Η εμπλοκή μου με αυτό που λένε αναπαράσταση ή Γιατί δεν μπορεί να καταστραφεί το παρελθόν

Ο και­ρός τα έφε­ρε έτσι που στις αρ­χές αυ­τού του πα­ρά­ξε­νου αιώ­να να έπρε­πε να ανα­λά­βω την γε­νι­κή επα­νέκ­θε­ση του Αρ­χαιο­λο­γι­κού Μου­σεί­ου της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Ξέ­ρε­τε, πολ­λές φο­ρές, σκέ­φτο­μαι, η εμπλο­κή με το πα­ρελ­θόν κα­τα­ντά­ει … κα­τά­ρα. Εγώ, ας πού­με, δεν μπο­ρώ να φα­ντα­στώ τη γω­νία Προ­ξέ­νων και Κασ­σάν­δρου χω­ρίς το Σα­α­τλί Τζα­μί ή την Κα­μά­ρα χω­ρίς, ας πού­με, το αρ­χαίο και το φω­το­γρα­φι­κό της πα­ρελ­θόν. «Το κα­κό εί­ναι ο και­ρός. Κα­κό», που έλε­γε κά­που ο Έλιοτ.
Και για την εμπλο­κή μου λοι­πόν αυ­τή και για να αρ­χί­σω να αντι­με­τω­πί­ζω το από­λυ­το χά­ος –από το … 100.000 π.Χ μέ­χρι την ύστε­ρη αρ­χαιό­τη­τα–, αφέ­θη­κα στο προ­σω­πι­κό μου πα­ρελ­θόν των τε­λευ­ταί­ων δύο τριών δε­κα­ε­τιών.  Εν­νο­εί­ται βέ­βαια ότι σκέ­ψεις/προ­τρο­πές άλ­λων του τύ­που πα­ρου­σί­α­ση κα­τά τα εί­δη της τέ­χνης (αρ­χι­τε­κτο­νι­κή, γλυ­πτι­κή, αγ­γειο­γρα­φία,  μι­κρο­τε­χνί­ες κ.λ.), ή κα­τά πό­λεις κ.λ. μου φαι­νό­ταν εκτός τό­που και χρό­νου πια, χω­ρίς όμως να γνω­ρί­ζω ακρι­βώς ο πα­ρών χρό­νος τι ζη­τού­σε. Ό,τι σή­με­ρα φαί­νε­ται αυ­το­νό­η­το ή, έστω, με δυ­σκο­λία αυ­το­νό­η­το,  τό­τε θα μπο­ρού­σε να θε­ω­ρη­θεί ακό­μη και επι­κίν­δυ­νο, σί­γου­ρα ανορ­θό­δο­ξο.
Και έτσι, σχε­δόν αυ­τό­μα­τα και μα­γι­κά, άρ­χι­σε η ανά­δυ­ση ενός πα­ρελ­θό­ντος τε­λεί­ως προ­σω­πι­κού και υπο­τί­θε­ται πα­ρω­χη­μέ­νου:
Στα μέ­σα της δε­κα­ε­τί­ας του ’80, μάλ­λον τον Αύ­γου­στο του ’86, με τον Μπά­μπη και την –αεί­μνη­στη–  Βά­σω Πέν­να και έναν με­τα­πτυ­χια­κό ορ­νι­θο­λό­γο από την Εύ­βοια, ξε­κι­νή­σα­με, με το σα­ρά­βα­λο κί­τρι­νο VW του φρα­γκο­λε­βα­ντί­νου βυ­ζα­ντι­νο­λό­γου της Οξ­φόρ­δης Μάν­γκο να πά­με να δού­με τη μυ­στη­ριώ­δη Σκω­τία. Ευ­τυ­χώς δεν μας άφη­σε από μπα­τα­ρία. Στην επι­στρο­φή, και αφού θαυ­μά­σα­με το σκο­τει­νό και μο­να­στη­ρί­σιο πα­νε­πι­στή­μιο του Ντά­ραμ, κά­που προς το κέ­ντρο και σε ένα μι­κρό πα­ρα­δο­σια­κό οί­κη­μα  μάλ­λον του Δή­μου και σε χώ­ρο όχι πά­νω από 250 τ.μ., εί­δα­με μία πλή­ρη έκ­θε­ση για τον … μι­νω­ι­κό πο­λι­τι­σμό χω­ρίς κα­νέ­να αρ­χαίο απο­λύ­τως. Για τα ανά­κτο­ρα, για τις επαύ­λεις, για το εμπό­ριο, για την κοι­νω­νία, για τη θρη­σκεία… Στην έξο­δο μά­λι­στα μπο­ρού­σες να γρά­ψεις το όνο­μά σου με … γραμ­μι­κή Β!
Πά­λι την ίδια χρο­νιά αλ­λά το χει­μώ­να, η φί­λη μου η Άν­να Αγ­γε­λο­πού­λου (σο­λω­μί­στρια επί Λί­νου Πο­λί­τη, ει­δι­κή για τα πα­ρα­μύ­θια και πα­ρα­μυ­θο­κό­ρη, αλ­λά και ψυ­χα­να­λύ­τρια) μου εί­πε έλα στο Πα­ρί­σι να σε τρι­γυ­ρί­σω. Εγώ τό­τε ζού­σα στο Κέι­μπριτζ. Πρώ­τα με πή­γε σε ένα κτή­ριο με με­γά­λη με­γα­λό­πρε­πη εί­σο­δο –μάλ­λον το Εθνο­λο­γι­κό Ιν­στι­τού­το, αν θυ­μά­μαι κα­λά– που εί­χε μία πα­ρου­σί­α­ση, με ει­κό­νες και με τί­τλο «Γαρ­γα­ντού­ας», όλων των σχέ­σε­ων των αν­θρώ­πων της επο­χή του Ρα­μπε­λέ με το φα­γη­τό: γεύ­μα στο ανά­κτο­ρο, στο αστι­κό σπί­τι, στην ύπαι­θρο, στο αγρο­τό­σπι­το, στα πα­νη­γύ­ρια…  Το ίδιο από­γε­μα, ω του θαύ­μα­τος, εγκαι­νια­ζό­ταν στο Μπο­μπούρ έκ­θε­ση για τη Βιέν­νη (1880-1938), με συ­νερ­γα­σί­ες πολ­λών ευ­ρω­παϊ­κών κρα­τών, αφιε­ρω­μέ­νη σε όλους τους το­μείς της ιστο­ρί­ας, της κοι­νω­νί­ας, των γραμ­μά­των, των τε­χνών: εκτός των άλ­λων, τυ­χαία με­ρι­κά ονό­μα­τα: Φρόιντ, Βιττ­γκεν­στάιν, Κλιμτ, Μά­λερ. Για όλους και για όλα χω­ρι­στές ενό­τη­τες / χώ­ροι, κεί­με­να δια­κε­κρι­μέ­νων ει­δι­κών στον πο­λυ­σέ­λι­δο πο­λυ­τε­λή οδη­γό. 
Ύστε­ρα θυ­μή­θη­κα και άλ­λα και πιο πο­λύ εκεί­νη τη λα­μπρή γερ­μα­νι­κή σει­ρά με τί­τλο «Archaeologia Homerica», με χω­ρι­στές μο­νο­γρα­φί­ες π.χ. για την εν­δυ­μα­σία, την κόμ­μω­ση, τα όπλα, την αρ­χι­τε­κτο­νι­κή κ.λπ.
Ύστε­ρα άρ­χι­σαν τα πε­ρι­τυ­λίγ­μα­τα της θε­ω­ρί­ας.
Το χά­ος άρ­χι­σε σι­γά σι­γά να  έρ­χε­ται στα μέ­τρα τα αν­θρώ­πι­να, να προ­τεί­νε­ται μία νέα ανα­πα­ρα­στα­τι­κή οπτι­κή. Ύστε­ρα από αυ­τή φαί­νε­ται να ακο­λου­θεί ο λό­γος, ύστε­ρα το θέ­α­τρο και στο τέ­λος η μου­σι­κή. Μάλ­λον έτσι φαί­νε­ται. Τα πα­ρα­πέ­ρα ανή­κουν σε μη αν­θρώ­πι­νες δυ­νά­μεις.

(Απρί­λιος 2019)