Kuala Lumpur και Putrajaya

Φω­το­γρα­φί­ες: Mα­τού­λα Πα­πα­δη­μη­τρί­ου

—————
ΔΕΥ­ΤΕ­ΡΟ ΜΕ­ΡΟΣ
—————

(Συ­νέ­χεια από το τχ. 46 του Χάρ­τη)

Οι Σπη­λιές Batu και ο Να­ός Sri Mahamariamman

Mε βά­ση την εθνι­κή απο­γρα­φή του 2020, το 63,5% του πλη­θυ­σμού της Μα­λαι­σί­ας εί­ναι μου­σουλ­μά­νοι, και το Ισλάμ εί­ναι η επί­ση­μη θρη­σκεία της Μα­λαι­σί­ας, πα­ρό­τι υπάρ­χει κα­θε­στώς πλή­ρους ανε­ξι­θρη­σκεία. Μου­σουλ­μά­νοι εί­ναι όλοι σχε­δόν οι Μα­λαί­σιοι και αρ­κε­τοί Κι­νέ­ζοι. Το 18,7% του πλη­θυ­σμού εί­ναι βου­δι­στές, το 9.1% χρι­στια­νοί, το 6.1% ιν­δουι­στές και το 1,3% κομ­φου­κια­νοί ή τα­οϊ­στές εί­τε ακο­λου­θούν άλ­λες κι­νε­ζι­κές θρη­σκεί­ες.
Ιν­δουι­στές στην χώ­ρα αυ­τή εί­ναι, κα­τά κύ­ριο λό­γο, οι Ιν­δοί, πλην κά­ποιων από αυ­τούς που εί­ναι μου­σουλ­μά­νοι. Επι­χω­ριά­ζουν στην Little India, μια ση­μα­ντι­κή συ­νοι­κία της Κουά­λα Λού­μπουρ. Αλ­λά θα τους βρεις και στην Chinatown και αλ­λού. Και σε άλ­λες πό­λεις, ακό­μη και σε αγρο­τι­κές πε­ριο­χές. Σχε­δόν πα­ντού. Μάλ­λον φτω­χοί οι πιο πολ­λοί. Κα­τά­γο­νται, ιστο­ρι­κά, από τον νό­το της υποη­πεί­ρου κυ­ρί­ως, αλ­λά υπάρ­χουν και Τα­μίλ από την Σρι Λάν­κα. Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι εί­ναι από­γο­νοι ερ­γα­τών που εί­χαν κου­βα­λή­σει οι Βρε­τα­νοί από τις αποι­κί­ες στους στην ιν­δι­κή υπο­ή­πει­ρο. Δύ­σκο­λο να στρώ­σουν στην δου­λειά τους ντό­πιους Μα­λαί­σιους…

(Γρή­γο­ρες σκέ­ψεις: Αυ­τοί εί­χα­νε λέ­ει τα­μπε­ρα­μέ­ντο πει­ρα­τή….
Ήρ­θε με­τά και το ενω­τι­κό Ισλάμ που τους έκα­νε κά­πως σκλη­ρά κα­ρύ­δια).

Και ήταν και η δου­λειά πολ­λή. Έπρε­πε να μα­ζεύ­ε­ται το φυ­σι­κό κα­ου­τσούκ από τα κα­ου­τσου­κό­δε­ντρα, τις λυ­γε­ρές εβέ­ες. Απα­ραί­τη­το για τα αυ­το­κι­νού­με­να οχή­μα­τα προ­τού επι­νοη­θεί το συν­θε­τι­κό κα­ου­τσούκ. Πο­λύ­τι­μο.

Οι ιν­δουι­στι­κοί να­οί εί­ναι μα­κράν οι πιο φα­ντα­χτε­ροί ευ­κτή­ριοι οί­κοι στη χώ­ρα. Οι πιο κιτς για αρ­κε­τούς, οι με λι­γό­τε­ρη πνευ­μα­τι­κό­τη­τα κα­τ’ άλ­λους, οι πιο «του­ρι­στι­κοί», για τους πιο πολ­λούς. Γε­μά­τοι χρω­μα­τι­στά τρυ­φε­ρά κα­κό­τε­χνα αγαλ­μα­τί­δια, πο­λύ­χρω­μες ει­κό­νες και προ­σφο­ρές λου­λου­διών σε γιρ­λά­ντες κα­θώς και φρού­των από τους πι­στούς. Τα μα­γα­ζιά γύ­ρω από τους να­ούς που που­λά­νε αυ­τές τις προ­σφο­ρές εί­ναι εξί­σου εντυ­πω­σια­κά με τους να­ούς. Δύ­σκο­λο να εμπνεύ­σουν πνευ­μα­τι­κό­τη­τα οι ιε­ρείς των να­ών ετού­των: άντρες από τη μέ­ση και πά­νω γυ­μνοί, συ­χνά ολί­γον ντα­βρα­ντι­σμέ­νοι, αρ­κε­τά συ­χνά ευ­τρα­φείς, και συ­χνό­τε­ρα ανε­λέ­η­τα τρι­χω­τοί. (Δεν εί­ναι όμως, νο­μί­ζω, της πα­ρού­σης η συ­ζή­τη­ση αυ­τή).
Επι­σκέ­φθη­κα δυο εν­δια­φέ­ρο­ντες να­ούς. Το ναό στις Σπη­λιές Batu, 15 χλμ. από την πό­λη. Αφιε­ρω­μέ­νος στον θεό Murugan, μέ­σα σε μια σπη­λιά στα ψη­λά, με άνοιγ­μα στην ορο­φή. Ανε­βαί­νεις 272 πο­λύ­χρω­μα σκα­λο­πά­τια για να φτά­σεις στον ναό με τις πο­λύ­χρω­μες θε­ό­τη­τες.

Γύ­ρω από τον ναό νυ­χτε­ρί­δες και που­λιά. Και πε­ριτ­τώ­μα­τα νυ­χτε­ρί­δων και που­λιών. Τι­τι­βί­σμα­τα από που­λιά και στρι­γκλιές από νυ­χτε­ρί­δες. Κο­πια­στι­κή η ανά­βα­ση, μες στη ζέ­στη και την φο­βε­ρή υγρα­σία, συ­νο­δεία πολ­λών του­ρι­στών, Ιν­δών κυ­ρί­ως, προ­σκυ­νη­τών. Πα­ρη­γο­ριέ­μαι σκε­πτό­με­νος πώς θα ήταν η ανά­βα­ση την επο­χή των μου­σώ­νων. Εντε­λώς άμου­ση θα ήταν, προ­φα­νώς, δί­χως τα που­λιά και τις νυ­χτε­ρί­δες. Ει­δι­κά έτσι όπως θα ανέ­βαι­να, τυ­λιγ­μέ­νος σε ένα από τα χρω­μα­τι­στά λε­πτά πλα­στι­κά δια­φα­νή αδιά­βρο­χα, από εκεί­να που βρί­σκεις πα­ντού, άμα τα χρεια­στείς. Πάμ­φθη­να. Στην ανά­βα­ση πά­ντα σε συ­νο­δεύ­ουν και πά­μπολ­λες σκα­ντα­λιά­ρι­κες μαϊ­μού­δες. Φο­βε­ρές μου­σί­τσες αυ­τές οι μαϊ­μού­δες: έτοι­μες πά­ντα να σου­φρώ­σουν σβέλ­τα γυα­λιά, κι­νη­τό και ό,τι άλ­λο εί­ναι απο­σπά­σι­μο. Αν τις αφή­σεις να πλη­σιά­σουν. Βα­σι­κά έρ­χο­νται για να φά­νε τα φρού­τα από τις προ­σφο­ρές. Αρέ­σκο­νται να ζού­νε πέ­ριξ του αν­θρώ­που οι μαϊ­μού­δες. Ακό­μη και σε αστι­κό πε­ρι­βάλ­λον. Αν­θρω­πο­φι­λι­κά ζώα κα­τά τους βιο­λό­γους.

Στην Chinatown υπάρ­χει ο να­ός Sri Mahamariamman (το όνο­μα της θε­άς Παρ­βά­τι στην Ν. Ιν­δία). Προ­σκύ­νη­μα για αν­θρώ­πους και αυ­το­κί­νη­τα.

Πή­γα να γε­λά­σω, αλ­λά θυ­μή­θη­κα έναν οδη­γό αγο­ραί­ου (εί­δος τα­ξί των ελ­λη­νι­κών χω­ριών κά­πο­τε) πριν πολ­λά χρό­νια, ήμουν παι­δά­κι ακό­μη, κά­που στη βα­θιά ελ­λη­νι­κή επαρ­χία, ο οποί­ος, ανή­με­ρα του Αγί­ου Χρι­στο­φό­ρου, προ­στά­τη των οδη­γών, έραι­νε τρυ­φε­ρά με στα­γό­νες αγια­σμού την πα­λιά ξε­θω­ρια­σμέ­νη ford του. (Aυ­τός ο άγιος, εκτός από τις συ­νή­θεις αγιο­γρα­φι­κές ανα­πα­ρα­στά­σεις, στις οποί­ες κου­βα­λά­ει τον Χρι­στό για να τον πε­ρά­σει από ένα πο­τά­μι, εμ­φα­νί­ζε­ται κά­ποιες φο­ρές, σε άλ­λες ανα­πα­ρα­στά­σεις, δί­χως Χρι­στό, ως κυ­νο­κέ­φα­λος).

Masjid-Masjid,

δη­λα­δή «τζα­μιά», στην bahasa melayu (μα­λαι­σια­νή γλώσ­σα). Ο πλη­θυ­ντι­κός στα μα­λαι­σια­νά σχη­μα­τί­ζε­ται μέ­σω ανα­δι­πλα­σια­σμού. Ευ­κο­λά­κι.
Το Ισλάμ εί­χε αρ­χί­σει να διεισ­δύ­ει από νω­ρίς στην μα­λαϊ­κή χερ­σό­νη­σο, χά­ρη στους Πέρ­σες και τους Άρα­βες εμπό­ρους. Επη­ρε­ά­ζο­ντας εν γέ­νει τα ήθη και τον πο­λι­τι­σμό. Τον 15^ο αιώ­να αρ­χί­ζουν να εξι­σλα­μί­ζο­νται οι ηγε­μό­νες, βου­δι­στές ή ιν­δουι­στές μέ­χρι τό­τε και, στη συ­νέ­χεια, ο λα­ός, τι άλ­λο να κά­νει και αυ­τός; Οι ηγε­μό­νες, σουλ­τά­νοι πλέ­ον με το όνο­μα, εί­χαν βρει τρό­πο απε­γκλω­βι­σμού από την ιν­δο­νη­σια­κή και την κι­νε­ζι­κή επιρ­ροή. Τo Ισλάμ ήταν θρη­σκεία απλή και, σε μια πρώ­τη προ­σέγ­γι­ση, ελ­κυ­στι­κή για τον λαό. Κή­ρυσ­σε ένα εί­δος εξι­σω­τι­σμού, μέ­σα από την umma, την κοι­νό­τη­τα όλων των πι­στών, ασχέ­τως τά­ξε­ως και φυ­λής. Οι κά­στες του ιν­δουι­σμού δεν έπα­ψαν πο­τέ να εί­ναι απο­κρου­στι­κές σε πολ­λούς. Η επέ­κτα­ση του Ισλάμ, μέ­σω των εμπό­ρων, στην Άπω Ανα­το­λή, λί­γο πιο πριν αλ­λά και στα χρό­νια πε­ρί­που της «ανα­κά­λυ­ψης» της Αμε­ρι­κής από την Χρι­στια­νο­σύ­νη, πα­ρό­τι σχε­τι­κά άγνω­στη στα κα­θ’ ημάς, ήταν κα­θο­ρι­στι­κή για την πα­γκό­σμια ιστο­ρία.
H Μα­λαι­σία εί­ναι νε­α­ρό κρά­τος, προ­σέ­λα­βε την σύγ­χρο­νή της κρα­τι­κή υπό­στα­ση το 1957, με­τά από συ­γκρού­σεις με την βρε­τα­νι­κή αυ­το­κρα­το­ρία, στις οποί­ες συμ­με­τεί­χαν και οι τρεις εθνι­κές/θρη­σκευ­τι­κές ομά­δες της χώ­ρας: Μα­λαί­σιοι, Κι­νέ­ζοι, Ιν­δοί. Η ρα­γδαία ανά­πτυ­ξη της χώ­ρας επί σει­ρά ετών, με ρυθ­μούς αύ­ξη­σης του ΑΕΠ 10% ̶ μι­λά­γα­νε τό­τε για τις «τί­γρεις» της ΝΑ Ασί­ας, οι οι­κο­νο­μο­λό­γοι ̶ συ­νο­δεύ­τη­κε από την προ­σπά­θεια σφυ­ρη­λά­τη­σης εθνι­κής ταυ­τό­τη­τας. Η οποία κα­τέ­λη­ξε κά­πως… εθνο­θρη­σκευ­τι­κή. Σε κά­ποιο βαθ­μό, και μέ­σω της ενί­σχυ­σης εκ των άνω του ισλα­μι­κού και του (ταυ­τι­ζό­με­νου τε­χνηέ­ντως και γε­νι­κώς και αο­ρί­στως με αυ­τό) ακραιφ­νώς (;) μα­λαι­σια­νού στοι­χεί­ου, ει­δι­κά στα χρό­νια της δια­κυ­βέρ­νη­σης του επι­τυ­χη­μέ­νου εκ­συγ­χρο­νι­στή, αντια­ποι­κιο­κρά­τη και αντι­δυ­τι­κού αρα­βό­φι­λου πρω­θυ­πουρ­γού Mahathir bin Mohamad (1981-2003 και 2018-2020): στις επι­γρα­φές επι­τρέ­πε­ται προ­αι­ρε­τι­κά η χρή­ση και του αρα­βι­κού αλ­φα­βή­του, πλην του κα­θιε­ρω­μέ­νου λα­τι­νι­κού.

(Γρή­γο­ρες σκέ­ψεις: τα αλ­φά­βη­τα πα­ρα­πέ­μπουν σε ταυ­τό­τη­τες, υιο­θε­τού­με­να συ­νή­θως ορί­ζουν και δια­χω­ρί­ζουν. Από τό­τε που «χώ­ρι­σαν» —κα­θό­τι χώ­ρι­σαν την χώ­ρα τους— οι Κρο­ά­τες χρη­σι­μο­ποιούν απο­κλει­στι­κά το λα­τι­νι­κό και οι Σέρ­βοι, κα­τά κύ­ριο λό­γο, το κυ­ριλ­λι­κό, καί­τοι μι­λούν την ίδια γλώσ­σα, τα σερ­βο­κρο­α­τι­κά, και οι μεν και οι δε. Οι ιν­δουι­στές, κυ­ρί­ως Ιν­δοί, μι­λούν τα χί­ντι και τα γρά­φουν με ένα σαν­σκρι­τι­κής προ­έ­λευ­σης αλ­φά­βη­το, οι Πα­κι­στα­νοί μι­λούν σχε­δόν την ίδια γλώσ­σα, την λέ­νε ουρ­ντού, την γρά­φουν με αρα­βι­κό, εί­ναι μου­σουλ­μά­νοι).

Στην συ­μπε­ρι­φο­ρά σε δη­μό­σιους χώ­ρους απα­γο­ρεύ­ε­ται η δια­χυ­τι­κό­τη­τα, για οι­κο­γε­νεια­κά ζη­τή­μα­τα των μου­σουλ­μά­νων υπάρ­χουν ει­δι­κά θρη­σκευ­τι­κά δι­κα­στή­ρια, τα αρα­βι­κά δι­δά­σκο­νται ως δεύ­τε­ρη ξέ­νη γλώσ­σα στο σχο­λείο, πα­ράλ­λη­λα προς τα αγ­γλι­κά με δα­σκά­λους εκ­παι­δευ­μέ­νους στο Κάι­ρο, στο πα­νε­πι­στή­μιο του Al-Azhar.

Τα πα­λαιό­τε­ρα τζα­μιά συν­δυά­ζουν μαυ­ρι­τα­νι­κές και ιν­δι­κές επιρ­ρο­ές, όπως το Mε­γά­λο Τζα­μί του Σουλ­τά­νου Abdul Samad, έρ­γο Βρε­τα­νού αρ­χι­τέ­κτο­να στα μέ­σα του 19^ου αιώ­να, στο κέ­ντρο της Κουά­λα Λού­μπουρ. Λι­τά και ανά­λα­φρα, κυ­ριαρ­χεί σε αυ­τά το λευ­κό εξω­τε­ρι­κά και τα παλ χρώ­μα­τα μέ­σα.

Στα νε­ό­τε­ρα, από τα πο­λύ φτω­χι­κά με τους τσί­γκι­νους τρού­λους, στα μι­κρά χω­ριά (kampung), μέ­χρι και τα μνη­μειώ­δη, θαρ­ρείς και επι-/ανα-βιώ­νει το χρω­μα­τι­κό πα­νη­γύ­ρι του πά­λαι πο­τέ ευ­ρέ­ως δια­δε­δο­μέ­νου ιν­δουι­σμού. Οι Μα­λαί­σιοι, έστω και αν τε­λι­κά δεν έχουν τα­μπε­ρα­μέ­ντο πει­ρα­τών, εί­ναι θα­λασ­σι­νός λα­ός: τα τζα­μιά τους χτί­ζο­νται, στο μέ­τρο του εφι­κτού, πα­ρά­λια, πα­ρα­πο­τά­μια, πα­ρα­λί­μνια.

Και τέ­λος, η Putrajaya και η «εθνι­κή ψυ­χή»

Νέα – διοι­κη­τι­κή μό­νο – πρω­τεύ­ου­σα της χώ­ρας, από το 1999, εί­ναι η Putrajaya, 40 και βά­λε χι­λιό­με­τρα από την Κουά­λα Λού­μπουρ. Χτι­σμέ­νη στο νη­σί μιας τε­χνη­τής με­γά­λης λί­μνης που προ­έ­κυ­ψε χά­ρη σε φράγ­μα­τα σε πα­ρα­κεί­με­νους πο­τα­μούς, συν­δέ­ε­ται με κρε­μα­στές «κα­λα­τρα­βι­κές» γέ­φυ­ρες με την γύ­ρω στε­ριά. Με μια αρ­χι­τε­κτο­νι­κή σε­μνά φου­του­ρι­στι­κή, η οποία ανα­δει­κνύ­ει, δια­κρι­τι­κά και συν­δυα­στι­κά, πολ­λά στοι­χεία της ισλα­μι­κής αρ­χι­τε­κτο­νι­κής. Όλα σχε­δόν τα κυ­βερ­νη­τι­κά κτί­ρια εί­ναι έρ­γα Μα­λαί­σιων αρ­χι­τε­κτό­νων. Το κι­νε­ζι­κό και το ιν­δι­κό στοι­χείο απου­σιά­ζουν εμ­φα­νώς από το αστι­κό το­πίο. Κο­ντά στην Putrajaya έχει χτι­στεί προ­σφά­τως και η Cyberjaya, φυ­τώ­ριο start-up εται­ριών τε­χνη­τής νοη­μο­σύ­νης.

Περ­πά­τη­σα στα πάρ­κα, τις αχα­νείς εκτά­σεις αστι­κού πρα­σί­νου, και στους φαρ­διούς άδειους δρό­μους αυ­τής της τε­χνη­τά νη­σιω­τι­κής νέ­ας πρω­τεύ­ου­σας. Ήταν Σάβ­βα­το. Οι δη­μό­σιοι υπάλ­λη­λοι ζουν, οι πιο πολ­λοί, στην Κουά­λα Λού­μπουρ. Πη­γαι­νο­έρ­χο­νται με έναν τα­χύ­τα­το προ­α­στια­κό. Υπήρ­χε στην ατμό­σφαι­ρα κά­τι το από­κο­σμο και το εξω­πραγ­μα­τι­κό, που δεν οφει­λό­ταν τό­σο στην σχε­δόν ολο­κλη­ρω­τι­κή απου­σία κό­σμου μια μέ­ρα αρ­γί­ας. Μου πή­ρε κά­ποιο χρό­νο να το κα­τα­λά­βω: ήταν η έλ­λει­ψη δια­φη­μί­σε­ων. Ολο­κλη­ρω­τι­κή· ακό­μη και οι ανα­γκαί­ες για την κυ­κλο­φο­ρία επι­γρα­φές ήταν δια­κρι­τι­κές. Αί­σθη­ση γοη­τευ­τι­κή, ονει­ρι­κή, κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή.
Ο αγ­γλο­σα­ξο­νι­κός του­ρι­στι­κός οδη­γός (Lonely planet), αλ­λά και άλ­λα κεί­με­να γραμ­μέ­να από δυ­τι­κούς, λέ­νε πως η Putrajaya «δεν έχει ψυ­χή». Προ­φα­νώς η Putrajaya, πέ­ρα από τους πρα­κτι­κούς λό­γους, χτί­στη­κε για να εν­σαρ­κώ­σει (sic), ή έστω να εμπε­δώ­σει κά­ποια στιγ­μή, την εθνι­κή ψυ­χή, για να επι­σκιά­σει τον αχταρ­μά της χα­ο­τι­κής, εθνι­κά ακα­θό­ρι­στης, και μαυ­λι­στι­κής Κουά­λα Λού­μπουρ. Μια απλή, υπο­τί­θε­ται, και λει­τουρ­γι­κή «εθνι­κή/ εθνο­θρη­σκευ­τι­κή» ψυ­χή, ενιαία.

(Γρή­γο­ρες σκέ­ψεις: το σκέ­φτη­καν, θαρ­ρείς, πο­λύ πρα­κτι­κά οι εμπνευ­στές της, και το έκα­ναν αμέ­σως πρά­ξη, να δού­με όμως τι θα βγει…).

Τα ίδια λέ­νε πά­ντως, πε­ρί «ανυ­παρ­ξί­ας ψυ­χής» στις νε­ό­κο­πες μη δυ­τι­κές πρω­τεύ­ου­σες, οι δυ­τι­κοί του­ρι­στι­κοί οδη­γοί και για όλες σχε­δόν τις νέ­ες πρω­τεύ­ου­σες, που εί­ναι (ακό­μη) δί­χως ιστο­ρία, ακό­μα. Χτι­σμέ­νες απλό­χε­ρα σε απέ­ρα­ντους άδειους χώ­ρους, εκ του μη­δε­νός, σχε­δια­σμέ­νες επι­με­λώς. Τα λέ­νε και για την τέ­ως Αστά­να (νυν Νουρ­σουλ­τάν) του Κα­ζακ­στάν, αλ­λά και για τις νέ­ες πρω­τεύ­ου­σες που ακό­μα χτί­ζο­νται —(εν εί­δει ασφα­λούς προ­βλέ­ψε­ως στην πε­ρί­πτω­ση αυ­τή;)—: Την Νου­σα­ντά­ρα αλ­λά και την New City (στην Αί­γυ­πτο, ετοι­μο­πα­ρά­δο­τη σχε­δόν). Τα ίδια, ψυ­χα­νε­μί­ζο­μαι, θα πουν και για την Neom της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας, που εί­ναι στα σπάρ­γα­να ακό­μα. Εί­χε ει­πω­θεί κά­τι ανά­λο­γο και για την Μπρα­ζί­λια, πιο πα­λιά. Τώ­ρα ξε­χά­στη­κε, η πό­λη αυ­τή αρ­χί­ζει να γί­νε­ται πα­λιά, έχει και φα­βέ­λες(!).

Κά­νω της σκέ­ψη πως κά­ποιοι δυ­τι­κοί, ει­δι­κά οι μα­ταιό­σπου­δοι, ίσως να τα λέ­νε τού­τα, να τα σκέ­φτο­νται και να τα νιώ­θουν, κι­νού­με­νοι από ζή­λεια κρυ­φή ή από υπο­συ­νεί­δη­τη πι­κρία. Αυ­τές οι «νέ­ες πό­λεις» τους ([υπ]εν)θυ­μί­ζουν πως εί­ναι οι ίδιοι κά­πως «πα­λιοί» (ή και… «πα­λαιοί των ημε­ρών», οι κα­τε­χό­με­νοι από αί­σθη­ση λευ­κής υπε­ρο­χής), σε έναν κό­σμο όπου το επί­κε­ντρο δεν εί­ναι πια η «πα­λαιά» Δύ­ση. Επι­πλέ­ον, δεν χτί­ζο­νται σή­με­ρα πό­λεις εκ τους μη­δε­νός στη Δύ­ση, δεν υπάρ­χει ίσως κά­ποια (ψευδ)αί­σθη­ση για την δυ­να­τό­τη­τα μιας νέ­ας αρ­χής. Η πρό­θε­ση για μια τέ­τοια σπα­τά­λη δεν θα αντι­με­τω­πι­ζό­ταν ως εύ­λο­γη, θα θε­ω­ρεί­το ανώ­φε­λη και ανορ­θο­λο­γι­κή. (Και μάλ­λον θα ήταν…). Βέ­βαια, το «πα­λαιό» και το «πα­λαι­ι­κό» στοι­χείο σε μια πό­λη έχει την γοη­τεία του και την αξία του. Εί­ναι, εξ ορι­σμού, και αντι­κεί­με­νο του­ρι­στι­κού εν­δια­φέ­ρο­ντος, πο­λύ κερ­δο­φό­ρο, κα­θό­τι το τα­ξί­δι του του­ρί­στα στο χώ­ρο με­τα­τρέ­πε­ται αυ­το­μά­τως και σε τα­ξί­δι στο χρό­νο… (δη­μιουρ­γία υπε­ρα­ξί­ας). Δεν ανα­φέ­ρο­μαι φυ­σι­κά σε αρ­χαιό­τη­τες στην εξο­χή, που εί­ναι σκη­νι­κά, ανοι­χτά μου­σεία. Τέ­λος πά­ντων, αυ­τές οι σκέ­ψεις εί­ναι ίσως άγο­νες και αντι­πα­ρα­γω­γι­κές. Στα­μα­τώ.
Δεν έχω τε­λι­κά τι να πω. Ψυ­χή πά­ντως έχουν, οπωσ­δή­πο­τε, υπέρ­βα­ρη οι πο­λύ γέ­ροι, λί­γο πριν την πα­ρα­δώ­σουν για ζύ­γι­σμα στο επέ­κει­να… Ανα­ντίρ­ρη­τα, οι πα­λιές πό­λεις δια­θέ­τουν μια υπε­ρεκ­χει­λί­ζου­σα συλ­λο­γι­κή ψυ­χή, την οποία έχουν δια­μορ­φώ­σει αι γε­νε­αί πά­σαι  — έχω κα­τά νου την Ρώ­μη. Μια ψυ­χή η οποία δί­νει την πνοή της στο χώ­ρο, αρ­χι­κά, ο οποί­ος, ανα­γκα­στι­κά, αυ­τό­μα­τα, ενί­ο­τε δε και ασφυ­κτι­κά, επι­δρά στον κά­τοι­κο ή και τον επι­σκέ­πτη, τον κα­τα­κλύ­ζει και του επι­βάλ­λε­ται. Γρα­φι­κό φαι­νό­με­νο, ίσως. Από την άλ­λη, οι τε­λεί­ως νε­ό­δμη­τες πρω­τεύ­ου­σες των και­ρών μας, ό,τι και να θέ­λουν να προ­βά­λουν  — ̶π.χ. κά­ποια ισλα­μι­κή κλη­ρο­νο­μιά, αλη­θι­νή η ιδε­α­τή, μα­ζί με μια λα­χτά­ρα να φέ­ρουν κο­ντύ­τε­ρα ένα τε­χνο­κρα­τι­κό μέλ­λον: εί­ναι η πε­ρί­πτω­ση της Putrajaya— ̶ εί­ναι σαν τα παι­διά. Εντυ­πω­σιά­ζουν με τη χά­ρη τους αλ­λά δεν επι­βάλ­λο­νται. Ο κα­θέ­νας μπο­ρεί να προ­βάλ­λει σε αυ­τές ό,τι επι­θυ­μία ή διά­θε­ση έχει, κα­θό­τι η αι­σθη­τι­κή τους χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ακό­μη από μια δη­μιουρ­γι­κή ασά­φεια.. (Όπως κά­νουν και πολ­λοί γο­νείς με τα παι­διά τους...). Με απο­τέ­λε­σμα μια ανά­λα­φρη αί­σθη­ση ελευ­θε­ρί­ας.

(Γρή­γο­ρες σκέ­ψεις: μια αί­σθη­ση ελευ­θε­ρί­ας γεν­νά και σχε­δόν ολο­κλη­ρω­τι­κή έλ­λει­ψη αστυ­νο­μία στους δρό­μους. Αλ­λά αυ­τή η έλ­λει­ψη υπήρ­χε και στην Κουά­λα Λού­μπουρ. Τό­σο εξω­ευ­ρω­παϊ­κή… Τό­σο ξε­χα­σμέ­νη. Ανη­συ­χη­τι­κή στην αρ­χή. Κα­θη­συ­χα­στι­κή στη συ­νέ­χεια. Πα­ρέ­χει μια μυ­στι­κή αί­σθη­ση ασφά­λειας. Συ­νο­δευό­με­νη, όμως, και από την πα­ντα­χού πα­ρου­σία ση­μαιών. Να επι­κρα­τεί τά­χα στην Μα­λαι­σία τό­ση αρ­μο­νία; Πά­ντως, που­θε­νά, μα που­θε­νά, στον κό­σμο δεν έχω δει τέ­τοια πυ­κνό­τη­τα (επι)σή­μαν­σης και υπό­μνη­σης, ανά πά­σα στιγ­μή, του κρά­τους όπου βρί­σκε­ται κα­νείς μέ­σω της κα­τά­χρη­σης ση­μαιών. Πιά­νουν τό­πο πά­ντως. Μή­πως η πο­λι­τεία ανη­συ­χεί πως κά­ποιοι, ξέ­νοι ή ντό­πιοι, μπο­ρεί να το λη­σμο­νή­σουν, μια στιγ­μή έστω;)

Το βα­νά­κι αφή­νει την Κουά­λα Λού­μπουρ και μας με­τα­φέ­ρει προς ένα εθνι­κό πάρ­κο, στην ζού­γκλα. Σκέ­φτο­μαι πά­λι την «εθνι­κή ψυ­χή» της χώ­ρας. Από τη μια μα­ντί­λες οι εθνο­τι­κά Μα­λαί­σιες, από την άλ­λη καυ­τά σορτς οι πο­λυά­ριθ­μες εθνο­τι­κά Κι­νέ­ζες της χώ­ρας. Δί­πλα δί­πλα, στους ίδιους χώ­ρους. Κα­τα­φέρ­νουν και συμ­βιώ­νουν ει­ρη­νι­κά, αν και δεν υπάρ­χει πλέ­ον με­γά­λη «ανά­μι­ξη». Σκέ­φτο­μαι πό­σους τούρ­κι­κους κα­μπι­νέ­δες εί­δα δί­πλα από ευ­ρω­παϊ­κά WC (με λε­κά­νη). Μπας και κα­τα­λά­βω τι παί­ζει… Πό­σο νε­ο­τε­ρι­κή εί­ναι η χώ­ρα. Ή πό­σο δυ­τι­κό­στρο­φη.
Η χώ­ρα εί­ναι σε μια φά­ση με­τά­βα­σης. Χω­ρίς όμως την μα­νία της εθνι­κής κα­θα­ρό­τη­τας, που γέν­νη­σε τό­σα ευ­ρω­παϊ­κά κρά­τη και που οδή­γη­σε στο θά­να­το τό­σους Ευ­ρω­παί­ους. Εδώ το ζή­τη­μα τί­θε­ται και απα­ντιέ­ται εθνο­θρη­σκευ­τι­κά, και οι εθνο­τι­κές δια­φο­ρές —υπαρ­κτές, όχι επι­νοη­μέ­νες, όπως στην Βοσ­νία— ̶ (συγ)κα­λύ­πτο­νται από το θρη­σκευ­τι­κό στοι­χείο. Επι­δέ­ξια αμ­φι­ση­μία. Εξάλ­λου γνω­ρί­ζου­με πως οι Μα­λαί­σιοι, έχουν αλ­λά­ξει στο πα­ρελ­θόν εύ­κο­λα θρη­σκεία.

Εί­ναι ωραί­οι οι Μα­λαί­σιοι; Ωραί­ες οι Μα­λαί­σιες; (Οι… «βε­ρι­τάμπλ», όχι αυ­τοί που φέρ­νουν σα­φώς σε Κι­νέ­ζο ή Ιν­δό...). Δεν θα το έλε­γε κα­νείς… Με εντυ­πω­σια­κή και γοη­τευ­τι­κή εξαί­ρε­ση όσους/ες χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται από ερ­μα­φρό­δι­τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, από μια ασά­φεια φύ­λου, μια δη­μιουρ­γι­κή ασά­φεια.
Κοι­τά­ζω δί­πλα στο δρό­μο τις ατέ­λειω­τες φυ­τεί­ες φοι­νί­κων για φοι­νι­κό­λα­δο που επε­κτεί­νο­νται ιλιγ­γιω­δώς κα­τα­τρώ­γο­ντας την ζού­γκλα. Οι­κο­λο­γι­κά κα­τά­πτυ­στη ει­κό­να. Η Μα­λαι­σία εί­ναι ο 4^ος με­γα­λύ­τε­ρος πα­ρα­γω­γός φοι­νι­κε­λαί­ου στον κό­σμο. Και εί­ναι, (και) για αυ­τό, σε κα­λή θέ­ση στους πί­να­κες των διε­θνών ορ­γα­νι­σμών, όσον αφο­ρά το δια­θέ­σι­μο ει­σό­δη­μα των πο­λι­τών της. Πράγ­μα­τα που φαί­νο­νται πα­ντού και πά­ντα στην πει­σμα­τι­κά ανα­πτυσ­σό­με­νη αυ­τή χώ­ρα.

Σκέ­φτο­μαι ξαφ­νι­κά πως δεν έχω δει ακό­μη kris. Δί­πλα μου μι­λά­ει με­γα­λό­φω­να ένα ζεύ­γος Βρε­τα­νών. Λες και δεν τους ακού­ει, λες και δεν τους κα­τα­λα­βαί­νει κα­νείς. Λο­γο­φέ­ρουν. Προ­σπα­θώ να μην τους ακούω. Τα λό­για τους κό­βουν σα μα­χαι­ριές τον ειρ­μό των σκέ­ψε­ών μου και πλη­γώ­νουν την κα­θη­λω­τι­κή ηρε­μία τους το­πί­ου…

— Chris! λέ­ει από­το­μα κά­ποια στιγ­μή η γυ­ναί­κα στον άντρα.