Οι ήρωες των κόμικς δεν γερνούν με γραμμικό τρόπο όπως οι πραγματικοί άνθρωποι. Βρίσκονται καθηλωμένοι ηλικιακά και διατηρούνται αναλλοίωτοι όσα χρόνια διαρκεί η δημοσίευσή τους. Η μόνη ωρίμανση που υφίστανται συντελείται επί χάρτου, με το σκίτσο τους να βελτιώνεται σταδιακά όσο «λύνεται» το χέρι του σχεδιαστή. Στον αντίποδα αυτού του κανόνα είναι όλοι εκείνοι που βρίσκονται έξω από τις εικόνες των κόμικς: Οι πιστοί αναγνώστες που μεγαλώνουν και ενίοτε γερνούν διαβάζοντας τις περιπέτειες των αγαπημένων ―και αμετάβλητων― ηρώων τους. Κάποια λίγα κόμικς ωστόσο, υπερέβησαν τα εσκαμμένα, επιτρέποντας στους ήρωες να διανύσουν όλο το άνυσμα μιας ηλικίας, από τα παιδικά και νεανικά χρόνια μέχρι τα βαθιά γεράματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο «Ντούνσμπερι», το δημοφιλές και μακροβιότατο κόμικς του Αμερικανού Γκάρι Τριντό, με πρωταγωνιστή τον ομώνυμο ήρωα. Ο Μάικ Ντούνσμπερι εξελίχθηκε στη διάρκεια της εκδοτικής του ζωής, από φοιτητής στο ξεκίνημα των δημοσιεύσεών του με τη μορφή του κόμικ-στριπ (1970) σε ηλικιωμένο στις μέρες μας, που ζει με τη σύνταξή του.
Η αρχή αυτού του σπάνιου για τα βιολογικά δεδομένα των ηρώων φαινομένου, εντοπίζεται σε ένα πολύ παλαιότερο κόμικς. Είναι το «Gasoline Alley», του Αμερικανού Φρανκ Κινγκ, που έκανε ντεμπούτο το 1918 και συνεχίζει ―ακμαιότατο― να δημοσιεύεται στις εφημερίδες. Αποτελεί το μακροβιότερο κόμικς στις Ηνωμένες Πολιτείες και το πρώτο που παρουσίασε τη γήρανση των ηρώων του στην πορεία της δημοσίευσής του. Όλα ξεκίνησαν όταν, στις 14 Φεβρουαρίου 1921, ο Γουόλτ Γουάλετ, επιβεβαιωμένος εργένης και πρωταγωνιστής, μέχρι τότε, του κόμικς, βρήκε ένα μωρό εγκαταλελειμμένο στο κατώφλι του και αποφάσισε να το υιοθετήσει. Αυτή ήταν η μέρα που το «Gasoline Alley» μπήκε στην ιστορία ως το πρώτο κόμικς στο οποίο οι χαρακτήρες γερνούσαν φυσιολογικά, εξαιτίας του πανδαμάτορος χρόνου. Το μωρό εκείνο μεγάλωσε, πολέμησε στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο και σήμερα πια είναι ένας υπέργηρος ήρωας.
Ήρωες που τους άγγιξε ο χρόνος και η περίπτωση του Γιώργη Αμπατζή
Στα κόμικς με πρωταγωνιστές όχι απλώς ήρωες αλλά υπερήρωες τα πράγματα, ως προς την ηλικία τους, είναι δεδομένα. Στο σύμπαν του ακαταμάχητου θιάσου τα πάντα μοιάζουν να συνέβησαν μόλις μέσα σε λίγα χρόνια, αν κρίνουμε από την αμετάβλητη όψη, το ευθύ παράστημα και την απουσία οποιασδήποτε ρυτίδας στο πρόσωπό τους. Σε γενικές γραμμές οι δύο εκδοτικές ναυαρχίδες του είδους, DC και Marvel, χρησιμοποιούν ένα συρόμενο χρονοδιάγραμμα, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε περιπέτεια διαδραματίζεται σχεδόν πάντα την σημερινή μέρα. Δύο από τους διασημότερους εκπροσώπους αυτής της συνομοταξίας ξεχώρισαν σε αυτό το σημείο, γνωρίζοντας και την παιδική ηλικία. Πρώτος, χρονικά, ήταν ο Σούπερμαν που κυκλοφόρησε το 1938, για να ακολουθήσει ένα χρόνο αργότερα ο Μπάτμαν. Αμφότεροι σύμβολα και στυλοβάτες της D.C.
Ο Σούπερμαν, με τη γήινη ταυτότητα του Κλαρκ Κεντ, εμφανίστηκε κατά καιρούς σε διαφορετικές ηλικίες. Οι περιπέτειές του τον απεικονίζουν συνήθως γύρω στα 30-40 χρόνια. Η ζωή του στα κόμικς ξεκίνησε εξ απαλών ονύχων, όταν έφτασε ως μωρό σε μια κάψουλα από ένα μακρινό πλανήτη. Το πώς και το γιατί αφορούν μια άλλη ιστορία στη σάγκα αυτής της σειράς. Τα παιδικά χρόνια του Κλαρκ Κεντ, με τις εκπληκτικές δυνάμεις και ιδιότητες που θα συνόδευαν και τον ενήλικο εαυτό του, αναπτύχθηκαν σε μια παράλληλη έκδοση με ανάλογο ηλικιακό τίτλο («Superboy»). Στα πρώτα χρόνια που ο ήρωας ήταν ακόμα παιδί, ζούσε με τους θετούς γονείς του σε μια κωμόπολη η οποία, κατ’ αντιστοιχία με την ηλικία και το μπόι του, ονομαζόταν Smallville. Ο χαρακτήρας σταδιακά μεγάλωσε και από ένα σημείο και πέρα σταθεροποιήθηκε στην πρώιμη εφηβεία. Όσο για τον ενήλικο Σούπερμαν, παραμένει σε μεγάλο βαθμό στην ίδια ηλικία που είχε (ή μάλλον έδειχνε) από την πρώτη του εμφάνιση, παρόλο που ο χαρακτήρας έγινε φέτος 87 ετών.
Ο έτερος σταρ του υπερηρωικού θιάσου που γνώρισε, επίσης, την παιδική ηλικία ήταν ο Μπρους Γουέιν, εν συντομία Μπάτμαν. Στην περίπτωσή του δύσκολα να πεις ότι ευτύχησε να ζήσει τρυφερά χρόνια. Επιπλέον, το κεφάλαιο τα παιδικής του ηλικίας ήταν βραχύβιο: διήρκεσε μόνο ένα τεύχος, πριν κάνει το χρονικό άλμα και μονιμοποιηθεί, ενήλικας πλέον, ως σκοτεινή νέμεση των κακοποιών. Ο μικρούλης Μπρους ζούσε μια ευτυχισμένη και προνομιακή ζωή. Αυτό γκρεμίστηκε όταν ο όχι-ακόμα-ήρωας, σε ηλικία μόλις οκτώ ετών, είδε τους γονείς του να δολοφονούνται από έναν κακοποιό. Η τραυματική εμπειρία οδήγησε τον μικρό παιδί, χρόνια αργότερα, να φορέσει τη γνώριμη στολή του μασκοφόρου τιμωρού. Η ακριβής ηλικία του, πάντως, δεν είναι ακριβής. Από διάφορες σκόρπιες αναφορές σε παλαιότερες περιπέτειες της σειράς υπονοείται ότι είναι περίπου 34 έως 35 ετών. Αριθμός σταθερός και αμετάβλητος εδώ και 96 χρόνια.
Στα καθ’ ημάς υπάρχει μία (και πιθανότατα μοναδική) περίπτωση ήρωα που προσθέτει χρόνια στην πλάτη του από άλμπουμ σε άλμπουμ. Ο λόγος για τον Γιώργη Αμπατζή, δημιούργημα του γνωστού σεναριογράφου και σχεδιαστή Θανάση Πέτρου, Η μέχρι τώρα εκδοτική ζωή του ήρωα αριθμεί πέντε γκράφικ νόβελ, με τελευταίο, προς ώρας, το «1941 – Αυστηρά συσκότισις» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ίκαρος. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφορούν και τα τέσσερα προηγούμενα γκράφικ νόβελ της σειράς στην οποία ο Θανάσης Πέτρου πλέκει και εμπλέκει μέσω της προσωπικής ιστορίας του Γιώργη Αμπατζή, το ιστορικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της Ελλάδας στη διάβα των χρόνων.
Αφετηρία της μακρόχρονης εξιστόρησης είναι το πρώτο άλμπουμ της σειράς («Οι όμηροι του Γκαίρλιτς ― Μια απίστευτη ιστορίας διχασμού και πολέμου», 2020). Σε αυτή την απίστευτη, πλην απολύτως αληθινή ιστορία εστιάζεται το στόρι: Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα ολόκληρο Σώμα του Ελληνικού Στρατού παραδόθηκε οικειοθελώς στους Γερμανούς και παρέμεινε αιχμάλωτο σε ένα στρατόπεδο, στο Γκαίρλιτς της Σιλεσίας. Τα ιστορικά αίτια αυτού του πρωτοφανούς γεγονότος παρουσιάζονται με μαεστρία από ένα δημιουργό που ερευνά διεξοδικά τις πηγές του. Η ηλικία του Γιώργη Αμπατζή είναι εξαρχής ένα αιτούμενο που επρόκειτο να απαντηθεί μετά από δύο άλμπουμ. Τα προσωπικά δεδομένα του ήρωα είναι άγνωστα και ο ίδιος δεν είναι ακόμα πρωταγωνιστής (και αφηγητής) της μακράς ιστορίας. Το μόνο εξαρχής γνωστό είναι η χρονική και ιστορική στιγμή που ξεκινά το κόμικς: Στη διάρκεια του τρίτου χρόνου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στο μέτωπο του Νέστου. «Στις αρχές Αυγούστου του 1916, ο λόχος μου ήταν στο Σαρή Σαμπάν κοντά στο Νέστο. Η υγρασία, η αφόρητη ζέστη και η ελονοσία μας θέριζαν» διαβάζουμε στην εισαγωγική εικόνα. Αφηγητής και κατ’ ουσία πρωταγωνιστής μέχρι το τέλος του πρώτου άλμπουμ είναι ο Σαλονικιός Οικονόμου, συνάδελφος του Γιώργη Αμπατζή. Ο τελευταίος πρωτοεμφανίζεται αργότερα, στη σελίδα 7. Από εκεί ξεκινά και η χρονομέτρηση της ηλικίας του, με οδηγό τις εικόνες και όσα ο ίδιος εξιστορεί, Μετά από πολλές περιπέτειες και 100 σελίδες, το άλμπουμ τελειώνει με την απόλυση του Οικονόμου από τον στρατό και την επιστροφή στο σπίτι του.
Την σκυτάλη στην αφήγηση και στον πρωταγωνιστικό ρόλο παίρνει πλέον ο Γιώργης Αμπατζής στα βιβλία που ακολούθησαν: «1922 ― Το τέλος ενός ονείρου» (2021), «1923 ― Εχθρική πατρίδα» (2022), «1936 ― Ετοιμόρροπη δημοκρατία» (2024) και το πλέον πρόσφατο «1941 ― Αυστηρά συσκότισις» (2025). Κυρίαρχο στοιχείο σε όλους αυτούς τους τίτλους είναι ο χρόνος. Χρόνος ιστορικός, αλλά και χρόνος βιωματικός, με ταλαιπωρίες, βάσανα και αναλαμπές ελπίδας στη μακρά πορεία του Γιώργη Αμπατζή. Πόσο χρονών ήταν και σε ποια ηλικία έφτασε, από το πρώτο μέχρι το πρόσφατο άλμπουμ; Η απάντηση δίνεται από τον ίδιο στο τρίτο κατά σειρά άλμπουμ («1936»), μονολογώντας για την εμπειρία των 12 χρόνων που πέρασε στη φυλακή: «Αλλά εύκολα ή δύσκολα πέρασαν τα ρημάδια. Και βρέθηκα τον Απρίλη του 1936, 38 χρονών, ξανά στην κοινωνία». Με τους σχετικούς υπολογισμούς προκύπτει ότι ο αιχμάλωτος του Γκαίρλιτς ήταν σε εκείνο το πρώτο άλμπουμ 18 χρονών, «Ένας πρόσφυγας απ’ τη Σμύρνη ήμουνα, που κάθισε έξι χρόνια φαντάρος, έφτασε μέχρι τη Γερμανία, στο Γκαίρλιτς, πολέμησε μέχρι τον Σαγγάριο, έμεινε δυο χρόνια να δουλεύει καρβουνιάρης στον Πειραιά, έγινε φονιάς κι έμεινε δώδεκα χρόνια φυλακή στα Τρίκαλα», συνοψίζει ο ίδιος τη μέχρι τότε ζωή του. Μέχρι το «1941» που ακολούθησε εκδοτικά, η Ιστορία και ο Γιώργης Αμπατζής διαβήκανε παρέα τον χρόνο. Πόλεμοι, πολιτικές αναταραχές, συνταγματικές εκτροπές, δικτατορία, γερμανική κατοχή, αντίσταση, απελευθέρωση. Όσα ιστορικά γεγονότα συνέβησαν και όσα ο ίδιος βίωσε μέσα σε ταραγμένους καιρούς άφησαν βαθιές χαραγματιές και βάρυναν το ζύγι της ηλικίας του: Η μορφή του 18άρη Αμπατζή στο «Γκαίρλιτς», υπέστη σταδιακά τις συνέπειες του χρόνου. Δυόμισι δεκαετίες αργότερα, στο «1941», ο ήρωας έχει πατήσει τα 43 και το δείχνει: Οι ρυτίδες στα μάτια δεν κρύβονται και το μαλλί του έχει αρχίσει να ασπρίζει.
Διαβάστε τις συνεντεύξεις που έχει δώσει στον Χάρτη ο Θανάσης Πέτρου, με αφορμή την κυκλοφορία των άλμπουμ Όμηροι του Γκαίρλιτς, 1922 και 1923.
