ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ / ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Όχι, αν και κάποιες φορές μού παίρνει περισσότερο χρόνο από τις άλλες μου δραστηριότητες που είναι συνήθως η συγγραφή ποίησης και παιδικής λογοτεχνίας, τα σεμινάρια στιχουργικής και μετάφρασης και η διαχείριση του έργου του Νίκου Γκάτσου.
Η σχέση μου με τους εκδότες είναι άριστη σε όλα τα επίπεδα. Μεταφράζω, κυρίως, βιβλία που μου αναθέτουν εκείνοι. Εξάλλου, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τα τελευταία τριάντα περίπου χρόνια συνεργάζομαι σταθερά με τις Εκδόσεις Πατάκη και μεταξύ μας έχουν αναπτυχθεί σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης και εμπιστοσύνης. Σύντομα θα δείτε μια ανθολογία που έχω επιμεληθεί και προτείνει, καθώς και μια σειρά «ειδικής» ποίησης.
Η ρουτίνα μου: Επειδή δουλεύω ασταμάτητα, ενώ πάσχω από μυοσκελετικά προβλήματα, αναγκάζομαι, για να αποφεύγω τους πόνους της συνεχούς πληκτρολόγησης, να μαγνητοφωνώ τη μετάφραση “prima vista” και μια φίλη να την απομαγνητοφωνεί. Έτσι έχω ένα αρχικό κείμενο δακτυλογραφημένο και, παρόλο που απέχει πολύ από το τελικό, το δουλεύω με διαφορετική στάση σώματος, πιο ξεκούραστα, κι ας χρειάζεται περισσότερο χρόνο η φάση της επεξεργασίας.
Όταν έχω κάποιες αμφιβολίες, πάντα ρωτάω τους εν ζωή συγγραφείς που μεταφράζω. Επιτρέψτε μου εδώ να πω κάτι παραπάνω: Το 2018, κλείνοντας τα εξήντα και με αφορμή την πρόσκληση από τον Δημήτρη Καλοκύρη για συνεργασία στον Χάρτη, συνειδητοποίησα ότι η ζωή μου έφευγε χωρίς να έχω παρουσιάσει στην ελληνική γλώσσα σύγχρονους ισπανόφωνους ποιητές. Η πρώτη σειρά ονομάστηκε «Χάρτης θαλάσσης» και κράτησε δύο χρόνια. Η δεύτερη, επετειακή για το 2021, είχε ως τίτλο τον περίφημο στίχο του Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας» και οδήγησε στην ομότιτλη ανθολογία, έναν τεράστιο φιλελληνικό τόμο, που θα εκδοθεί Θεού θέλοντος αυτά τα Χριστούγεννα και ο οποίος μου έδωσε την ευκαιρία όχι απλώς να συνομιλήσω με τους ογδόντα πέντε συμμετέχοντες ποιητές αλλά και να εισπράξω και να ανταποδώσω αισθήματα αδελφοσύνης και πολλαπλής συγγένειας.
Δεν νομίζω πως θα μπορούσα ποτέ να εμπλακώ σε «συνεργατική λογοτεχνική μετάφραση» κι ούτε ξέρω πώς γίνεται ώστε να έχω μια κάποια γνώμη.
Δεν το ξέρω από πριν, από μόνη μου. Το μαθαίνω από τους διορθωτές ή τον υπεύθυνο παραγωγής και, αφότου το βιβλίο εκδοθεί, από τους αναγνώστες ή τους κριτικούς. Απλώς, παραδίδω τη μετάφραση όταν είμαι σίγουρη πως έχω κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσα. Από τον Γκάτσο έμαθα πως, οτιδήποτε καλούμαστε να μεταφράσουμε, το αντιμετωπίζουμε σαν να είναι το αριστούργημα στη γλώσσα του και προσπαθούμε να το μεταφέρουμε στη δική μας όσο καλύτερα γίνεται. Βεβαίως, δεν το πετυχαίνουμε πάντα.
Ο Δον Κιχώτης, και συγκεκριμένα η συνέχιση της μετάφρασης του Καρθαίου, γιατί, για την ομοιογένεια του κειμένου, αναγκάστηκα να ακολουθήσω τον αναλυτικό μεταφραστικό τρόπο του σπουδαίου αυτού μεταφραστή και της εποχής του. Βεβαίως, και παρά τις υπάρχουσες μεταφράσεις, ο Δον Κιχώτης εξακολουθεί να παραμένει για μένα μέγιστη μεταφραστική πρόκληση ούτως ώστε, μόλις βρω τον χρόνο και λίγα χρήματα για τα προς το ζην εκείνο το διάστημα, να του αφιερωθώ έστω και στα γεράματά μου.
Τις διαβάζω πάντα, εφόσον πέσουν στην αντίληψή μου, αλλά δεν τις φυλάω. Μου έχει τύχει να κρατήσω κάποιες και να τις πετάξω με την πρώτη εκκαθάριση χωρίς να το πάρω είδηση. Προσωπικά νομίζω ότι η κριτική μετάφρασης αποτελεί μια παράγραφο, ένα κομμάτι της συνολικής λογοτεχνικής κριτικής ενός βιβλίου.
Πέντε μεταφράσεις μου που ξεχωρίζω (με σειρά έκδοσης):
