Μύθοι και πραγματικότητες της Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Σύντομο βιογραφικό

Η Μαρία Παλαιολόγου σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα, Λατινοαμερικάνικη Λογοτεχνία και Αστυνομική λογοτεχνία στη Σαλαμάνκα και Λογοτεχνική Μετάφραση στη Λεόν, και μεταφράζει επαγγελματικά εδώ και περίπου 15 χρόνια.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ / ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1. Είναι η λογοτεχνική μετάφραση το κύριο επάγγελμα σας; Αν όχι, με ποιες άλλες δραστηριότητες το συνδυάζετε;

Είναι εδώ και 15 περίπου χρόνια. Είναι όμως μια δουλειά πολύ κοπιαστική και χρονοβόρα, η αμοιβή της οποίας δεν αντιστοιχεί σ’ αυτόν τον κόπο και τον χρόνο, ακόμη κι αν είναι από τις υψηλότερες του χώρου. Οπότε οι περισσότεροι μεταφραστές κάνουμε και άλλες δουλειές παράλληλα, όχι πάντα σχετικές με το βιβλίο.

2. Ποια είναι η σχέση σας με τους εκδότες όσον αφορά συχνότητα αναθέσεων, συμβόλαια, προθεσμίες, αμοιβές, δικαιώματα; Σε ποιο ποσοστό μεταφράζετε βιβλία που έχετε προτείνει εσείς στον εκδοτικό οίκο;

Παρότι είμαι, όπως λέτε, καταξιωμένη μεταφράστρια, οι αναθέσεις έρχονται κυρίως μετά από δική μου πρωτοβουλία. Επικοινωνώ με τα πρακτορεία των συγγραφέων που με ενδιαφέρουν, ζητώ να διαβάσω τα βιβλία τους και αν κρίνω ότι κάποιο απ’ αυτά μπορεί να ενδιαφέρει τους εκδοτικούς οίκους με τους οποίους έχω εδραιώσει μια καλή συνεργασία, το προτείνω και συνήθως εκδίδεται. Άλλες φορές, μου στέλνουν εκείνοι βιβλία να διαβάσω, διότι εμπιστεύονται την ικανότητά μου να διακρίνω ένα κακό από ένα καλό βιβλίο. Δικαιώματα δεν υπάρχουν, δεν έχω λάβει ποτέ χρήματα από τις πωλήσεις των βιβλίων που έχω μεταφράσει.

3. Έχετε κάποια συγκεκριμένη μέθοδο/ρουτίνα εργασίας; Σε περίπτωση που μεταφράζετε το έργο κάποιου/κάποιας εν ζωή συγγραφέως, συνηθίζετε να ζητάτε τη συνδρομή του/της και πώς;

Μεταφράζω όλη μέρα έως αργά το βράδυ με διακοπές. Όταν ο συγγραφέας βρίσκεται εν ζωή, επικοινωνώ πάντα μαζί του στο τέλος μιας μετάφρασης και αφού έχω εξαντλήσει κάθε άλλο δυνατό τρόπο, για να μου λύσει ορισμένες απορίες, οι οποίες αφορούν κυρίως ιδιωματισμούς. Με τους περισσότερους συγγραφείς που έχω μεταφράσει είμαστε πλέον φίλοι.

4. Έχετε μεταφράσει ποτέ συλλογικά; Ποια είναι η γνώμη σας για τη συνεργατική λογοτεχνική μετάφραση;

Μια φορά, όταν σπούδαζα μετάφραση στο ΕΚΕΜΕΛ. Η συνεργατική μετάφραση δεν είναι κάτι που μου ταιριάζει.

5. Πώς/Πότε ξέρετε ότι έχετε κάνει μια καλή μετάφραση;

Όταν το δοκίμιο που παραλαμβάνω από τον επιμελητή έχει ελάχιστες διορθώσεις.

6. Ποιο ήταν το έργο που, μέχρι σήμερα, απετέλεσε τη μεγαλύτερη μεταφραστική πρόκληση για εσάς; Γιατί;

Τα βιβλία του Γκαρσία Μάρκες, διότι το χιούμορ του είναι υποδόριο και η γλώσσα του περιβόλι.

7. Διαβάζετε/Φυλάτε τις κριτικές που έχουν γραφτεί για τις μεταφράσεις σας; Θεωρείτε ότι υπάρχει κριτική μεταφράσεων στην Ελλάδα;

Ναι, αν υπάρξουν τις διαβάζω αλλά δεν τις κρατάω. Όχι, δεν υπάρχει κριτική της μετάφρασης, ο μεταφραστής αγνοείται επιδεικτικά. Σπάνια συναντά κανείς κείμενο που μπορεί να θεωρηθεί τέτοιο. Αν θυμάμαι καλά, μονάχα η Μαρία Παπαδήμα έχει γράψει ορισμένα.

Πέντε μεταφράσεις μου που ξεχωρίζω

Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων, εκδ. Ψυχογιός 2021.

Αντρές Μοντέρο, Ο θάνατος έρχεται στάζοντας βροχή, εκδ. Διόπτρα (υπό έκδοση).

Όλγα Μερίνο, Η ξενομερίτισσα, εκδ. Πατάκης (υπό έκδοση).

Χουάν Βιγιόρο, Οι ένοχοι, εκδ. Κουκίδα 2017.

Σέρχιο ντελ Μολίνο, Το δέρμα, εκδ. Ίκαρος 2021.