«Το σφυρί» του Καρλ Σάντμπεργκ

ΧΑΡΤΗΣ 80 {ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2025}

{Κλίμακες}

του Γιάννη Δούκα

^{[ Α Τ Λ Α Ν Τ Ι Κ Ο Σ ]}
Εν εξελίξει ανθολογία μεταφράσεων αγγλόφωνης ποίησης

——————

Όταν πέθανε ο Carl Sandburg (1967), ο τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Λίντον Τζόνσον, δήλωσε: «Ήταν κάτι παραπάνω από φωνή της Αμερικής, από ποιητής της ισχύος και της διανοίας της. Ήταν η ίδια η Αμερική». Πώς; Σουηδικής καταγωγής, γεννήθηκε (1878) στο Γκέιλσμπεργκ του Ιλινόι. Έφηβος εγκατέλειψε το σχολείο κι εργάστηκε σε πλήθος ταπεινές χειρωναξίες. Εθελοντής στον Ισπανοαμερικανικό πόλεμο (1898), δε βρέθηκε στα πεδία των μαχών και πρόλαβε να φοιτήσει δυο βδομάδες στο Ουέστ Πόιντ, προτού απορριφθεί στις εξετάσεις των μαθηματικών και της γραμματικής. Πανεπιστημιακές σπουδές δεν ολοκλήρωσε. Έζησε στο Μιλγουόκι, όπου γνώρισε τις σοσιαλιστικές ιδέες και τη μετέπειτα σύζυγό του, Λίλιαν. Μέχρι τέλους δεν τις αποχωρίστηκε. Φώναζε τη Λίλιαν Πόλα. Έκαναν τρεις κόρες και πέρασαν στα Μεσοδυτικά το μεγαλύτερο μέρος της κοινής τους ζωής. Καθοριστική για το έργο του η πόλη του Σικάγο. Εικοσιεξάχρονος έκανε την εμφάνισή του στην ποίηση (In Reckless Ecstasy, 1904). Με τη συλλογή Cornhuskers (1918) πήρε το πρώτο του βραβείο Πούλιτζερ. Ο τίτλος αναφέρεται στους αγρότες που, κατά τη συγκομιδή του αραβοσίτου, αφαιρούν τον σπάδικα, την κυματώδη, δηλαδή, ταξιανθία, που το περιβάλλει. Για τη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του απέσπασε ακόμη ένα Πούλιτζερ (1951). Πληθωρικός στα ενδιαφέροντα και την παραγωγή του, δημοσιογράφησε, συνέλεξε κι επιμελήθηκε εκδόσεις λαϊκών τραγουδιών, έγραψε, εκτός από ποίηση, παιδική λογοτεχνία, μυθιστόρημα, κριτική κινηματογράφου. Η σε δυο μέρη (κι έξι τόμους) βιογραφία του για τον Αβραάμ Λίνκολν υπήρξε έργο εμβληματικό, επιδραστικό κι εξαιρετικά δημοφιλές, αν και κατακρίθηκε ως «γοητευτική μυθοπλασία» και όχι στέρεα τεκμηριωμένη ιστοριογραφία. Για το μέρος που εστιάζει στα χρόνια του Εμφυλίου πήρε το τρίτο του Πούλιτζερ (1940). Από τους τριάντα οκτώ προκαταρκτικούς ορισμούς για την ποίηση που παραθέτει στο Good Morning, America (1928) περισσότερο αυτόν αγαπώ: «Ποίηση είναι το επίτευγμα της συνθέσεως υακίνθων και μπισκότων». Έγραφε με μολύβι, στυλό ή γραφομηχανή. Ποτέ δεν υπαγόρευε. Αρνούνταν να τακτοποιήσει την τεράστια βιβλιοθήκη του. Ισχυριζόταν, εξάλλου, πως γνώριζε τη θέση του κάθε βιβλίου. Πολύ συχνά διάβαζε την ποίησή του με συνοδεία κιθάρας. Έπαιζε ο ίδιος. Περιόδευε, ηχογραφούσε τα ποιήματά του, θεωρήθηκε και πρόδρομος της φολκ μουσικής με τη μορφή που εκείνη αναβίωσε, ιδίως προς το τέλος της ζωής του. Ταγμένος στον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, υπήρξε ο πρώτος λευκός που τιμήθηκε από τον Εθνικό Σύνδεσμο για την Υποστήριξη των Εγχρώμων (NAACP). Είτε τον θαύμαζε κανείς, είτε δίσταζε, περιφρονητικά, μπροστά στη λαϊκότητά του, τον αναγνώριζε ως Ουίτμαν ή Τουέιν του καιρού του. Έλεγε: «Είμαι ο λαός—ο όχλος—το πλήθος—η μάζα». Ιδίωμά του έκανε τη γλώσσα του λαού, «έριξε», όπως παρατηρούσε ο Χάρι Γκόλντεν, βιογράφος του, «την Αμερική στο χαρτί». Τα τελευταία είκοσι δύο χρόνια του, τα πέρασε σ’ ένα αγρόκτημα διακοσίων σαράντα έξι εκταρίων στη Βόρεια Καρολίνα. Εξέτρεφαν κατσίκες. Εκεί συνέθεσε το ένα, περίπου, τρίτο του έργου του. Πέθανε μέσα σ’ ένα σπίτι που λεγόταν Κονεμάρα.