργου του ολόκληρου και προέρχεται από το αυτοβιογραφικό του κείμενο με τίτλο Lucky Poet (1943).
Σκωτία, του Χιου ΜακΝτέρμιντ
Μεγάλη αγάπη προϋποθέτει ώστε εις βάθος να διαβάσεις
Τη διάταξη μιας γης,
Σταδιακά ν’ αντιληφθείς τις λεπτές αποχρώσεις,
Τα μεγάλα νοήματα μες σ’ ελάχιστα σύμβολα,
Επιτέλους ν’ ακούσεις τη μεγάλη φωνή που μιλάει απαλά,
Να δεις πλημμύρα κι άμπωτη στο πλάι
Ενός αγάλματος σκαλισμένου στο μάρμαρο μιας ολόκληρης χώρας,
Να ’σαι σαν Άνοιξη, σα χέρι σε παράθυρο
Παλαιά και Νέα πράγματα με προσοχή μετακινώντας πέρα δώθε,
Μετακινώντας ένα κλάσμα λουλουδιού εδώ,
Τοποθετώντας ένα χιλιοστό αέρα εκεί,
Και δίχως τίποτα να σπάσεις.
Έτσι κι εγώ συνέλεξα εντός μου
Όλες τις λεπτομέρειες της Σκωτίας,
Και με το να τις ονοματίσω, να τις αποδεχθώ,
Να τις αγαπήσω και να ταυτιστώ μαζί τους,
Επιχειρώ το σύνολο να εκφράσω.
