κ. Διευθυντά,
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (σήμερα είναι η 9η Μαΐου, που τυγχάνει και επέτειος της λήξης του πολέμου στην Ευρώπη το 1945, κάτι που μάλλον σπάνια σκεφτόμαστε) δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα των εκλογών για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, που θα γίνουν σε δύο εβδομάδες. Υποθέτουμε ωστόσο, με βάση τα όσα βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, ότι το παραδοσιακό πολιτικό σκηνικό, το σκηνικό δηλαδή που διαμορφώθηκε μετά τον πόλεμο, με την συντριβή του πιο θανατηφόρου και αποκρουστικού πολιτικού συστήματος της ιστορίας, θα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό, αν δεν ανατραπεί ολοσχερώς.
Κάτι τέτοιο θα αποτελέσει, καθώς λένε οι αναλυτές, έκφραση μιας δυσφορίας ή απογοήτευσης του «εκλογικού σώματος» από τα πεπραγμένα των πολιτικών σχηματισμών που ηγεμόνευσαν τα τελευταία 75 χρόνια. Ταυτόχρονα, όμως, θα αποτελέσει μια ακόμη πιο σαφή ένδειξη της αποδοχής, εκ μέρους όλο και μεγαλύτερων τμημάτων του πληθυσμού της ηπείρου, ενός πολιτικού λόγου πιο κυνικού και με λιγότερες ηθικές αναστολές, έτοιμου να διατυπώσει απειλές εναντίον των αντιπάλων, αλλά και πιο φοβικού, βλέποντας παντού εχθρούς. Όλα στοιχεία εκείνου που μετά από τις τόσες αδιανόητες θυσίες του πολέμου νομίζαμε ότι είχε εξαλειφθεί για πάντα. Επίσης, πιθανότατα θα συμβάλει στην επιτάχυνση αλλαγών που βαθμιαία εγκαθίστανται στην καθημερινή ζωή μας, καθώς η κοινωνία –αν θέλαμε να το πούμε με μια λέξη– έχει αγριέψει.
Δεν είναι στις προθέσεις μου να προχωρήσω σε μια γενικόλογη περιγραφή των φαινόμενων που όλοι μας παρατηρούμε και τα οποία άλλοι, αρμοδιότεροι εμού, έχουν ήδη αναλύσει από διάφορες πλευρές. Απλώς το θέτω σαν το γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα ήθελα να μιλήσω ολίγον συνδυαστικά για μια παράλληλη εξέλιξη που συμβαίνει γύρω μας.
Δεν διεκδικώ πρωτοτυπία εδώ: πρόκειται για το πολυσυζητημένο θέμα της τεχνολογίας, η οποία αδιαμφισβήτητα προελαύνει με καλπάζοντες ρυθμούς. Κι ήταν ακριβώς μια πρόσφατη αναφορά σ’ ένα από τους πιο προχωρημένους της τομείς, στην Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence, ή συντομογραφικά AI), σε περιοδικό Κυριακάτικης Εφημερίδας που προκάλεσε τις σκέψεις οι οποίες ακολουθούν, με φόντο τις επερχόμενες ευρωεκλογές.
Συγκεκριμένα, ήταν δυο φράσεις από συνέντευξη της κυρίας Κριστίν Τόλε, η οποία φέρει τον τίτλο Principal Technical Strategist for Data Science and AI της Microsoft, που έλεγε: «[Με την τεχνητή νοημοσύνη] θα έχουμε περισσότερο δημιουργικό χρόνο. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα απελευθερωθεί από χρονοβόρες επαναλαμβανόμενες εργασίες, θα μας απελευθερώσει από την τυραννία των καθημερινών υποχρεώσεων».
Στις προηγούμενες σελίδες, υπήρχε μια παρουσίαση ενός έξυπνου σπιτιού και η περιγραφή του διαδικτύου των πραγμάτων (internet of things), όπου αναδυόταν ένας υπέροχος, ανέμελος κόσμος ενός μέλλοντος, τόσο άμεσου που μοιάζει να είναι ήδη παρόν.
Τα λόγια της κυρίας Τόλε και οι περιγραφές των τεχνολογικών μας επιτευγμάτων, μού έφεραν στο νου ένα κείμενο που μου είχαν δώσει προ πεντηκονταετίας στην Αγγλία για να σχολιάσω στο πλαίσιο μιας συνέντευξης για εισαγωγή στο πανεπιστήμιο. Δεν θυμάμαι το όνομα του συγγραφέα, αλλά μου έχουν εντυπωθεί κάποιες φράσεις – που αποτέλεσαν και το θέμα της σύντομης συζήτησης με τους μαυροφορεμένους προφέσορες, προτού περάσουμε και σε άλλα ζητήματα. Οι φράσεις αυτές έλεγαν περίπου λέξη προς λέξη τα όσα λέει η κυρία Τόλε, καθώς το κείμενο εκείνο έβλεπε να έρχεται αυτό που σήμερα θα ονομάζαμε πρώτη φάση της μαζικής χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και της εφαρμογής της ρομποτικής στην βιομηχανία. Μιλούσε για την δημιουργία απεριόριστου ελεύθερου χρόνου στις κοινωνίες μας, διατυπώνοντας και έναν παραλληλισμό με την αρχαία Ελλάδα, όπου οι πολίτες (εκεί απελευθερωμένοι από τις καθημερινές δουλειές, μιας που αυτές τις έκαναν οι δούλοι) είχαν ελεύθερο χρόνο να φιλοσοφούν και να μεγαλουργούν. Μήπως, κατέληγε το κείμενο, οδηγούμαστε προς μια λαμπρή εποχή παρόμοια με την κλασική αρχαιοελληνική, (απαλλαγμένοι και από το όνειδος της δουλοκτησίας);
