___________
Τ Α Π Ρ Α Γ Μ Α Τ Α Κ Α Ι Η Α Π Ω Λ Ε Ι Α Τ Ο Υ Σ
____________
Πρόσφατα είχα την τύχη και τη μεγάλη χαρά να συνομιλήσω με 100 παιδιά (σε ομάδες φυσικά!) ηλικίας 9-11 χρονών για τα βιβλία που τους αρέσει να διαβάζουν. Πέρα από τον Dog Man, που ομολογώ πως δεν τον ήξερα πριν μου τον αναφέρουν τα παιδιά, η συζήτηση περιστράφηκε κυρίως γύρω από κάποια βιβλία για τη ζωή ποδοσφαιριστών ή του Αντετοκούνμπο, γύρω από έργα κλασικά όπως Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου και το Καπλάνι της βιτρίνας της Άλκης Ζέη αλλά και η σειρά της Τζόαν Κάθλιν Ρόουλινγκ με τον Χάρι Πότερ.
Είναι αλήθεια πως τα δύο τελευταία με παραξένεψαν κάπως. Δεν πίστευα ότι σήμερα τα παιδιά διαβάζουν πια είτε Άλκη Ζέη είτε Χάρι Πότερ. Βέβαια, σίγουρα έχει παίξει μεγάλο ρόλο πως το Καπλάνι της βιτρίνας π.χ. ανεβαίνει σε παραστάσεις, έχει γίνει graphic novel, επανεκδίδεται συνεχώς κ.λπ. Έκανα μια σύντομη, φευγαλέα αναδρομή στη δική μου παιδική ηλικία. Τότε που όλα τα παιδιά μπερδεύαμε την Άλκη Ζέη και τη Ζωρζ Σαρή. Δεν ξέραμε ποιανής τα βιβλία διαβάζαμε ή προτιμούσαμε. «Κάτσε, Ο Θησαυρός της Βαγίας, ποιανής είναι;». Τώρα μοιάζει η Άλκη Ζέη να έχει επικρατήσει στις αναγνωστικές προτιμήσεις των παιδιών. Ποιος ξέρει αν πράγματι είναι έτσι;
Όσο για τον Χάρι Πότερ, πίστευα η ανόητη πως επειδή μεγάλωσα εγώ ―μαζί με τον Χάρι, πάνω κάτω συνομήλικοι ήμασταν―
τελείωσε αυτή η τρέλα. Έλα που όμως όχι, αντέχει και γεννά νέα έργα από το ίδιο σύμπαν, ή βιβλία με νέες εικονογραφήσεις στυλ anime ή με pop up παράθυρα και κουκουβάγιες που ξεπετάγονται. Έδειξα στα παιδιά το εξώφυλλο που είχε το πρώτο βιβλίο της σειράς, Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος, όταν πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα.
«Κυρία πώς είναι έτσι; Τι είναι αυτό; Δεν έχει καν τη σωστή γραμματοσειρά!»
«Έχετε δίκιο!», να κάτι που δεν είχα προσέξει ποτέ! Ο πρώτος Χάρι Πότερ δεν ήταν ακόμη brand name! Δεν είχαμε γεμίσει παγουρίνα και τετράδια με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Για εμάς, τους πρώτους-πρώτους αναγνώστες αυτής της σειράς, η φαντασία μας είχε ακόμη τη δυνατότητα να λειτουργήσει.
Σήμερα, ακόμη και τα παιδιά που πρώτα διαβάζουν το βιβλίο κι έπειτα βλέπουν την ταινία έχουν ήδη προκατασκευασμένα στο μυαλό τους όλα τα πρόσωπα: έχουν δει σε τόσα διαφορετικά αντικείμενα, σε τόσα βίντεο, σε τόσες διαφημίσεις πώς είναι που δεν μπορούν πλέον να δώσουν π.χ. στον Βόλντεμορτ ή στους Θανατοφάγους την εικόνα του δικού τους Κακού, αυτού που φοβούνται.
Τους είπα για τη δική μου πρώτη επαφή με τον Χάρι Πότερ. Ήταν Χριστούγεννα του 2000 και ο μπαμπάς μου πήρε αυτό το βιβλίο ως δώρο από έναν πλασιέ που πήγε στο μαγαζί του και του είπε πως θα είναι ένα βιβλίο που θα ενθουσιάσει την κόρη του. Πράγματι, θυμάμαι ανήμερα Χριστούγεννα να ξαπλώνω μπρούμυτα στην μπλε μοκέτα κι από το πρωί μέχρι το βράδυ να το διαβάζω. Το βράδυ το είχα ήδη τελειώσει.
«Και τώρα τι θα γίνει;», είπε ο μπαμπάς. «Το τελείωσες σε μια μέρα».
«Ε, θα το ξαναδιαβάσω».
Μετέφερα τη συζήτηση που είχα με τα παιδιά στον Γ. όταν γύρισα σπίτι και τρώγαμε μεσημεριανό.
«Συνειδητοποίησα τώρα, μαζί με τα παιδιά, ότι στην πρώτη έκδοση στο εξώφυλλο δεν υπάρχει καν κάποια υπόνοια μαγικού στοιχείου! Θα μπορούσε να είναι μια καθημερινή ιστορία ενός παιδιού σ’ έναν σταθμό τρένου. Τα παιδιά δεν είχαν δει ποτέ ξανά αυτό το βιβλίο! Είχε πολλή πλάκα!»
Ο Γ. κατάπιε την μπουκιά του και ανέμελα, χωρίς καν να με κοιτάει, ανακατεύοντας απλώς το φαγητό στο πιάτο του, μου είπε:
«Κατάλαβες τι έκανες σήμερα; Τους πήγες και τους έδειξες κάτι που είναι 25 χρονών… κειμήλιο. Όπως… να, όπως μας έφερναν εμάς οι καθηγητές μας κάτι που είχαν από το 1970».
Η δική μου μπουκιά μου στάθηκε στο λαιμό.
_____________
Το όνομα της στήλης είναι εμπνευσμένο από τη φράση του David Grossman «τα βιβλία είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο, όπου μπορούν να συνυπάρχουν τα πράγματα και η απώλειά τους».
