Τα μαλλάκια της…

© «Το μαγικό των ανθρώπων»


Μέσ’ απ’ τις ελιές έρχεται η Πηνελόπη
με τα μαλλάκια της όπως όπως μαζεμένα.


Ετοιμάζοντας την ανθολογία Τα δείπνα του Ομήρου, με τα αρχαιόθεμα ποιήματα από το Σολωμό ως τις μέρες μας (μαζί με τους Σταύρο Γκιργκένη και Δήμητρα Κουβάτα, για τις εκδόσεις Ζήτρος), έπεσα πάνω στο ποίημα η Άλλη Πηνελόπη της Ρουκ, και δεν ξέρω γιατί ένιωσα μια ανατριχίλα στο σβέρκο κι ας ήταν μέρα μεσημέρι με καύσωνα. Ίσως γιατί με παρέπεμψε συνειρμικά στο πιο αισθησιακό τραγούδι του ελληνικού ρεπερτορίου, που τραγούδησε ο Φώτης Πολυμέρης το 1950, σε στίχους Χρήστου Γιαννακόπουλου και Αλέκου Σακελλάριου, σε σύνθεση Μιχάλη Σουγιούλ. Άστα τα μαλλάκια σου ανακατωμένα…τραγουδούσαν οι γονείς μας στα γλέντια, πάνω στο τσακίρ κέφι.

Η Ρουκ επίσης θα το είχε ακούσει και χιλιοτραγουδήσει. Τα μαλλάκια της όπως όπως μαζεμένα είναι σαφής αναφορά σε μια οικεία εικόνα, αλλά και όλη η ανάπτυξη του ποιήματος, η δομή του και η μεταμόρφωση του προσώπου μέσα σε μια εικοσαετία, αναπαριστούν το χρονικό βάθος (άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο) του άσματος. Οι μνηστήρες θα σου πουν χίλιες φορές χίλια σ’ αγαπώ/κι ύστερα φθινόπωρο θα ‘ρθει σκυθρωπό. Δεν είμαι φιλόλογος και δεν θα ήθελα να στενοχωρήσω κάποιους. Είμαι όμως ψυχίατρος και θα μου επιτρέψετε να σας πω μια ιστορία. Φίλος ποιητής μού εξομολογήθηκε γιατί παντρεύτηκε ξένη γυναίκα: επειδή ήταν μάρτυρας στα νιάτα του, μιας τρυφερής εικόνας στο λεωφορείο του ΚΤΕΛ από την Ηγουμενίτσα στα Γιάννενα: ακριβώς μπροστά του καθόταν ένα ζευγάρι ηλικιωμένων και η κυρία, μια Σουηδέζα, είχε το χέρι της στα μαλλιά του συντρόφου της σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Πίστεψε πως μια Ελληνίδα δεν θα έκανε ποτέ δημόσια μια παρόμοια χειρονομία, κι έτσι παντρεύτηκε μια γυναίκα άλλης υπηκοότητας. Στην πάροδο του χρόνου ούτε μια φορά δεν δέχτηκε τα χάδια της στα μαλλάκια του.

Το ποίημα «η άλλη Πηνελόπη» ανήκει στη συλλογή Ωραία έρημος η σάρκα. Τί να πούμε; Εδώ πλέον ανατρίχιασα σύγκορμος: το γυμνό σώμα και το σεντόνι τον Ιούλιο. Ένα κορμί τσακισμένο, βασανισμένο, σπασμένο, κατακερματισμένο από τους έρωτες. Αχώριστοι ο έρωτας κι ο πόνος. Καθώς έχουμε μάθει να αγαπάμε το σώμα του άλλου τμηματικά κι αφού το χωρίσουμε σε μερίδες ηδονής και όχι στην ολότητά του. Μετά από τόση επιμελή καταστροφή του σώματος, είμαστε πλέον έτοιμοι να εισέλθουμε στον ασώματο Εικοστό Πρώτο αιώνα. Η σάρκα καίγεται στο φως του υπολογιστή. Νεύουμε κι εμείς όχι, όχι, όχι άλλο έρωτα. Αφήνουμε τα μαλλάκια μας ανακατωμένα ν’ ανεμίζουνε στην τρελή νοτιά.

Η άλλη Πηνελόπη

Μέσ’ απ’ τις ελιές έρχεται η Πηνελόπη
με τα μαλλάκια της όπως όπως μαζεμένα.
κι ένα φουστάνι απ’ τη Λαϊκή,
μπλε μαρέν με άσπρα λουλουδάκια.
Μας εξηγεί πως δεν ήταν από προσήλωση
στην ιδέα «Οδυσσέας»
που άφηνε τους μνηστήρες χρόνια
να περιμένουν στο προαύλιο
των μυστικών συνηθειών του κορμιού της.
Εκεί στο παλάτι του νησιού
με τους φτιαχτούς ορίζοντες
μιας γλυκερής αγάπης
και το πουλί απ’ το παράθυρο
να συλλαμβάνει μόνον αυτό, το άπειρο
είχε ζωγραφίσει εκείνη με τα χρώματα της φύσης
την προσωπογραφία του έρωτα.
Καθιστός, το ένα πόδι πάνω στ’ άλλο
βαστώντας μια κούπα καφέ
πρωινός, λίγο μουτρωμένος, λίγο χαμογελαστός
να βγαίνει ζεστός απ’ τα πούπουλα του ύπνου.
Η σκιά του στον τοίχο
σημάδι από έπιπλο που μόλις το σηκώσαν
αίμα από αρχαίο φόνο
μοναχική παράσταση του Καραγκιόζη
στο πανί, πίσω του πάντα ο πόνος.
Αχώριστοι ο έρωτας κι ο πόνος
όπως το κουβαδάκι κι ο μικρός στην αμμουδιά
το αχ! κι ένα κρύσταλλο που γλίστρησε απ’ τα χέρια
η πράσινη μύγα και το σκοτωμένο ζώο
το χώμα και το φτυάρι
το γυμνό σώμα και το σεντόνι τον Ιούλιο.

Κι η Πηνελόπη που ακούει τώρα
την υποβλητική μουσική του φόβου
τα κρουστά της παραίτησης
το γλυκό άσμα μιας ήσυχης μέρας
χωρίς απότομες αλλαγές καιρού και τόνου
τις περίπλοκες συγχορδίες
μιας άπειρης ευγνωμοσύνης
για ό,τι δεν έγινε, δεν ειπώθηκε, δε λέγεται
νεύει όχι, όχι, όχι άλλο έρωτα
όχι άλλο μιλιές και ψιθυρίσματα
αγγίγματα και δαγκώματα
φωνούλες στα σκοτάδια
μυρωδιά από σάρκα που καίγεται στο φως.
Ο πόνος ήταν ο μνηστήρας ο πιο εκλεκτός
και του ’κλεισε την πόρτα.

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. 1995. Ωραία έρημος η σάρκα. Αθήνα: Καστανιώτης. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. 1999. Ποιήματα (1986-1996). Αθήνα: Καστανιώτης.

(αντιγραφή του ποιήματος από την ιστοσελίδα Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/mythology/browse.html?text_id=4 )

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: