Η ποσότητα της τρυφερότητας την οποία μπορεί κανείς να αισθανθεί και να εκφράσει μέσα σε μια μέρα είναι περιορισμένη
——————
Τα προκαταρκτικά
Μέσα στον εγκέφαλο ξεχωρίζουν δυο περιοχές οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου: το μεταιχμιακό σύστημα με την αμυγδαλή, και ο νεοφλοιός.
Το μεταιχμιακό σύστημα είναι μια νευρωνική περιοχή βαθιά στο κέντρο του εγκεφάλου, η οποία ελέγχει τα συναισθήματά μας. Είναι το πιο αρχαίο κομμάτι στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Όταν κάνουμε σαν παλαβοί από φόβο, από επιθυμία ή από έρωτα για κάτι, τότε βρισκόμαστε στο έλεος αυτού του μεταιχμιακού συστήματος. Στο κέντρο του βρίσκεται η αμυγδαλή. Ένα κρεατάκι είναι. Αυτή εξειδικεύεται στα συναισθηματικά ζητήματα.
Ο νεοφλοιός είναι η έδρα της σκέψης. Οι προμετωπιαίοι λοβοί του, αυτοί που βρίσκονται ακριβώς πίσω από το μέτωπο, χαλιναγωγούν τις συναισθηματικές παρορμήσεις στις οποίες μας παρασύρει μαυλιστικά η αμυγδαλή, και τις οδηγούν σε μια πιο αναλυτική, ντελικάτη, ραφιναρισμένη και «πολιτισμένη» αντίδραση, εφοδιάζοντάς μας με συναισθηματική νοημοσύνη.
Ο εγκέφαλος μαθαίνει να σκέπτεται σκεπτόμενος τον εαυτό του. Η αμυγδαλή του συσσωρεύει συναισθηματικό υλικό, ακατέργαστο και χαοτικό, και πορεύεται όπως μπορεί. Πρόκειται για τη «συναισθηματική σκέψη». Όμως, υπάρχει και η «εγκεφαλική σκέψη», αυτή που δημιουργείται στον νεοφλοιό του παιδιού. Αυτός αποτελεί τη έδρα της ανθρώπινης εμπειρίας. Ο νεοφλοιός κατεργάζεται τα δεδομένα που καταφθάνουν σε αυτόν ως αισθητηριακά σήματα από τον έξω κόσμο, δηλαδή ως εμπειρίες, ή ως μεσολαβημένο υλικό της αμυγδαλής. Με αυτά τα δεδομένα, ο εγκέφαλος εξάγει προσωπικά νοήματα και πλάθει τη βιογραφία του, την οποία ανακαλεί ανά πάσα στιγμή για να μπορεί να οργανώνει τον εαυτό του και να δημιουργεί ατομική συμπεριφορά, γνώση και εκλεπτυσμένο συναίσθημα. Ο εγκέφαλος μπορεί και λειτουργεί αποτελεσματικά επειδή θυμάται την ύπαρξή του. Το παιδί μαθαίνει να είναι παιδί επειδή του το υπενθυμίζουν διαρκώς οι γονείς του. Οι γονείς μαθαίνουν να είναι γονείς, επειδή τους το υπενθυμίζει συνεχώς το παιδί τους.
Και τώρα, δράση 90′′
Όσο πιο πολλά δισεκατομμύρια είναι οι νευρώνες του παιδικού νεοφλοιού , τόσο πιο καλά. Γιατί έτσι θα μπορεί να καταστρώνει πιο περίτεχνα τις στρατηγικές του για την επίτευξη της ευεξίας, του ευ έχειν, του να είμαι καλά. Αυτό σημαίνει δύο απλά πράγματα. Πρώτον, να μπορεί να αναγνωρίζει τις βιοψυχολογικές του προτεραιότητες και ανάγκες φροντίζοντας να τις ικανοποιεί, είτε μόνος του είτε με τη βοήθεια των άλλων. Να γιατί ζητάει και τρέχει να φάει σοκολάτα από το χέρι της μαμάς, όταν η μαμά τού λέει «πάρε». Δεύτερον. Να μπορεί να αναγνωρίζει και να αποφεύγει «αιτήματα» των κοντινών του προσώπων τα οποία παραβιάζουν αυτές τις βιοψυχολογικές του προτεραιότητες και ανάγκες, είτε με τη δική του προτεραιότητα είτε με την εμπλοκή άλλων προσώπων. Να γιατί ζητιανεύει να φάει σοκολάτα από το χέρι της γιαγιάς, όταν ο μπαμπάς τού λέει «ουστ».
Όταν τα «ουστ» είναι πολλά και κυρίαρχα, δηλαδή όταν το παιδί αντιληφθεί ότι τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του διαταράσσουν δραστικά την καλή λειτουργικότητα και την ευεξία του, τότε αρχίζουν τα πανηγύρια. Οι εγκεφαλικές του λειτουργίες, έργο των οποίων είναι και η εξαγωγή προσωπικού νοήματος από τη ζωή, αναγκάζονται να επινοήσουν πρότυπα συμπεριφοράς που αποσκοπούν στο να τα βγάλουν πέρα με αυτές τις διαταραχές επικοινωνίας. Οπότε, ο νεοφλοιός του, αντί να καταστρώνει δημιουργικές δράσεις, γίνεται ένα μαραζωμένο αμυντικό εξάρτημα. Τις πιο πολλές φορές, οδηγείται, στην ενήλικη ζωή του, σε εσφαλμένες, ανορθολογικές, αυτοεπιθετικές ή και απάνθρωπες συμπεριφορές. Μοιραίο είναι. Ο νεοφλοιός έχει διαμορφώσει μια σακατεμένη αυτοβιογραφία του, η οποία του υπαγορεύει συνεχώς τη φράση «ο κόσμος είναι ζούγκλα, φά’ τους πριν σε φάνε» ή «η ευεξία μου να είναι καλά, κι ας καεί ο ντουνιάς». Υποθέτω πως κάτι τέτοιες φράσεις πρέπει να ανακοινώνουν στους διαταραγμένους εαυτούς τους. Δεν κατοικώ στο μυαλό των ανθρώπων για να ξέρω με ακρίβεια. Δεν είμαι νεοέλλην μυθιστοριογράφος.
Έχεις ενενήντα δευτερόλεπτα για να σκεφτείς: «Πώς διαχειρίζομαι την τρυφεράδα στη ζωή μου;». Τέλος χρόνου.
Αμέσως μετά
Όσοι γονείς ανησυχούν πως δεν είναι όσο τρυφεροί θα έπρεπε με τα παιδιά τους, ή ότι παραείναι τρυφεροί, ας παρηγορηθούν με την εξής φράση του Πολ Βαλερί, για να ψυχραιμίσουν κάπως: «Η ποσότητα της τρυφερότητας την οποία μπορεί κανείς να αισθανθεί και να εκφράσει μέσα σε μια μέρα είναι περιορισμένη».
