Τα προκαταρκτικά
Τον ένα τον λένε Απόστολο. Μπαίνει μέσα στα γραφεία της υπηρεσίας υπονόμων, περιμένοντας να του έρθει η μπόχα κατακέφαλα. Λογική προσδοκία, έτσι δεν είναι; Όμως μια ευωδιά τον τυλίγει, καθώς ένας κοκαλιάρης κλητήρας ψεκάζει τριγύρω, μέσα από ένα παλαιικό βαποριζατέρ, κάποιο φτηνό, μα αποτελεσματικό άρωμα. Κοιτάζει γύρω του, περιμένοντας να αντικρίσει τίποτα λουφαδόρους υπαλλήλους, μα τον υποδέχονται κάτι σοβαροί και περιποιημένοι εργαζόμενοι, διψασμένοι για προσφορά έργου και εξυπηρέτησης. Νόμιζε πως θα βρεθεί μέσα σ’ ένα άθλιο κτίριο με καφκική γκριζάδα, μα εντυπωσιάζεται από τους φρεσκοβαμμένους γκισέδες, τα εύτακτα γραφεία και τα έξοχα σχεδιαγράμματα που κρέμονται αλφαδιασμένα στην τρίχα, πάνω στους τριζάτους τοίχους. Τέλος, περιμένει να συναντήσει κάποιον βλοσυρό και μίζερο προϊστάμενο, μα αντικρίζει έναν εργατικό κι επιβλητικό τμηματάρχη, καθισμένον πίσω από μια φρέσκια ανθοδέσμη από ροζ γλαδίολους.
Τον άλλον τον λένε Φερδινάνδο. Είναι ο τμηματάρχης πίσω από τους γλαδίολους, αυτός τον οποίο αντίκρισε ο Απόστολος. Δεν πρόκειται για έναν κοινό δημόσιο υπάλληλο ο οποίος φέρεται στους υπηκόους του με το νταηλίκι που θα μπορούσαν να του χαρίσουν οι νόμοι, τα διατάγματα, κι οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι που τον περιβάλλουν από τα ράφια τριγύρω. Όχι, πρόκειται για έναν πεφωτισμένο εργάτη της ηθικής, ο οποίος έχει αναμορφώσει όλη την υπηρεσία με προσωπικό μόχθο κι έχει οργανώσει τη λειτουργία της με κάθε λεπτομέρεια, έτσι ώστε, κάθε μέρα που ξημερώνει, να επιβεβαιώνει μέσα του την πεποίθηση πως οι νομικές διατάξεις, άμα τις καλοκουρντίσεις, υπηρετούν άμεμπτα το γενικό συμφέρον, άρα και το κάθε ατομικό καλό ξεχωριστά.
Τι όμορφα που ηχούν αυτές οι πεποιθήσεις του Φερδινάνδου. Σα φιλοσοφία του δέκατου όγδοου αιώνα. Ο ανθρώπινος σπόρος ανθίζει θαύματα άμα πέσει σε καλό χώμα, και λοιπές αισιοδοξίες εκείνης της εποχής.
Στη σελίδα 168, τόσο ο Απόστολος, όσο κι ο Φερδινάνδος, τα βροντούν για πάντα, αναπάντεχα, και αποχωρούν, χωριστά, από το γραφείο, τραβώντας ο καθένας τον δρόμο του. Έκαστος για τους δικούς του λόγους.
Που πήγαν όταν έφυγαν μέσα από το διήγημα;
Και τώρα, δράση 90′′
Διαθέτεις 90 δευτερόλεπτα για να αναλογιστείς: Που πηγαίνουν τα πρόσωπα ενός πεζογραφήματος όταν αποχωρούν από τις σελίδες του βιβλίου; Σύμφωνα με μια ισχυρή άποψη, μετακομίζουν στον αναγνώστη και συνωστίζονται μέσα σε ένα ειδικά διαμορφωμένο στέγαστρο του εγκεφάλου του, περιμένοντας να αναλάβουν δράση σε κάποια περίσταση της ζωής του. Υπάρχει άνθρωπος, θηλυκός ή αρσενικός, που να μην έχει υπάρξει ως μαντάμ Μποβαρί έστω και για δέκα λεπτά στη ζωή του;
Σύμφωνα με μιαν άλλη άποψη, δεν πηγαίνουν πουθενά, μα επιστρέφουν πίσω στην αληθινή ζωή τους, δηλαδή στις σελίδες του βιβλίου, αμέσως μόλις το κλείσουμε. Οι πιο πρόσφατες θεωρίες της ανάγνωσης υποστηρίζουν πως αυτά τα πρόσωπα μετεμψυχώνονται και ενσαρκώνονται μέσα σε γήινες συσκευασίες, υπό μορφή υπαρκτών προσώπων. Δηλαδή, ένας Φερδινάνδος κι ένας Απόστολος κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Ακόμη, υποστηρίζουν πως κι εμείς κυκλοφορούμε ανάμεσα σ’ αυτούς. Άνθρωποι εμείς, υπαρκτοί και σαρκικοί, μέσα σ’ ένα σύμπαν λογοτεχνικών ηρώων πλασμένων από λέξεις, οι οποίοι μας ανέχονται σιωπηλά όταν ξεφυλλίζουμε το χάρτινο, τυπωμένο σύμπαν τους. Μάλιστα, έχουν καταγραφεί περιστατικά όπου κάποιοι αναγνώστες προτίμησαν να κατοικήσουν για πάντα μέσα στο σύμπαν του βιβλίου τους, παρατώντας ανεπιστρεπτί την «αληθινή» ζωή.
Νομίζει κανείς πως η ανάγνωση της λογοτεχνίας δεν έχει ρίσκο;
Τέλος χρόνου.
Αμέσως μετά
Το παραπάνω διήγημα είναι του Τόλη Καζαντζή, από το βιβλίο του Πρωταγωνιστές. Μέχρι να ψηθεί το κυριακάτικο κοτόπουλο, θα το ’χεις τελειώσει.
