χάρτης
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

διαβάστε σήμερα:

Ένας ποιητής της γενιάς τού ’70 γράφει για 3 ποιητές της γενιάς του

Το όψιμο στάδιο της χρόνιας λοίμωξης από «γονεϊό»

χάρτης
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

#54

ΣΤΗΛΕΣ:

Δημοσθένης Αγραφιώτης, Γιώργος Βέης, Γιώργος Βέλτσος, Άρις Γεωργίου, Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Τάκης Γραμμένος, Ανθούλα Δανιήλ, Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Γιάννης Ευσταθιάδης, Σωτήρης Κακίσης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Βασίλης Λαμπρόπουλος, Θέμης Λιβεριάδης, Βαγγέλης Λιβιεράτος, Ιωάννα Λιούτσια, Άρης Μαλανδράκης, Παυλίνα Μάρβιν, Γιώργος Μουλουδάκης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Βασίλης Παπαγεωργίου, Στρατής Πασχάλης, Γιάννης Πάσχος, Σάββας Πατσαλίδης, Νίκος Πρατσίνης, Έλση Σαράτση, Νικήτας Σινιόσογλου, Λάμπρος Σκουζάκης, Γιάννης Σμοΐλης, Ανδρέας Τσάκας, Μίλτος Φραγκόπουλος, Γιώργος Χουλιάρας, Δήμητρα Ι. Χριστοδούλου

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ:

Βασίλης Αικατερίνης, Κώστας Ακρίβος, Μιχάλης Άνθης, Ορφέας Απέργης, Παναγιώτης Αρβανίτης, Τζον Άσμπερι, Ελισσαίος Βγενόπουλος, Αναστάσης Βιστωνίτης, Παναγιώτης Βούζης, Βελισσάριος Βουτσάς, Ιωάννα Γαλανάκη, Άννα Γρίβα, Ευσταθία Δήμου, Μαρία Διαμαντοπούλου, Δράχου Χούδρα, Απόστολος Ζιώγας, Νούνο Ζούντισε, Γιάννης Κάλλης, Κατερίνα Καριζώνη, Δώρα Κασκάλη, Ναταλία Κατσού, Κάρλο Κολόντι, George Le Nonce, Εύη Μαυρομμάτη, Κώστας Μίντζηρας, Αντώνης Μπαλασόπουλος, Ηρώ Νικοπούλου, Λουίς Αλμπέρτο Ντε Κουένκα, Άλτα Πανέρα, Γιάννης Πανούσης, Χαρίκλεια Πανουτσοπούλου, Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου, Άγης Πετάλας, Ζακ Ρανσιέρ, Δώρα Ραυτογιάννη, Άννα Σαϊνατούδη, Ζωή Σαμαρά, Σαμάντα Σβέμπλιν, Φωτεινή Σερεφίδου, Κατερίνα Σερίφη, Πέλα Σουλτάτου, Θωμάς Συμεωνίδης, Χρίστος Ρ. Τσιαήλης, Νατάλια Φιγκερόα Γκαγιάρδο, Νίκος Φιλντίσης, Νίκος Χαρτοματσίδης, Αντώνης Ψάλτης

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

φαινόμενα

{ Κλίμακες }

Τι μπορεί να πράξει ο άνθρωπος αν η επιστήμη των αριθμών δεν τον οδηγεί; Θα χάνει στα ζάρια, επειδή δεν θα λογαριάζει πως η βεβαιότητα να κατανικηθεί ο αντίπαλος εξαρτάται από το πηλίκον του μήκους του βραχίονα προς την ταχύτητα με την οποία ένα άλλο ζάρι θα πέφτει μέσα από το καλογερίστικο φαρδομάνικό του στο τραπέζι, ενώ ένα αβόλευτο ζάρι θα βολεύεται στην τσέπη του ράσου του. Θα κερδίζει όταν θα στοιχηματίζει πως μπορεί να ανέβει σε ένα παραλληλόγραμμο τραπέζι γεμάτο με φρέσκα αυγά και να φτάσει από τη μία άκρη ως την άλλη, δίχως να σπάσει, ούτε καν να ραγίσει -κανένα!- επειδή το ευθύγραμμο της κίνησης θα είναι αντιστρόφως ανάλογο της διαγωνίου του παραλληλόγραμμου. Είχε ομολογήσει στον επιστήθιο φίλο του Λεονάρντο ντα Βίντσι πως ετοίμαζε πραγματεία «Περί της ισχύος των αριθμών», τον καλούσε μάλιστα, επειδή εκείνος ήταν πολύ ικανός να σχεδιάζει μηχανές και άλλα περίεργα πράγματα, να του στείλει, υπολογίζοντας το ύψος ενός ανθρώπου που θα κρατούσε ένα ασημένιο πηρούνι όπου θα ήταν καρφωμένη μια ελιά, πόση θα έπρεπε να είναι η απόσταση ώστε, τινάζοντας το πηρούνι, η ελιά να πέσει στο ανοιχτό στόμα του Πάπα, η Αγιότητα του οποίου δεν πρέπει να κουράζεται κατά την βρώση και πόση. ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ

{ Κλίμακες }

Ο κόσμος είναι πλέον μια ήπειρος

Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή είναι ένα από τα πολύπλοκα σύγχρονα μεγάλα οικουμενικά θέματα· παράδειγμα συνδυασμού «φυσικών» (θερμοκρασία και άλλα μετεωρολογικά στοιχεία) και «ανθρωπογενών» φαινομένων (εκπομπές διοξιδίου του άνθρακα κ.ά.) που συμβάλλουν στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου. Τα δεδομένα ―στατικά ή/και δυναμικά― προέρχονται από διάφορες πηγές και η χωρική πυκνότητα συλλογής τους επηρεάζει άμεσα την επεξεργασία τους και τη χωρική απεικονιστική, βασισμένη στον χαρτογραφικό εγγραμματισμό· ο ρόλος του είναι σημαντικός για να αποφεύγονται εποπτικές παραπλανήσεις, όπως συμβαίνει π.χ. στην χωρική απεικονιστική των κρατών που συμμετέχουν στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου, όταν η ταξινόμησή τους γίνεται κατά τη συνολική επιφάνεια της χώρας, αδιακρίτως του ποιες (επιμέρους) περιοχές της μολύνουν πολύ περισσότερο από άλλες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις πολύ μεγάλες χώρες ―κατά την έκταση― δημιουργώντας μια ανακριβή εικόνα για τη χωρική τους συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ

{ Κλίμακες }

Ανεπιτήρητο παραγωγικό ζώο

Αφίσες με φάτσες στα εκλογικά περίπτερα, το ανεπιτήρητο παραγωγικό ζώο τις κοιτά αφηρημένο, έπειτα τις μούρες των παρατρεχάμενων μέσα και γύρω από τα κιόσκια, κομματικά μικροστελέχη με φτηνά σακάκια. Βρίσκει πως οι Ιεχωβάδες παραδίπλα έχουν πιο καθαρό βλέμμα. Κι έναν εξωτικό ερωτισμό πιο αρχέγονο από των κομμάτων, αυτόν του τέλους των πραγμάτων. Το τέλος των πραγμάτων μπορεί να αργεί, το τέλος των ανθρώπων όμως σαν να 'χει πλησιάσει κάμποσο. Έπρεπε να αρχίσει να εκφυλίζεται για να αναρωτηθεί επιτέλους ο άνθρωπος τι ζώο υπήρξε και σε τι διαφέρει από τα άλλα ζώα. Τα αληθινά ερωτήματα τίθενται κατόπιν εορτής! Ίσως μόνον μια προδρομική εκδοχή τους περνά από το μυαλό καθώς περπατάς ανεπιτήρητος κι όχι κουβεντιάζοντας με τον πάσα ένα. Οι εκλογές είναι η υπενθύμιση πως η συμμαχία των ανθρώπων με το παρόν είναι μόνον η συνεχόμενη πτώση τους. Είναι καιρός να απαλλαγούμε από την πολιτική. Το ανεπιτήρητο παραγωγικό ζώο νομίζει πως αυτή τη στιγμή η από-πολιτικοποίηση των πάντων είναι ύψιστη πολιτική πράξη. Μέσα του το πολιτικό ζώο πεθαίνει. Τι θα πει «Αριστερά» και «Δεξιά»; Φεμινισμοί και εθνικισμοί κανιβαλίζουν την «Αριστερά» και τη «Δεξιά». Δικαιωματιστές και συνωμοσιολόγοι φτιάχνουν το φέρετρο της πολιτικής με σανίδες από τον κορμό της. Όλα ξηλώνονται. Τα πολιτικά ζώα δεν το 'χουν αντιληφθεί ακόμη. Δεν ακούνε τις πρόκες στις κάσες. Είναι ζώα γέρικα και ζαβά. ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΙΝΙΟΣΟΓΛΟΥ

{ Κλίμακες }

Μελαγχολία της ανατομίας

Πόσο μακριά χρειάζεται να πας για να καταλήξεις στο ίδιο σημείο; Ποιο ον μιμείται η ψυχή; Την πεταλούδα ή το σκουλήκι; Φτεροκοπά ή σέρνεται; Σε ένα όρθιο σκουλήκι, μήπως το στόμα δεν είναι η πάνω πλευρά του εντέρου, από όπου διαλογικά αποβάλλονται τα περιττώματα της ψυχής, ενώ η κάτω πλευρά απορρίπτει τα απόβλητα του σώματος; Τον μεταβολισμό αυτό ανακυκλώνει η επανάληψη όσων λέγονται, που συνεχώς επικρίνονται ως λόγια του αέρα, λες και θα ήταν πιο συμπαγή ή λιγότερο αψυχολόγητα αν επρόκειτο για λόγια της ξηράς ή της θάλασσας. Κοιτάζεις γύρω σου και αναρωτιέσαι: Ποιος θα ήθελε να γίνει Ηρόστρατος; Ποια θα ήταν η Μήδεια; Με το όνομά της συνέχισαν να βαπτίζουν ντίβες της όπερας στη μυθική γειτονιά της, στη Γεωργία, αν και ποτέ, από όσο ξέρω, στη μονοσάνδαλη Θεσσαλία, από όπου ορμάται ο άπιστος θηρευτής του χρυσόμαλλου μύθου. Τι προσπαθεί να ξεχάσει ο Ιάσωνας, γιος θείας του Οδυσσέα; Κάποια κοπέλα μήπως είχε αφήσει έγκυο, όπως ο επίσης Θεσσαλός Βελεστινλής; ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ

προβολές

{ Δοκίμιο }

Η δύσκολη κληρονομιά του Μισέλ Φουκό

Τώρα, είναι ακριβώς αυτή η ιδέα του φιλοσόφου και της συμφωνίας ανάμεσα σε γνώση, σκέψη και ζωή που έθεσε ο Φουκό υπό διερώτηση, μέσω της προσέγγισής του περισσότερο ακόμα και από τις δηλώσεις του. Αυτό που επινόησε καταρχάς είναι ένας πρωτόγνωρος τρόπος του φιλοσοφείν. Όταν η φαινομενολογία υποσχόταν, στο τέλος των αφαιρέσεών της, την πρόσβαση «στα ίδια τα πράγματα» και στον «κόσμο της ζωής» και κάποιοι ονειρεύονταν να κάνουν αυτόν τον υπεσχημένο κόσμο να συμπέσει με εκείνον που ο μαρξισμός υποσχόταν στους εργάτες, ο Φουκό επεδίωκε τη μέγιστη απόσταση. Δεν υποσχόταν τη ζωή. Ήταν ολοκληρωτικά μέσα σε αυτή, μέσα στις αποφάσεις της αστυνομίας, στις κραυγές των εγκλείστων ή στην εξέταση των σωμάτων των ασθενών. Αλλά δεν μας έλεγε αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε με αυτή τη «ζωή» και με τη γνώση της. Ακόμα περισσότερο, έβλεπε στη ζωή τη διάψευση, στην πράξη, των λόγων για τη συνείδηση και το ανθρώπινο που υποστήριζαν τότε την ελπίδα ενός απελευθερωμένου αύριο. Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο θεωρητικό του «στρουκτουραλισμού», ο Φουκό κατηγορήθηκε ως στοχαστής του τεχνοκρατισμού, μετατρέποντας την κοινωνία και τη σκέψη μας σε μια μηχανή καθορισμένη από αναπόφευκτες και ανώνυμες λειτουργίες. ΖΑΚ ΡΑΝΣΙΕΡ (μτφρ. Φωμάς Συμεωνίδης)

{ Ζωολογικός Κήπος }

Το ζώο

Εάν ο σκλάβος (οπαδός) αναβλέψει στη θέση του αρχηγού, σύντομα στο φως της ημέρας θα νιώσει στα μάτια του σπασμένα γυαλιά, όπως ο Μπλανσό ειδοποιεί στην «Τρέλα της Ημέρας». Σε αυτή την κατάσταση δεν του μένει παρά να γράψει (την τρέλα της ημέρας). Η γραφή (το ποιήμα) είναι η τελευταία ελπίδα να δει καθαρά τα πράγματα. Ο Ρενέ Σαρ έγραψε τα «Φύλλα του Ύπνου» αντιστεκόμενος στους Ναζί. «Δεν έγραψε ποίημα συναίνεσης», όπως σημειώνει, «δεν δρομολόγησε την ευφυία με τη βοήθεια των χαρτών του επιτελείου», «συντήρησε τα άπειρα πρόσωπα του ζώντος» και «απέναντι σε όλα αυτά, ένα σαρανταπεντάρι υπήρξε υπόσχεση ανατέλλοντος ηλίου». Ήταν επόμενο να μετρήσει τη ζωή σα μέγεθος μεγαλύτερο από την αιωνιότητα. Εξ ιδίας πείρας προσθέτω πως η μέτρηση αυτή είναι μια από τις «δοκιμές» του τι είναι ή τι δεν είναι το ποίημα. Προσθέτω επίσης, ότι αν ο ποιητής υπήρξε ο νικηφόρος νευρωτικός, όπως τον αποκαλεί ο Φρόιντ, τη νίκη αυτή την οφείλει στο σαρανταπεντάρι της πένας του. Ενίοτε όμως αυτοκτονεί. ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΤΣΟΣ

{ Θέατρο }

Θεατρική Ολυμπιάδα: Όλος ο κόσμος μια σκηνή

Ανατρέχοντας κανείς στις εκατοντάδες συμμετοχές, θα διασταυρωθεί με όλα τα ρεύματα που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του παγκόσμιου θεάτρου τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια: συμμετοχικό θέατρο, θέατρο των εικόνων, θέατρο της υψηλής τεχνολογίας, θέατρο site specific, θέατρο της επινόησης, διάλεξη-θέατρο, θέατρο της σκληρότητας, σωματικό θέατρο, κλασικό θέατρο, διασκευές κλασικών έργων, κουκλοθέατρο, εγκαταστάσεις, χορο-θέατρο, χορός, θέατρο για παιδιά και νέους, μιμική, τσίρκο. Ένα εντυπωσιακό θεατρικό ανθολόγιο με τη συμμετοχή καλλιτεχνών από 100 και πλέον χώρες. Μια ειδολογική, αισθητική, στιλιστική και γεωγραφική διασπορά όχι μόνο ευπρόσδεκτη αλλά αναπόφευκτη και συνάμα αναγκαία, εάν λάβουμε υπόψη πόσα πράγματα έχουν αλλάξει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα. Μπροστά μας και γύρω μας στροβιλίζεται ένας κόσμος διαφορετικός, ένας κόσμος δυσερμήνευτος, φουρτουνιασμένος, μεταβατικός, και μεταμορφωτικός. Ένας κόσμος απίστευτα υψηλών ταχυτήτων, γεγονός που αναγκάζει και το θέατρο να τρέχει ασθμαίνοντας να τον προλάβει, να τον καταγράψει, να τον ακτινογραφήσει, να τον εκλογικεύσει, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι. Αναμενόμενο. Ας μην ξεχνάμε ότι η πρωτόγνωρη ταχύτητα που έχει επιφέρει στο lifestyle και στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων η τεχνολογία είναι ένα από τα πλέον ακανθώδη ζητήματα που έχει να διαχειριστεί το σύγχρονο θέατρο, υπό την έννοια ότι δεν έχει πια την πολυτέλεια του χρόνου να στοχαστεί επάνω στις ίδιες τις κατακτήσεις του. ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗΣ (για την Ολυμπιάδα Θεάτρου της Βουδαπέστης)

{ Φωτογραφία }

Ξωτικά του δάσους

Χαλαρός, όχι νωχελής, ο βηματισμός, αέρινος, σχεδόν χορευτικός, η ηλικία δεν τον έχει βαρύνει, χωρίς βιάση, οικοδομεί ρυθμό κομψής κρουστικότητας συνοδόν εκείνου της αναπνοής καθώς, αργά, χωρίς βιάση, επιτελείται η διείσδυση στο δάσος. Το ηχόχρωμα του βήματος προοδευτικά ποικίλει, η συνάντηση του πέλματος με το έδαφος αποκαλύπτει κάθε τόσο παραλλαγές απόχρωσης ανάλογα με το ποιόν της ύλης στην οποία προσκρούει. Χώμα, χαλίκια, πέτρες, χόρτα, λάσπη, πεσμένα φύλλα, τσαλιά, πευκοβελόνες, βρύα, κουκουνάρια. Οι ήχοι εναλλάσσονται, συμφύρονται με τον ρυθμό, διακόπτονται από τις σιωπές, τα κόμματα, τις τελείες, τα αποσιωποιητικά, συντέμνονται από την στίξη, επικαλούνται την αντίστιξη, χτίζουν από τα χαμηλά προς τα ψηλότερα ένα μουρμούρισμα, μια φωνή, μονωδία, δυο, τρεις, πολυφωνία. Μια μουσική. Η ατραπός στοχεύει βαθύτερα, το φως σταδιακά ελαττώνεται καθώς διηθείται από δέντρα όλο και ψηλότερα, όλο και πιο εύρωστα, η βλάστηση άναρχη, σύμπλοκη, το μονοπάτι δύσβατο, δυσδιάκριτο, σε λίγο ανύπαρκτο, τα σκίνα επιθετικότερα, οι λειχήνες στα σπασμένα ξερόκλαδα γλιστερές, σταγονίδια γυαλίζουν διάστικτα στους ιστούς από αράχνες που γεφυρώνουν τις φτέρες. Ημίφως. ΑΡΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (για τις φωτογραφίες του ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΥ ΒΟΥΤΣΑ)