ΔEN (Τρεις υπενθυμίσεις)

Είμαστε πολλοί, αλλά και τόσο λίγοι, γιατί λείπει ο Τάσος Δενέγρης. Ας θυμίσω λοιπόν μόνον τρία πράγματα.

Πρώτον, αντιθέτως προς τους περισσότερους, ο Τάσος Δενέγρης μπορούσε να δει τον εαυτό του από ψηλά ή από έξω, καθώς βρισκόταν μέσα του πολύ βαθιά.

Επρόκειτο για

Η εξωστρεφής εσωστρέφεια αυτή του Δενέγρη υπενθύμιζε πως όχι μόνο το χιούμορ αποτελεί μορφή μελαγχολίας, αλλά και η μελαγχολία αποτελεί πράγματι χιούμορ, έναν μελανό χυμό, που ανεξίτηλα λεκιάζει την αχρωματοψία της ζωής.
Βγαίνοντας, τον Μάρτιο του 1942, με τον πατέρα του από τη βαρειά σιδερένια καγκελόπορτα των Αμπελοκήπων, που συνέχισε να τρίζει στον ύπνο του, βούτηξε στη Δεξαμενή των κινούμενων εικόνων, των στοχασμών, των λέξεων, των γενικών πληθυντικού.

Δεύτερον, ο Δενέγρης συνδύαζε ευγενή λιτότητα με ασυνήθιστη γενναιοδωρία. Νομίζετε ότι αναφέρομαι ίσως στον Δενέγρη ως άνθρωπο και είναι αλήθεια, αλλά επίσης μιλώ για θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ποίησής του.

Θυμάμαι πολύ καθαρά την πρώτη φορά που τον γνώρισα σε ζαχαροπλαστείο της Φωκίωνος Νέγρη, όπου τότε έμεναν οι γονείς μου. Είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει το πρώτο μου βιβλίο, έμαθε ότι είχα έρθει από το Όρεγκον στην Ελλάδα και, αν και πρεσβύτερος, τηλεφώνησε για να συναντηθούμε.

Είχα φέρει ιστορίες από τον Γκίνσμπεργκ, που ήταν οικογενειακός φίλος συμφοιτητή μου, του οποίου οι γονείς είχαν ιδρύσει το Living Theater. Ο Τάσος όμως προσέφερε σε εμένα, όπως και σε άλλους, μια διαφορετική Ελλάδα – όπως θα μπορούσε να ήταν, αν είχαμε δημιουργήσει μια λιγότερο συντηρητική χώρα.

Βρισκόμασταν κάθε καλοκαίρι που επέστρεφα εκείνα τα χρόνια. Μας ένωνε επίσης η αγάπη μας για τον Χούλιο Κορτάσαρ.

Τρίτη και τελευταία υπενθύμιση. Το έργο του Δενέγρη έχει συζητηθεί σε σχέση με έργα της γενιάς των beat. Αυτό είναι και σωστό και λάθος, γιατί ο Δενέγρης έχει σχέση με το πνεύμα των μπιτ, αλλά όχι με τον τρόπο τους. Ο Δενέγρης, θα έλεγα, είναι μπιτ για μπιτ. Και, καθώς ο ίδιος δεν υπαινισσόταν πόσο σπουδαίος ποιητής ήταν, οφείλουν να το λένε οι φίλοι του, μετατρέποντας το δεν του ζεν σε εν.