Πριν τελειώσει το φθινόπωρο, η μητέρα μου αρχίζει να ρωτά για ημερολόγιο του επόμενου έτους. Ίσως αναζητά μία κατάφαση, ένα Ναι ότι μετά τον χειμώνα ακολουθεί άνοιξη, που θα εξισορροπεί το Όχι του Οκτωβρίου, που αρνείται ότι υπήρξε καλοκαίρι. Προτιμά τα μικρά, όρθια, επιτραπέζια εκείνα ημερολόγια, όπου χωριστά εμφανίζεται κάθε ημέρα. Ξεκολλώντας και γυρίζοντας κάθε μικροσκοπική σελίδα, από πίσω διαβάζεις στίχους, συνταγές και άλλες σοφίες. Έχω ερευνήσει το θέμα, γιατί με τη μορφή αυτή ήθελα να εκδώσω πριν από σαράντα χρόνια μία συλλογή με στίχους ταχυφαγείων, λέξη που είχα επινοήσει για την περίσταση. Ζώντας όμως στο εξωτερικό, δεν ήταν εύκολο να συνεννοηθώ με κάποιο από τα όλο και λιγότερα τυπογραφεία που έκαναν παρόμοιες εκδόσεις. Δεν το είχα πει στη μητέρα μου, για να μην αρχίσει να ψάχνει για κρυφά μηνύματα πίσω από κάθε σελίδα, που άλλη μία ημέρα εξαλείφει.
Ακόμη και για όσους σκορπούν, χωρίς να έχουν δέσει σε τόμο, τις σελίδες της ζωής τους, το ζήτημα εξαρχής ήταν πως δύσκολα έβρισκες τέτοιου είδους παραδοσιακό ημερολόγιο. Αυτό άλλωστε δεν σημαίνει παράδοση, ότι παραδίδεσαι δηλαδή στις αλλαγές που έχουν επέλθει; Δεν κυκλοφόρησαν ακόμη, μου είπαν, όταν επιτέλους κατάφερα να περάσω από βιβλιοχαρτοπωλείο. Ασφαλώς θα μπορούσα να το πω αυτό και χωρίς να έχω πάει. Δεν είναι ωραίο όμως να λες ψέματα, έστω και αν πρόκειται για αλήθεια, σε άτομα που δεν έχουν τρόπο να τα ελέγξουν. Ψέματα αξίζει να πεις μόνο σε εκείνους που μπορούν να τα διασταυρώσουν, αν θυμηθούν να εμπλακούν σε διαδικασία επαλήθευσης. Η αλήθεια αρνείται τη λήθη. Το ψέμα είναι ήχος χωρίς νόημα, ένα φύσημα του αέρα που φεύγει.
Γιατί όμως βιάζεται η μητέρα μου; Γιατί βιάζονται οι ηλικιωμένοι γενικά; Θέλουν να προλάβουν. Αυτή είναι η σύντομη απάντηση. Ενώ παρακινούν άλλους να πηγαίνουν πιο αργά, εκείνοι κινούνται με απρόβλεπτη για την ηλικία τους ταχύτητα. Με παρακινήσεις συγκαλύπτουν τις κινήσεις τους, εφόσον το πόσο γρήγορα προχωρούν εκπορεύεται από έναν ανταγωνισμό προς όσους μπορούν να πηγαίνουν γρηγορότερα, που περιλαμβάνει και τους ίδιους, όταν ήταν νεότεροι. Προσπαθούν να επιταχύνουν, καθώς τα πάντα αργοπορούν και ιδίως εκείνοι. Κατά βάθος πάντως υποκρύπτεται μία συνάρτηση μεταξύ ηλικίας και ταχύτητας με την οποία περνά ο χρόνος. Η ταχύτητα αυτή αυξάνεται καθώς η ηλικία μεγαλώνει. Γιατί, μία χρονιά για ένα παιδί δέκα ετών αποτελεί το ένα δέκατο της ζωής του. Για ένα άτομο εκατό ετών αποτελεί το ένα εκατοστό.
Χρειάζεται να πας πιο γρήγορα, όταν επισπεύδονται οι εξελίξεις, ενώ η φυσική ταχύτητά σου μειώνεται. Έχεις γίνει χελώνα, που πρέπει να γίνει λαγός, αφού ο λαγός έγινε χελώνα. Μύθος και πραγματικότητα επαναδιαπραγματεύονται τη σχέση τους στις τέσσερις εποχές των μεταμορφώσεων του ανθρώπου. Χωρίς μεταξύ τους διάκριση στην παιδική ηλικία, καταλήγουν σε ταύτιση πάλι στο τέλος. Μεσολαβούν οι εποχές της νεότητας και της μέσης ηλικίας, όταν εναλλακτικά ο μύθος ή η πραγματικότητα υπερισχύουν, ο ένας εις βάρος της άλλης ή αντιστρόφως. Οι νέοι νομίζουν ότι το Γήρας είναι αποικία της Νεότητας στα σύνορα ενός άλλου κόσμου. Οι γέροι ξέρουν πως τα νιάτα είναι δική τους παροικία στη ζωή.
Παρακολουθώ τη μητέρα μου, που διαρκώς βιάζεται και συνεχώς αργοπορεί. Ακόμη και όταν την πιάνω από το χέρι, για να διασχίσει τον διάδρομο από την κρεβατοκάμαρα έως την κουζίνα ή να γυρίσει πίσω, επιμένει να κινείται με το μπαστούνι της. Με ταχύτητα το μετακινεί, ενώ τα πόδια καθυστερούν. Αειδυσκίνητη έχει γίνει, όπως θα γίνουμε όλοι, αν προλάβουμε. Πώς είναι η ζωή χωρίς κίνηση; Πίσω από τα αγκάθια τους γελούν οι αχινοί, πριν ξεκολλήσουν και βρεθούν σε άλλη πέτρα, ενώ τα κλαδιά των δέντρων σχηματίζουν χαμόγελα, αφήνοντας τον αέρα και προσελκύοντας πουλιά και έντομα να πάρουν τους σπόρους τους.
Δεν βρέθηκε ημερολόγιο, ευγενικά διαπιστώνει η μητέρα μου. Δεν θέλει να πει δεν βρήκες. Άρα, δεν είμαι εκατό ακόμη, συμπεραίνει. Πέρυσι έγινε 99 ετών. Φέτος γίνεται εκατό. Επομένως, βιάζεται, είτε το δείχνει είτε όχι. Με κάθε αλλαγή καιρού αυξάνονται οι πόνοι από τα αρθριτικά. Πότε θα φύγω, αναρωτιέται τότε φωναχτά. Να ησυχάσω και να ησυχάσεις και εσύ, προσθέτει. Γι’ αυτό θέλει το ημερολόγιο, σκέφτομαι. Για να ξέρει πόσες ημέρες τής μένουν.
Έχουμε πολλές ιστορίες να πούμε ακόμη, της λέω. Ή έστω να ξαναπούμε, αφού για επαναλήψεις πρόκειται. Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει και στο θέατρο; Όταν σημειώνουν επιτυχία, επαίρονται ότι το ίδιο έργο παίζουν, ενώ από τη μία αποτυχία στην άλλη φιλοδοξούν να πάνε, όταν ανανεώνουν παραστάσεις. Ευτυχώς η μητέρα μου είναι εθισμένη στο μακάβριο χιούμορ, όταν προσπαθώ να την παρηγορήσω. Έχεις μπροστά σου, της λέω, πάνω από δέκα χρόνια, αν ζω έως τότε.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
